Τον περασμένο μήνα, ένας φουσκωμένος χείμαρρος νερού γκρέμισε έναν τοίχο στο σπίτι της Ρίτα ντε Κάσια Γκονκάλβες ντα Σίλβα στη φαβέλα Ορτο, πίσω από το βοτανολογικό κήπο του Ρίο ντε Τζανέιρο, στους πρόποδες του τροπικού δάσους Τιτζούκα. «Ηταν σαν σκηνή από ταινία τρόμου», λέει η γυναίκα με δάκρυα στα μάτια. Κατά τη διάρκεια μιας παρόμοιας πλημμύρας, το 1988, «καταφέραμε να σώσουμε κάποια πράγματα και να καθαρίσουμε το σπίτι», δηλώνει η 54χρονη, δείχνοντας τα σημάδια που άφησε το νερό σε ύψος 1,8 μ. Σήμερα το εσωτερικό της οικίας έχει καλυφθεί από ένα παχύ στρώμα λάσπης. «Αυτή τη φορά λίγο έλειψε να πεθάνουμε και χάσαμε τα πάντα», λέει.
Βέβαια, το Ρίο είναι συνηθισμένο στις ισχυρές νεροποντές, που συχνά προκαλούν θανατηφόρες κατολισθήσεις λάσπης, κυρίως στις παραγκουπόλεις όπου διαβιώνουν οι φτωχοί. Το 2010, οι πιο ισχυρές βροχοπτώσεις των τελευταίων 40 ετών προκάλεσαν περισσότερες από 200 κατολισθήσεις λάσπης, που άφησαν πίσω τους 150 νεκρούς. Φέτος, κατά τη διάρκεια της νύχτας μεταξύ 8 και 9 Απριλίου, το Ρίο δέχθηκε βροχή τριπλάσια από αυτή που πέφτει σε διάστημα ενός μηνός. Η βροχή, που ήταν η ισχυρότερη των τελευταίων 22 ετών, παγίδευσε τους κατοίκους στα αυτοκίνητά τους και προκάλεσε κατολισθήσεις λάσπης και καταρρεύσεις κτιρίων στις εύπορες και στις φτωχές γειτονιές της πόλης. Ωστόσο, οι περισσότεροι θάνατοι καταγράφηκαν στις φαβέλες. Τουλάχιστον 25 θάνατοι αποδίδονται στην καταιγίδα και στα επακόλουθά της. Οι δημοτικές αρχές υποστηρίζουν ότι μετά το 2017 επένδυσαν περισσότερα από 175 εκατομμύρια δολάρια σε διάφορα έργα υποδομής, όπως είναι η προστασία των λόφων, η αποχέτευση, η δημιουργία καναλιών και άλλα έργα που στοχεύουν στον περιορισμό των πλημμυρών. Ωστόσο, οι μηχανικοί επισημαίνουν ότι μόνο μεγαλύτερες, προληπτικές επενδύσεις για την αποχέτευση, τη σταθεροποίηση των λόφων, για τις μεταβολές που κρίθηκαν αναγκαίες μετά το 2010, θα μπορούσαν να περιορίσουν τις απώλειες.
Οπως εξηγεί ο πολιτικός μηχανικός Μαουρίτσιο Κάμπος, ο οποίος αξιολόγησε τον κίνδυνο κατολισθήσεων λάσπης σε δέκα φαβέλες, «οι τεχνικές γνώσεις μηχανικών, ερευνητών αλλά και αυτών των κοινοτήτων, που επηρεάστηκαν από την ισχυρή βροχόπτωση, αρκούν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, το οποίο επιδεινώνεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Δεν μας λείπουν οι γνώσεις και η τεχνολογία αλλά οι επενδύσεις. Πρόκειται για ένα πολιτικό πρόβλημα, δεν είναι θέμα μηχανικών». Οι πλημμύρες του 2010 έκαναν την Geo-Rio, το γεωτεχνικό ινστιτούτο του δήμου του Ρίο, να χαρτογραφήσει τις κατοικημένες περιοχές που κινδύνευαν περισσότερο από τις κατολισθήσεις λάσπης, εκπονώντας ένα πρόγραμμα βελτίωσης των υποδομών. Το κόστος των έργων υπολογίστηκε στα 114 εκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, το Ρίο ουδέποτε υλοποίησε το πρόγραμμα, παρά τις μεγάλες δαπάνες που έκανε στη διάρκεια της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2016.