Ο ασθενής προσήλθε στο νοσοκομείο στις 6 Ιουνίου για τη διενέργεια τριπλού bypass, σύμφωνα με τον προγραμματισμό που είχε γίνει δυόμισι μήνες πριν με τον διευθυντή της θωρακοχειρουργικής κλινικής, τον οποίο είχε επισκεφθεί στα απογευματινά ιατρεία. Αφού έγινε η εισαγωγή, ο ασθενής έλαβε αυθημερόν εξιτήριο λόγω υπερπληρότητας. Τελικά εισήχθη στην κλινική στις 23 Ιουνίου όπου και παρέμεινε επί 33 ημέρες, χωρίς όμως να υποβληθεί σε επέμβαση, παρότι δεν είχε εμφανίσει επιπλοκές που να δικαιολογούσαν την καθυστέρηση.
Ολο αυτό το διάστημα ουδέποτε ενημερώθηκε για τους λόγους της μακροχρόνιας παραμονής του στην κλινική, ούτε για το πότε θα γινόταν η επέμβαση. Στις 25 Ιουλίου έλαβε εξιτήριο μετά αίτηση των συγγενών του. Ο ασθενής τελικά υποβλήθηκε σε εγχείρηση σε ιδιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας, με μεγάλο οικονομικό κόστος για τον ίδιο.
Αν και ακραίο το συγκεκριμένο περιστατικό που συνέβη το 2016 σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο της περιφέρειας, δεν είναι μεμονωμένο και σαφώς καταδεικνύει έλλειμμα διαφανούς οργάνωσης στον προγραμματισμό των χειρουργείων σε πολλά νοσοκομεία του ΕΣΥ. Σύμφωνα άλλωστε με τους επιθεωρητές Υγείας που ερεύνησαν τη σχετική καταγγελία (το πόρισμα παραδόθηκε στο υπουργείο Υγείας πριν από τρεις μήνες), στο νοσοκομείο «δεν λειτουργούσε οργανωμένο σύστημα και διαδικασία εισαγωγής των ασθενών και δεν τηρούνταν επίσημα κατάσταση αναμονής ασθενών προς εισαγωγή».
Το νέο σύστημα
Από τον Μάρτιο του 2017, το υπουργείο Υγείας προωθεί ένα νέο σύστημα οργάνωσης των τακτικών χειρουργικών επεμβάσεων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, με την εφαρμογή της λίστας χειρουργείου για τα τακτικά περιστατικά και την ανάρτησή της στην ιστοσελίδα του κάθε νοσοκομείου για δημόσιο έλεγχο. Σύμφωνα με το υπουργείο, ο σκοπός είναι η προτεραιότητα για τα χειρουργεία να διαμορφώνεται αποκλειστικά και μόνο από την κατάσταση της υγείας του κάθε ασθενούς και όχι από τον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε τον γιατρό του, εάν δηλαδή είναι γνωστός του ή εξετάσθηκε στο απογευματινό ιατρείο και όχι κατά την πρωινή τακτική λειτουργία του νοσοκομείου, ή ακόμα και εάν ενεργοποίησε «γρηγορόσημο».
Δέκα μήνες μετά, η λίστα χειρουργείου έχει επιτελέσει τον σκοπό της; Μάλλον όχι. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε στην «Κ» χειρουργός σε μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας, «το ερώτημα είναι εάν η λίστα έγινε για τη διευκόλυνση των γιατρών ή των αρρώστων. Εάν έγινε για τους γιατρούς, τότε ας την αφήσουν όπως είναι… Εάν έγινε όμως για τους αρρώστους τότε θέλει τροποποιήσεις».
Σύμφωνα με το νέο σύστημα, κάθε χειρουργός κατατάσσει την περίπτωση του κάθε ασθενούς σε μία εκ των πέντε κατηγοριών «προτεραιότητας» χειρουργικών επεμβάσεων με βάση τα συμπτώματα, την εξέλιξη της νόσου, τη δυσλειτουργία που αυτή προκαλεί και την εκτιμώμενη δυνατότητα αναμονής. Εάν ένα περιστατικό μπει στην κατηγορία «1» τότε το χειρουργείο πρέπει να γίνει εντός δύο εβδομάδων, εάν χαρακτηριστεί κατηγορίας «5» μπορεί να γίνει εντός έξι μηνών. Με βάση την κατηγοριοποίηση συντάσσεται από υπάλληλο η λίστα χειρουργείου, η οποία αναρτάται στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου. Ο ασθενής λαμβάνει έναν μοναδικό αριθμό, με βάση τον οποίο μπορεί να «ελέγχει» εάν τηρείται η σειρά προτεραιότητας.
Ομως σε μεγάλα νοσοκομεία η διαδικασία δεν ακολουθείται. Ειδικά εάν αυτά «φιλοξενούν» πανεπιστημιακές κλινικές. Οπως ανέφερε στην «Κ» χειρουργός μεγάλου νοσοκομείου του Λεκανοπεδίου, «δεν έχει αλλάξει κάτι. Συνήθως, ο διευθυντής γιατρός συνεχίζει να φτιάχνει το πρόγραμμα των τακτικών χειρουργείων με βάση το πώς προσέγγισε την κλινική ο ασθενής. Απλώς έρχεται σε συνεννόηση με τον διοικητή ώστε να συντάσσεται ένας κατάλογος-λίστα για να μην υπάρξει πρόβλημα εάν γίνει έλεγχος από το υπουργείο».
