Για τους κατοίκους της Νέας Υόρκης, το αδύνατο συνέβη την περασμένη Δευτέρα, όταν συνετρίβη η πτήση 587 της AmericaAirlines. Καθώς οι πυροσβεστικές αντλίες κατευθύνονταν προς τον τόπο του δυστυχήματος, οκτώ εκατομμύρια Νεοϋορκέζοι φοβήθηκαν ότι η πόλη τους είχε μπει για μια ακόμη φορά στο στόχαστρο τρομοκρατών.
Λίγες ώρες αργότερα, όμως, οι αρχές υποβάθμιζαν το ενδεχόμενο της τρομοκρατικής επίθεσης, ενώ η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ αναλάμβανε τις έρευνες, αντί του FBI. Για πολλές οικογένειες, όμως, τα γεγονότα έφεραν και πάλι αβάστακτο πόνο. Αεροσκάφος Airbus A300, με προορισμό την πρωτεύουσα της Δομινικανής Δημοκρατίας και 260 επιβάτες, συνετρίβη λίγα λεπτά μετά την απογείωσή του από το αεροδρόμιο Κένεντι της πόλης. Πέντε άτομα έχασαν τη ζωή τους στο έδαφος, εξαιτίας πτώσης τμημάτων της ατράκτου, ενώ μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν στη συνοικία του Ροκαγουέι.
Η αρχική διαπίστωση των εμπειρογνωμόνων ότι έχουμε να κάνουμε με δυστύχημα και όχι τρομοκρατική ενέργεια, έφερε κάποια ανακούφιση στην ταλαιπωρημένη πόλη. H χώρα, όμως, δέχθηκε αυτό το νέο πλήγμα, μόλις μία εβδομάδα πριν από την εορτή των Ευχαριστιών, εποχή των περισσοτέρων επιβατικών μετακινήσεων στις ΗΠΑ. Πώς είναι δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο σε ένα αεροσκάφος με εξαιρετικό ιστορικό πτητικής ασφάλειας, το οποίο ανήκε στη μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της χώρας και πετούσε υπό ιδανικές καιρικές συνθήκες. Τι θα μπορούσε να προκαλέσει την αποκόλληση του ουραίου τμήματος, μόλις τρία λεπτά μετά την απογείωση; Κινδυνεύουν άραγε τα υπόλοιπα αεροσκάφη του ίδιου τύπου;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν θα δοθούν για μήνες ακόμη, αν και οι αμερικανικές ομοσπονδιακές υπηρεσίες διέταξαν έρευνα γύρω από το ουραίο τμήμα του αεροσκάφους, το οποίο συνδέεται με την άτρακτο με υλικό, που βασίζεται στα ανθρακονήματα και όχι στα μεταλλικά κράματα, από τα οποία κατασκευάζονται τα αεροσκάφη.
Η πτήση 587 ήταν γεμάτη όταν εγκατέλειψε το αεροδρόμιο Κένεντι το πρωινό της 12ης Νοεμβρίου. Αν και οι περισσότερες πτήσεις απογειώθηκαν σχεδόν άδειες, η αγάπη των Δομινικανών για την πατρίδα τους, εξασφαλίζει πάντοτε την πληρότητα της πτήσης προς τον Αγιο Δομίνικο. H πτήση υπήρξε ανέκαθεν ιδιαίτερα προσοδοφόρα για την AmericaAirlines, μιας και καμιά εταιρεία δεν την ανταγωνίζεται στο δρομολόγιο αυτό.
