Τη δικαίωσή τους βρίσκουν με την πάροδο του χρόνου οι πολυετείς αγώνες του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, ο οποίος, από το 1956 ως Μητροπολίτης Ιωαννίνων και μέχρι τον θάνατό του το 1998, ηγείτο της εθνικής προσπαθείας, για δικαιώματα και ελευθερία εκφράσεως και βουλήσεως των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου, ενώ παράλληλα εργαζόταν και κατά του μαρασμού των ιστορικών περιοχών της ηπειρωτικής γης. Η ξεχωριστή αυτή μορφή της Εκκλησίας και του Γένους ονειρευόταν τους Βορειοηπειρώτες να συνεχίζουν στα χώματα των προγόνων τους τη δημιουργική δική τους πορεία και τα μοναδικά χωριά της Ηπείρου, από τα οποία -επί αιώνες- ξεπήδησε σχεδόν το σύνολο των εθνικών ευεργετών, να αποκτήσουν και πάλι ζωή, κρατώντας τους νέους κοντά τους. Στα δύσκολα χρόνια του Χότζα, ο Σεραφείμ υπήρξε ο μπροστάρης του Βορειοηπειρωτικού Αγώνος, διατηρώντας ολοζώντανες τις μνήμες που άλλες ηγεσίες «προσπαθούσαν» να λησμονηθούν από τους Ελληνες. Ετσι η Βόρειος Ηπειρος δεν ξεχάστηκε και η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Αλβανία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση του «ονείρου» που είχε στην καρδιά του ο αλησμόνητος ιεράρχης και που κρατούσε βαθιά τις ρίζες του σε ψυχές, όπως αυτές των Ζωσημάδων και των Ριζάρηδων. Το ίδρυμα των τελευταίων μάλιστα επί 150 περίπου χρόνια προσπαθεί να «στεριώσει» στα όμορφα Ζαγοροχώρια τους Ηπειρώτες, προσφέροντάς τους μάθηση και επαγγελματικά εφόδια. Ειδικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες το Ριζάρειο Ιδρυμα έχει δημιουργήσει στο Μονοδένδρι, ιδιαίτερη πατρίδα του Μάνθου και του Γεωργίου Ριζάρη, Σχολή Χειροτεχνίας για κορίτσια, οικοτροφείο για μαθητές του δημοτικού Σχολείου Μονοδενδρίου, όπου φοιτούν παιδιά από όλο το Ζαγόρι, γιατί έχουν κλείσει τα σχολεία στα χωριά τους, ενισχύει εκπαιδευτήρια, όπως του Τσεπέλοβου, ώστε να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και έχει «υιοθετήσει» τη Λαμπριάδειο Βιοτεχνική Σχολή Ανω Πεδινών που ήταν έτοιμη να «βάλει λουκέτο» λόγω ελλείψεως πόρων.
Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ ήταν πάντα κοντά στη Ριζάρειο και εμπνεόταν όταν από το όραμα των Ιδρυτών της. Το άνοιγμα των συνόρων όμως με τη Αλβανία εκτός από τα πολλά θετικά του ως γεγονός έκανε να διαφανεί στον ορίζοντα και ο κίνδυνος της εγκαταλείψεως της Β. Ηπείρου από τους επί 10ετίες βασανισμένους Ελληνες. Εκείνη την ιστορική στιγμή λοιπόν, στην πολύχονη προσπάθεια του Σεραφείμ και του Ριζαρείου Ιδρύματος, να κρατήσουν τους Βορειοηπειρώτες και τους Ηπειρώτες στις εστίες τους, ως από μηχανής θεός στην αρχαία τραγωδία εμφανίστηκε αρωγός ο εκ καταγωγής Βορειοηπειρώτης, μεγάλος ευεργέτης καπετάν Γιάννης Λάτσης, ο οποίος συνέστησε το Ιδρυμα Αποκαταστάσεως Ομογενών εξ Αλβανίας με στόχο να κρατήσει τους Βορειοηπειρώτες στον τόπο τους. Για να επιτύχει δε η προσπάθεια, πρότεινε στον Σεραφείμ να αναλάβει πρόεδρός του. Ο «γέρος» δέχθηκε με χαρά, γιατί μέσα από αυτήν την πρωτοβουλία, διέβλεπε να πραγματοποιείται και το δικό του όνειρο που ήταν όμοιο με αυτό τον Ριζαρών και του Γιάννη Λάτση. Με έδρα την Πωγωνιανή δημιουργήθηκε και λειτούργησε το 1991 επαγγελματική σχολή στην οποία φοιτούν απο τότε, επί 2 χρόνια, κορίτσια και αγόρια εκ Βορείου Ηπείρου. Μαθαίνουν επαγγέλματα χρήσιμα για τη γειτονική χώρα και όταν αποφοιτήσουν, ενισχύονται οικονομικά για να επιστρέψουν στη γη τους και να επιτύχουν επαγγελματικά.
