ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Το ερώτημα τίθεται χαμηλόφωνα από τους υπεύθυνους για τη χάραξη της αμερικανικής πολιτικής, στην Ουάσιγκτον, και με πιο θορυβώδη τρόπο από τους ειδικούς που παρελαύνουν στα μέσα ενημέρωσης: Οδεύει η Σαουδική Αραβία προς μια ισλαμική επανάσταση, στο πρότυπο του Ιράν;
Η πολιτική σταθερότητα της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί ουσιώδες πρόβλημα της αμερικανικής στρατηγικής εδώ και μερικά χρόνια. Μετά την τρομοκρατική επίθεση εναντίον των στρατώνων στη σαουδαραβική πόλη Χομπάρ, το 1996, όπου σκοτώθηκαν 19 Αμερικανοί, η CIA οργάνωσε ειδική ομάδα αναλυτών χρεώνοντάς τους να αναλύσουν τη Σαουδική Αραβία με τα ίδια αυστηρά κριτήρια που επιστρατεύονται για την εκτίμηση των πιο σοβαρών απειλών εναντίον των ίδιων των ΗΠΑ.
Ενας από τους λόγους για την υπαγωγή της Σαουδικής Αραβίας στην ομάδα των χωρών που αντιπροσωπεύουν «σκληρούς στρατηγικούς στόχους» -στην οποία περιλαμβάνονται επίσης η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα- ήταν η ανησυχία ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χάσουν τον πιο στενό τους σύμμαχο στον Περσικό Κόλπο, ακριβώς όπως έχασαν το Ιράν, το 1979, όταν μια θρησκευτικού χαρακτήρα επανάσταση ανέτρεψε τη μοναρχία.
Η ομάδα εργασίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, είναι αρκετά σταθερή, από πολιτική άποψη, ώστε να μη θεωρείται πιθανό το ενδεχόμενο να μετατραπεί σε δεύτερο Ιράν. Παράλληλα, όμως, οι αναλυτές υπογράμμιζαν ότι τα κενά στην αμερικανική πληροφόρηση σχετικά με τις απειλές που αντιμετωπίζει μια κλειστή κοινωνία, σαν τη σαουδαραβική, ήταν πελώρια, με συνέπεια το προαναφερθέν συμπέρασμα να θεωρείται παρακινδυνευμένο.
Αναζωπύρωση ανησυχιών
Υστερα από τους ισχυρισμούς των ομοσπονδιακών διωκτικών αρχών, ότι 15 από τους 19 αεροπειρατές στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν Σαουδάραβες και ότι ένα μέρος των επιχειρήσεων στρατολόγησης τρομοκρατών, χρηματοδότησης και σχεδιασμού των επιθέσεων υλοποιήθηκαν επί σαουδαραβικού εδάφους, αναζωπυρώθηκαν οι ανησυχίες ότι η μοναρχία μπορεί να αποδειχθεί ευάλωττη απέναντι στους εσωτερικούς εχθρούς της.
«Οι Σαουδάραβες βρίσκονται σε δυσχερή θέση», υποστηρίζει ο Μαμούν Φάντι, καθηγητής του Πανεπιστημίου Εθνικής Αμυνας στην Ουάσιγκτον και συγγραφέας του βιβλίου «Η Σαουδική Αραβία και η πολιτική των αντιφρονούντων». «Οι ισλαμιστές πιστεύουν ότι το καθεστώς έχει ξεπουληθεί στους Αμερικανούς και οι Αμερικανοί ότι έχει ξεπουληθεί στους ισλαμιστές», επεξηγεί ο συγγραφέας. «Τελικά, όλα αυτά έχουν αποτέλεσμα τη διάβρωση της νομιμοποίησης του καθεστώτος». Μπορεί, όμως, αυτή η κατάσταση να μεταφραστεί σε λαϊκή επανάσταση κάτω από τη σημαία του Ισλάμ; Υπάρχουν αναντίρρητα αναλογίες ανάμεσα στον Οίκο των Σαούντ και στη δυναστεία των Παχλεβί, στο Ιράν. Οπως το προεπαναστατικό Ιράν, έτσι και η Σαουδική Αραβία είναι μια αυταρχική, πλούσια σε πετρέλαια μοναρχία με μουσουλμανικό πληθυσμό. Είναι μια χώρα διαβόητη για τη διαφθορά και τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, που αντιστέκεται σε κάθε ιδέα εκδημοκρατισμού. Το καθεστώς δίνει ολοένα και περισσότερο την εικόνα του υπεργολάβου των αμερικανικών συμφερόντων, στηρίζεται σε αμερικανικά όπλα και κατηγορείται από εξόριστους αντιφρονούντες αλλά και από μερίδα του συντηρητικού κλήρου ότι δεν είναι αρκούντως ισλαμικό.
Ωστόσο, ο Σάχης ήταν ένας απόλυτος και απομονωμένος μονάρχης, ενώ η εξουσία της σαουδαραβικής μοναρχίας διαχέεται στη βασιλική οικογένεια. Πολλά από τα 7.000 μέλη της διατηρούν θέσεις-κλειδιά στον πολιτικό μηχανισμό (οι κυβερνήτες και οι στρατιωτικοί διοικητές σχεδόν κάθε επαρχίας είναι μέλη της) και διευθύνουν σημαντικές επιχειρήσεις.
Ο Σάχης ήταν αποφασισμένος να μεταμορφώσει το Ιράν σε σύγχρονη, κοσμική κοινωνία από τη μια στιγμή στην άλλη, αδιαφορώντας για την ενόχληση του προσβεβλημένου, από αυτήν την πολιτική, κλήρου. Αντίθετα, ο Οίκος των Σαούντ παραμένει προσκολλημένος σε μια συντηρητική, καταπιεστική εκδοχή του Ισλάμ.
Εξασθένηση
της λαϊκής στήριξης
Το κυριότερο, ο διάδοχος του θρόνου, πρίγκιπας Αμπντάλα, θεωρείται ως ευσεβής, αδιάφθορος ηγέτης, πιο υπεύθυνος απέναντι στον λαό του από τον βασιλιά Φαχντ και πιο πρόθυμος να αντιπαρατεθεί στην Ουάσιγκτον, ειδικά όταν πρόκειται για την παλαιστινιακή υπόθεση. Το πρόβλημα με τον βασιλικό οίκο της Σαουδικής Αραβίας δεν έγκειται τόσο στην ύπαρξη ευρείας, δραστήριας αντιπολίτευσης όσο στη σταθερή εξασθένηση της λαϊκής υποστήριξης. Η ανεργία κυμαίνεται στο 30% ενώ ο ρυθμός γεννήσεων είναι από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Το μέσο εισόδημα έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 50% από τη δεκαετία του ’80.
– Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους εξέφρασε τη λύπη του στον πρίγκιπα Αμπντάλα για τα πρόσφατα, επικριτικά δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου εναντίον της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό αναφέρουν χθεσινά δημοσιεύματα του σαουδαραβικού Τύπου, επικαλούμενα δηλώσεις του διαδόχου του θρόνου ενώπιον εκπαιδευτικών υπηρεσιακών παραγόντων της χώρας του.