Ομαλή απογείωση
Η απογείωση ήταν ομαλή, καθώς το αεροσκάφος πραγματοποιούσε αριστερή στροφή για να ακολουθήσει τη νότια πορεία του. Οι χειριστές του αεροσκάφους, όμως, διαπίστωσαν πολύ σύντομα ότι έχουν σοβαρό πρόβλημα. Οι πραγματογνώμονες της ΥΠΑ ανακοίνωσαν ότι το «μαύρο κουτί», που καταγράφει συνομιλίες και επικοινωνίες του χειριστηρίου, ηχογράφησε πρώτο ήχο ανατάραξης 107 δευτερόλεπτα μετά την απογείωση και δεύτερο, 14 δευτερόλεπτα αργότερα. Κάτι είχε προκαλέσει τη βίαιη ανατάραξη του αεροσκάφους, ενώ οι πιλότοι του προσπάθησαν να το επαναφέρουν στην πορεία του. Το αεροσκάφος, όμως, πήρε κλίση 30 μοιρών προς το έδαφος και εκτέλεσε απότομη αριστερή στροφή. Καθώς οι πιλότοι προσπαθούσαν να συγκρατήσουν το αεροσκάφος, το ουραίο τμήμα του αποκολλήθηκε ξαφνικά. Οι κινητήρες το ακολούθησαν λίγα δευτερόλεπτα αργότερα. «Οι χειριστές δεν ήξεραν τι συνέβη. Δεν υπάρχει, άλλωστε, φωτεινή προειδοποιητική ένδειξη «OYPA ΑΠΟΚΟΛΛΗΘΗΚΕ». Οι αεροδυναμικές τριβές πρέπει να ήταν εντυπωσιακές εκείνη τη στιγμή», αναφέρει ο Τσακ Λέναρντ, στέλεχος της Αμερικανικής ΥΠΑ. Οι τελευταίες στιγμές της πτήσης 587 έγιναν αντιληπτές από αυτήκοους μάρτυρες στο έδαφος, οι οποίοι νόμισαν ότι προσγειώνεται το Κονκόρντ, εξαιτίας του δυνατού θορύβου που προηγήθηκε της συντριβής.
Σκίστηκε σαν χαρτί
Οι πραγματογνώμονες εστίασαν αρχικά τις έρευνές τους στους κινητήρες του αεροσκάφους, οι οποίοι κατέπεσαν σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη. Δεν βρέθηκαν, όμως, ίχνη αναρρόφησης πουλιού, αποκόλλησης λεπίδας του στροβίλου ή ξαφνικής διακοπής λειτουργίας, που ευθύνονται συνήθως για τα αεροπορικά δυστυχήματα. H ανάσυρση του ουραίου τμήματος από τον κόλπο, όμως, έδειξε ότι το τμήμα αυτό είχε καταστραφεί. H ουρά και το σύστημα του πηδαλίου παρουσίαζαν σημαντικές ζημιές στο σημείο ένωσής τους. Οταν το A300 μετακινήθηκε απότομα προς τη μία κατεύθυνση, αεροδυναμικές πιέσεις προκάλεσαν την αποκόλληση της ουράς, όπως σκίζεται ένα φύλλο από ένα τετράδιο. Ανάλογες δυνάμεις ξερίζωσαν τους κινητήρες από τις βάσεις τους. Τα επιβατικά αεροσκάφη δεν είναι σχεδιασμένα για απότομες πλάγιες μετακινήσεις, γεγονός που προκαλεί απορίες των ειδικών, καθώς τα σύγχρονα αεροσκάφη διαθέτουν συστήματα αυτοματισμού, που δεν επιτρέπουν τέτοιες κινήσεις.
Δύο λεπτά πριν από την αναχώρηση της πτήσης 587, αεροσκάφος των ιαπωνικών Αερογραμμών τύπου Boeing 747, το μεγαλύτερο επιβατικό αεροσκάφος του κόσμου απογειωνόταν από τον ίδιο διάδρομο του αεροδρομίου Κένεντι. Τα αεριωθούμενα αεροσκάφη, όμως, προκαλούν δίνη, που μοιάζει με μικρό ανεμοστρόβιλο, ενώ τα μεγάλα αεροσκάφη μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα με τη δίνη τους σε μικρότερα. Το A300, όμως, δεν είναι μικρό αεροσκάφος και οι κίνδυνοι των περιδινίσεων είναι ευρύτατα γνωστοί. Εμπειροι χειριστές εκτιμούν ότι η δίνη δεν μπορεί να προκάλεσε από μόνη της το δυστύχημα.