Στις 7 Ιουλίου 2001 συμπληρώθηκαν 10 χρόνια λειτουργίας της Σχολής, η οποία συνεργάζεται με το Ριζάρειο Ιδρυμα και στελέχη του ενός Ιδρύματος ενισχύουν το άλλο, όπως ο αεικίνητος Αγγελος Κίτσος. Παρόντος, λοιπόν, του προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κων. Στεφανόπουλου, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αποκαταστάσεως Ομογενών εξ Αλβανίας κ. Ευάγγελος Χρόνης, άξιος διάδοχος του πρώτου προέδρου -αφού βραβεύθηκαν και με το βραβείο Σεραφείμ απόφοιτοι- έκανε πολύ σεμνά, τον πρώτο επίσημο απολογισμό: Χίλια τριακόσια πενήντα Βορειοηπειρωτόπουλα, κορίτσια και αγόρια, έχουν αποφοιτήσει μέχρι τώρα. Εχουν επιστρέψει στις εστίες τους και με χρήματα του Ιδρύματος άρχισαν μια νέα ζωή. Παράλληλα έχουν ενισχυθεί με τρακτέρ, αυτοκίνητα, μηχανήματα και άλλα, πολλά ελληνικά χωριά για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν μέσα στο βαρύ οικονομικά, κλίμα της Αλβανίας. Ηταν ένας απολογισμός ζωής για το μέλλον προαιώνιων υγιών κλάδων του Γένους. Ο καπετάν Γιάννης ήταν ωσεί παρών και η ευγενεστάτη σύζυγός του Εριέτα Λάτση, γευόταν τους καρπούς ενός μεγάλου οράματος. Ενός οράματος που ξεκίνησε από τους Ριζάρηδες, πέρασε στον «απουσιάζοντα» Σεραφείμ και ήδη έχει μεταφυτευθεί στους συνεχιστές τους…
Κι όμως, το πλεονέκτημα του όρθιου βαδίσματος αποδείχθηκε κάποια στιγμή τόσο μεγάλο, ώστε η συμπεριφορά αυτή συνεχίσθηκε επί χιλιάδες γενιές. Στην πραγματικότητα, η ανατομία των προγόνων μας υπέστη όλα τα είδη βασικών αλλαγών που ήταν απαραίτητα, για να προσαρμοσθεί στο νέο τρόπο βαδίσματος. Πολλές από τις αλλαγές βοηθούν το σώμα να ισορροπεί σταθεροποιώντας το πόδι που δέχεται το βάρος και κρατώντας το πάνω μέρος του σώματος επικεντρωμένο πάνω στο πόδι. Ο Λαβτζόι, που μελετά την ανατομία και τη βιο-μηχανική της κίνησης, θεωρεί ότι ίσως οι αλλαγές να βελτίωσαν και τον συντονισμό. «Για να περπατάμε όρθιοι με κανονικό τρόπο, πρέπει να το κάνουμε συγχρονισμένα. Αν οι μύες και τα άλλα μέρη του σώματος είναι ασυγχρόνιστα, αυτό προκαλεί τραυματισμούς. Και μετά γίνεσαι βορά των σαρκοφάγων», λέει ο Λαβτζόι.