«Σε μια περίοδο κατά την οποία η πόλωση αυξάνεται, η ευαισθησία, η κατανόηση και η αίσθηση της ευθύνης έχουν μεγαλύτερη σημασία από ποτέ. Οφείλουμε να εγγυηθούμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά τα δικαιώματα των παιδιών είναι σεβαστά και εφαρμόζονται χωρίς καμία εξαίρεση».
Η διακήρυξη του 5ου Διεθνούς Συνεδρίου Δημάρχων «Now», που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Βιέννη, επικεντρώθηκε στο μέλλον των παιδιών. «Η ανάδειξη της κοινωνικής ανισότητας μετά τη μαζική εισροή των προσφύγων την προηγούμενη διετία αποτελεί ένα ανησυχητικό φαινόμενο ειδικά για τα παιδιά και τους νέους», τονίστηκε στη στρογγυλή τράπεζα του συνεδρίου. Πώς αντιμετωπίζουν σήμερα οι πόλεις αυτές τις προκλήσεις; Και πώς μπορεί η κοινωνική συνοχή σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας να ενδυναμωθεί;
Το πείραμα του Νικοπένγκ
Η αρχή γίνεται από τον χώρο της εκπαίδευσης. Το πείραμα που έκανε το Νικοπένγκ, ένας μικρός δήμος της Σουηδίας στα σχολεία της περιοχής του, παρουσιάστηκε στο συνέδριο ως ένα επιτυχημένο πρότζεκτ, που θα μπορούσαν να μιμηθούν και άλλες πόλεις της Ευρώπης προκειμένου να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή τους. Σε αυτή την περιοχή, λοιπόν, που βρίσκεται εκατό χιλιόμετρα δυτικά της Στοκχόλμης, λειτουργούσαν τέσσερα γυμνάσια τα οποία παρήγαγαν διαφορετική ποιότητα εκπαίδευσης, με διαχωρισμό στους μαθητές. Για παράδειγμα, σε ένα από τα σχολεία φοιτούσαν παιδιά μεταναστών σε ποσοστό 80%, ενώ σε κάποιο άλλο σχολείο το ποσοστό αυτό ήταν μόλις 2%. Αποτέλεσμα ήταν να ενισχύονται οι εθνικές και κοινωνικές διαφορές αντί να αμβλύνονται.
Το 2010, το τοπικό δημοτικό συμβούλιο πήρε μια δραστική απόφαση: Να καταργήσει τις τέσσερις σχολικές μονάδες και να τις συγχωνεύσει σε μία. Η βασική ιδέα πίσω από αυτή τη σκέψη ήταν ότι όλοι οι μαθητές ανεξάρτητα από την καταγωγή τους ή τις συνθήκες ζωής τους θα φοιτούσαν πλέον στο ίδιο σχολείο και θα είχαν τις ίδιες ευκαιρίες για να πετύχουν.
Το 2014 ένα ολοκαίνουργιο κτίριο λειτούργησε στο κέντρο της πόλης στεγάζοντας όλους τους μαθητές της περιοχής, «γκρεμίζοντας» με αυτόν τον τρόπο τους κοινωνικούς διαχωρισμούς. «Τα παιδιά που είναι διαφορετικά μεταξύ τους μαθαίνουν το ένα από το άλλο περισσότερο από ό,τι τα παιδιά που είναι ίδια», τόνισε στο συνέδριο η Βερόνικα Αντερσον, αρμόδια σε θέματα εκπαίδευσης στο Νικοπένγκ, συμπληρώνοντας πως «η πρωτοβουλία πέτυχε και είχε ως αποτέλεσμα να βελτιώσει σημαντικά την απόδοση 1.400 μαθητών».
Κοινό μέλλον
Περίπου 190 άτομα που βρίσκονται σε θέσεις λήψης αποφάσεων, ειδικοί αλλά και απλοί πολίτες από 27 χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, πήραν μέρος στο συνέδριο του «Act Now», του οργανισμού που μέσα από τις εκδηλώσεις του τα τελευταία δύο χρόνια προωθεί τη σκέψη «εκτός συνόρων» και την ανάπτυξη λύσεων με σκοπό την κοινωνική συνοχή.
«Το ρήγμα στην κοινωνία μας, που έχει γίνει πολύ βαθύτερο, έχει συνέπειες για τον καθένα από εμάς. Οι πολιτικοί παρέχουν το πλαίσιο αλλά η κοινωνική συνοχή πρέπει να επιτευχθεί εκεί όπου ζούμε, εργαζόμαστε και πάμε σχολείο», επισήμανε ο συνιδρυτής του οργανισμού Αντρέ Χέλερ.
Στο συνέδριο τονίστηκε επίσης ότι η μετανάστευση υπήρξε πάντοτε μέρος της ζωής μας στις πόλεις μας, ωστόσο αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι που ζουν σήμερα μαζί μας αποτελούν κομμάτι του κοινού μας μέλλοντος. Χαρακτηριστικά ήταν τα όσα είπε ο Γιούργκεν Τσερνοχόρσκι, που εκπροσώπησε τον Δήμο της Βιέννης, ως ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης και κοινωνικής ενσωμάτωσης: «Στόχος μας πρέπει να είναι μια κοινωνία, στην οποία ο καθένας από εμάς θα πρέπει να βρει ένα μέρος για να ζήσει. Και όποιος ζει π.χ. στη Βιέννη, δεν μπορεί παρά να αποκαλείται Βιεννέζος».