«Θα πρέπει να μιλήσουν όλα τα νοσοκομεία και όλες οι κλινικές την ίδια γλώσσα για να μπορεί να εφαρμοστεί η λίστα», τονίζει στην «Κ» άλλος χειρουργός νοσοκομείου της Αθήνας και διευκρινίζει ότι «δεν γίνεται η εγχείρηση κήλης να χαρακτηρίζεται από τους γιατρούς μιας χειρουργικής κλινικής ως κατηγορίας “1” και να διενεργείται σε δύο εβδομάδες και από μία άλλη χειρουργική κλινική –ακόμα και του ίδιου νοσοκομείου– η ίδια επέμβαση να χαρακτηρίζεται ως κατηγορίας “5” και να περιμένει τέσσερις-πέντε-έξι μήνες. Πρέπει να γίνει μία ταξινόμηση κοινή από το υπουργείο και να ακολουθείται από όλους».
Ο ίδιος σημειώνει ότι «η Επιτροπή Χειρουργείου συνεδριάζει τακτικά, αλλά δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε όλες τις αρμοδιότητες που της έχει αναθέσει το υπουργείο Υγείας. Μέσα σε αυτές και η λίστα χειρουργείου. Ειδικά σε μεγάλα νοσοκομεία ο όγκος των χειρουργείων είναι μεγάλος, οπότε χρειάζεται σωστή μηχανοργάνωση και καλύτερη στελέχωση ώστε να γίνεται καλύτερη ενημέρωση των ασθενών και έλεγχος της διαδικασίας».
Ελλιπής ενημέρωση
Λανθασμένη εφαρμογή της λίστας σε πολλά νοσοκομεία έχει διαπιστώσει και το υπουργείο Υγείας. Στην πρόσφατη αξιολόγηση των διοικητών διαπιστώθηκε από τις υπηρεσίες του υπουργείου ότι συχνά ο ασθενής δεν γνωρίζει πού πρέπει να απευθυνθεί για να λάβει την ημερομηνία διεξαγωγής της χειρουργικής επέμβασης, σε πολλά νοσοκομεία αναρτάται το πρόγραμμα χειρουργείων και όχι η λίστα (τηρείται ανά τμήμα με όλα τα περιστατικά που έχουν προγραμματιστεί), με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει σωστός έλεγχος της σειράς προτεραιότητας, ενώ υπάρχουν και αναφορές ότι η «κατηγοριοποίηση» των περιστατικών από τους χειρουργούς δεν είναι σωστή.
«Νυστέρι» στις παραφωνίες από το υπουργείο Υγείας
«Διορθωτικές κινήσεις» για τη λίστα χειρουργείου ετοιμάζει το υπουργείο Υγείας. Στο πλαίσιο αυτό έχει ζητήσει από τα νοσοκομεία στοιχεία για τις χειρουργικές επεμβάσεις για κάθε γιατρό ξεχωριστά. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο γεν. γραμματέας Υγείας Γιώργος Γιαννόπουλος, «έχουμε στείλει ερωτηματολόγιο στα νοσοκομεία, όπου ζητάμε αναλυτικά στοιχεία ανά κλινική και ανά χειρουργό για τον αριθμό των επεμβάσεων που διενεργούνται και τον χρόνο αναμονής των ασθενών. Τα στοιχεία αυτά θα τα αναζητήσουμε τέλος Μαρτίου και από εκεί θα βγάλουμε συμπεράσματα σε ποιο βαθμό εφαρμόζεται η διαδικασία. Οπου δούμε προβλήματα, θα ζητήσουμε εξηγήσεις από τους διοικητές. Επιπλέον, ετοιμάζουμε μία ενιαία ηλεκτρονική πλατφόρμα για την καταχώριση των στοιχείων της λίστας (διάγνωση, κατηγοριοποίηση, ημερομηνία κλινικής εκτίμησης, προγραμματισμός κ.ά.) που θα εφαρμόζεται σε όλη τη χώρα και όλα τα νοσοκομεία. Ενδεχομένως και εντός του μήνα αυτή θα τεθεί σε εφαρμογή».
Το 2017 πραγματοποιήθηκαν συνολικά στα δημόσια νοσοκομεία 501.155 χειρουργικές επεμβάσεις εκ των οποίων οι 381.096 ήταν προγραμματισμένες. Οι περισσότερες επεμβάσεις αφορούν τη γενική χειρουργική, οφθαλμολογικά, ορθοπεδικά, ουρολογικά περιστατικά και μαιευτικά-γυναικολογικά περιστατικά. Τα νοσοκομεία με τις περισσότερες επεμβάσεις ήταν το «Γ. Γεννηματάς», το «Παπαγεωργίου», το «Ιπποκράτειο» Θεσσαλονίκης, το νοσοκομείο Ηρακλείου «Βενιζέλειο-Πανάκειο», και το ΚΑΤ. Ο χρόνος αναμονής για τη διενέργεια των λεγόμενων «ψυχρών» χειρουργείων συνήθως δεν ξεπερνά τους τρεις μήνες. Ομως σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας σε περίπου 25 χειρουργικά τμήματα νοσοκομείων μπορεί να φτάσει ακόμα και τον ενάμιση χρόνο.