Μήπως, όμως, οι πιλότοι του A300 διόρθωσαν υπερβολικά την πορεία τους, όταν ήλθαν αντιμέτωποι με τη δίνη του Τζάμπο των Ιαπωνικών αερογραμμών; Μετά τη δεύτερη ανατάραξη, ο συγκυβερνήτης ακούγεται να ζητά «μέγιστη ισχύ». Αυτό κάνει τους ειδικούς να πιστεύουν ότι η ταχύτητα του A300 είχε μειωθεί επικίνδυνα εκείνη τη στιγμή. «Γιατί, όμως, να έχουν χάσει ταχύτητα; Εφταιξαν οι αναταράξεις, κάποιο μηχανικό πρόβλημα, ή μήπως κάποιο περιστατικό μέσα στο πιλοτήριο;», αναρωτιέται ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας Ντένι Κέλι.
Λάθος στο πιλοτήριο
Η δημοσίευση συυμπληρωματικών πληροφοριών την Πέμπτη, έδωσαν βάρος στην άποψη ότι οι πιλότοι προκάλεσαν το δυστύχημα, διογκώνοντας σχετικά μικρό πρόβλημα της πτήσης. Οι απότομες μετακινήσεις του αεροσκάφους φαίνεται να προκλήθηκαν από ενέργειες των χειριστών του. H Αμερικανική ΥΠΑ αναφέρει ότι το πηδάλιο του αεροσκάφους μετακινήθηκε κατά 10 μοίρες τις τελευταίες στιγμές τη πτήσης, ενώ έμπειροι χειριστές αναφέρουν ότι το πηδάλιο δεν πρέπει ποτέ να μετακινείται περισσότερο από 3 μοίρες. Σε 10 από τα 15 αεροπορικά δυστυχήματα, που προκάλεσαν την πτώση Airbus ανακαλύφθηκε ότι η πολυπλοκότητα των συστημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών και της απεικόνισής τους αποτέλεσε παράγοντα της συντριβής. H κατασκευάστρια εταιρεία έχει υποδείξει μάλιστα συγκεκριμένες ενέργειες, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα στο πλήρωμα να παρακάμψει τους αυτοματισμούς σε περίπτωση ανάγκης.
Η Airbus επέλεξε να χρησιμοποιήσει συνθετικά υλικά στην κατασκευή του αεροσκάφους και η εμπειρία Αμερικανών κατασκευαστών με τα υλικά αυτά, τα οποία χρησιμοποιούνται σε πολεμικά αεροσκάφη, δείχνει ότι η αποσύνθεση ή καταστροφή τους είναι πολύ δύσκολη.
Η ΥΠΑ δεν αποκλείει ακόμη και την πιθανότητα της δολιοφθοράς, ως πιθανή αιτία της συντριβής, παρ’ όλο που οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι είναι πολύ δύσκολο για κάποιον να ξεβιδώσει τμήμα ενός A300. «Τα αεροσκάφη αυτά περνούν από ακραία τεστ κοπώσεως. H αποσυναρμολόγησή του είναι πολύ δύσκολη υπόθεση και δεν μπορεί να γίνει από κάποιον με ένα φορητό εργαλείο», λέει ο δρ Πολ Κρουζ, καθηγητής αεροναυπηγικής στο Πανεπιστήμιο του Σεν Λούις των ΗΠΑ.
