Στον αντίποδα των για πολλούς επικίνδυνων, ιδιαίτερα μετά τα τραγικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, θεωριών τύπου Χάντιγκτον περί πολέμου των πολιτισμών, πολλοί Δυτικοί διανοούμενοι, από τον Ουμπέρτο Εκο μέχρι τον Τζέρεμι Ρίφκιν, τάχθηκαν το τελευταίο διάστημα υπέρ ενός ανοιχτού διαλόγου μεταξύ εκπροσώπων του ισλαμικού και του δυτικού πολιτισμού. Παρόμοια ιδέα πρόβαλε πρόσφατα και ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Γ. Παπανδρέου.
Ενα δείγμα για το πόσο γόνιμος μπορεί να είναι ένας παρόμοιος διάλογος πρόσφερε η προχθεσινή συζήτηση που οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Ελληνοαιγυπτιακής Φιλίας, σε συνεργασία με την πρέσβειρα της Αιγύπτου στην Αθήνα, Δρα Μαγκντά Σαχίν, στην αίθουσα διαλέξεων της ΕΣΗΕΑ. Κεντρικοί εισηγητές στην εν λόγω συζήτηση, που είχε τίτλο «Ισλάμ και Χριστιανισμός», ήταν ο κοσμήτωρ Θεολογίας στο πανεπιστήμιο Αλ Αζάρ του Καΐρου, καθηγητής Αμπντέλ Μοατί Μπαγιούμι, και ο ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Θεοδόσιος Τάσιος. Και οι δύο τόνισαν με έμφαση ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει γέφυρα συνεννόησης και διαλόγου μεταξύ του αραβομουσουλμανικού κόσμου και του δυτικού πολιτισμού.
Το αρχαιότερο πανεπιστήμιο
Εχοντας ιδρυθεί λίγο μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου από τους Αραβες, το Πανεπιστήμιο Αλ Αζάρ αποτελεί το αρχαιότερο εν λειτουργία πανεπιστημιακό ίδρυμα σ’ όλον τον κόσμο. Ειδικά η φοίτηση στη Θεολογική του Σχολή θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για να ανέβει κανείς στην ιεραρχία των ανά τον κόσμο «ουλεμά» (επιστημόνων του Ισλάμ) σε οποιαδήποτε μουσουλμανική χώρα του κόσμου. Αν συνυπολογισθεί το γεγονός ότι ο καθηγητής Μπαγιούμι είναι εκλεγμένο μέλος της αιγυπτιακής Εθνοσυνέλευσης, καθίσταται σαφές ότι οι οργανωτές της εκδήλωσης δύσκολα θα μπορούσαν να βρουν πιο έγκυρη φωνή για τις τάσεις του σύγχρονου Ισλάμ.
Στην ομιλία του, ο κ. Μπαγιούμι διέλυσε τους διαδεδομένους, από μερίδα των δυτικών μέσων ενημέρωσης, μύθους που αντιμετωπίζουν την τρομοκρατία περίπου ως συνέπεια της ισλαμικής παράδοσης. Αφού θύμισε την έντονη επιρροή του Αριστοτέλη στον Αβερρόη και τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε ο τελευταίος για την προετοιμασία της ευρωπαϊκής Αναγέννησης, ο κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του Καΐρου έθεσε στις σωστές φιλοσοφικές και ιστορικές διαστάσεις την έννοια του ιερού πολέμου (τζιχάντ), ως αυστηρά αμυντικού αγώνα εναντίον ξένων εισβολέων, σε αντίθεση με τη σύγχρονη, καταχρηστική χρησιμοποίηση του όρου από τα δυτικά, κυρίως, μέσα ενημέρωσης. Επιπλέον, τόνισε τη θρησκευτική ανεκτικότητα του Ισλάμ και της σημερινής Αιγύπτου, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι λειτουργούν ανεμπόδιστα εβραϊκές συναγωγές και ορθόδοξες Εκκλησίες σε κεντρικά σημεία του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας – τη στιγμή, θα προσθέταμε εμείς, που η Αθήνα δεν έχει αξιωθεί ακόμη να δημιουργήσει έστω και ένα τζαμί για τους χιλιάδες μουσουλμάνους κατοίκους της. Από την πλευρά του, ο Θ. Τάσιος έκανε διάκριση ανάμεσα στον πυρήνα του θρησκευτικού συναισθήματος, είτε στη χριστιανική είτε στην ισλαμική του εκδοχή, και στις διάφορες κοσμικές προεκτάσεις της όποιας θρησκείας από την εκάστοτε εξουσία, που όχι σπάνια αναζητά σ’ αυτήν ένα άλλοθι για την προώθηση των σκοπιμοτήτων της.
Ανεξάρτητα αν αποδειχθεί ή όχι κάποια άμεση ή έμμεση ανάμειξη του Σαντάμ Χουσεΐν στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, γεγονός παραμένει ότι αυτές οι επιθέσεις αποφασίστηκαν, σχεδιάστηκαν και εκτελέσθηκαν από Αραβες – όχι από Αφγανούς, Πακιστανούς ή μουσουλμάνους γενικά και αόριστα. Οι Αραβες αποτελούν λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου μουσουλμανικού πληθυσμού. Επομένως, η άποψη που θεωρεί το σύνολο του μουσουλμανικού κόσμου εξίσου υπεύθυνο με ένα τμήμα της αραβικής συνιστώσας του, είναι βαθιά παραπλανητική.