Δύο τραγωδίες σε μία οικογένεια
Η Ναόμι Γκούλικσον άργησε να επιστρέψει στο σπίτι της μετά τη δουλειά της, την περασμένη Πέμπτη. H κόρη της Αμάντα, τριών ετών, κοίταζε με αγωνία έξω από το παράθυρο του διαμερίσματός τους στο Στέιταν Αϊλαντ της Νέας Υόρκης. Οι νέες φοβίες της γενιάς της φανερώθηκαν όταν ρώτησε τον ξάδελφό της, ο οποίος είχε μείνει μαζί της να τη φυλάει: «H μανούλα πήγε και αυτή στον Παράδεισο, τώρα;». H απορία της είχε ακλόνητη λογική, καθώς ο πατέρας της Αμάντα, Τζο, αξιωματικός του πυροσβεστικού σώματος της πόλης, έχασε τη ζωή του στο World Trade Center στις 11 Σεπτεμβρίου, ενώ ο παππούς της, Χοσέ Περέζ, σκοτώθηκε στην πτήση 587 της Αmericaστις 12 Νοεμβρίου.
Η Νέα Υόρκη της περασμένη εβδομάδας ήταν μια πόλη χτυπημένη δύο φορές από τη φρίκη, ενώ οι φόβοι και η λύπη της αποτυπώνονται στην οικογενειακή ιστορία των Γκούλικσον. Στις μακριές άγρυπνες νύχτες της, η Ναόμι αναρωτιέται ποιες είναι οι πιθανότητες να συμβούν δύο τέτοια γεγονότα στην ίδια οικογένεια, μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. H ίδια νόμισε ότι η απώλεια του συζύγου της θα τη σκότωνε. Το δυσαναπλήρωτο κενό στη ζωή της, όμως, διευρύνθηκε κι άλλο με το θάνατο του πατέρα της. «Δεν πίστευα πως μπορεί να νιώσω χειρότερα. O μόνος λόγος που σηκώνονμαι από το κρεβάτι κάθε μέρα είναι τα δύο παιδιά μου», λέει η 38χρονη χήρα.
Μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, η οικογένεια συζητάει συχνά για τον πατέρα, κοιτάζοντας φωτογραφίες του και τραγουδώντας τα αγαπημένα του τραγούδια από τον Φρανκ Σινάτρα και τον Νιλ Γιανγκ. H Ιζαμπέλ, 14 μηνών, είναι πολύ μικρή για να καταλάβει τι συμβαίνει, η Αμάντα, όμως, γνωρίζει ότι ο πατέρας και ο παππούς της βρίσκονται στον Παράδεισο. Κάθε βράδυ κάθεται στο παράθυρο και έχει μια ιδιωτική συνομιλία με τους πεθαμένους. Μία εβδομάδα μετά το θάνατο του γαμπρού του, ο Χοσέ Περέζ αποφάσισε να ταξιδέψει στη γενέτειρά του Δομινικανή Δημοκρατία για ολιγοήμερες διακοπές. H σύζυγός του, Μάρτα, αποφάσισε να παραμείνει στη Νέα Υόρκη, σε περίπτωση που βρεθεί το πτώμα του γαμπρού της, ώστε να συμπαρασταθεί στην κόρη της. «H αδυναμία των συνεργείων να ανακαλύψουν το πτώμα του άντρα μου είναι πολύ οδυνηρή. Το ίδιο μπορεί να συμβεί τώρα και με τον πατέρα μου. Τι εφιάλτης είναι αυτός;», αναρωτιέται η Ναόμι. Στις 10 Σεπτεμβρίου, ο άνδρας της Ναόμι τής είχε πει ότι σκεφτόταν να αγοράσει μεγαλύτερο σπίτι για την οικογένεια: «Πάμε να δούμε σπίτια αύριο, μου είπε. Οι ζωές μας σταμάτησαν, όμως, την επόμενη ημέρα».
Ο γάμος τους που μοιάζει πως υπήρξε ευτυχισμένος, από τις πολλές γαμήλιες φωτογραφίες, ένωσε δύο κοινότητες: την ιρλανδική του Τζο, με τη δομινικανή της Ναόμι. H Ναόμι δεν κοιμάται πια στο κρεβάτι του ζευγαριού, αλλά στον καναπέ στο σαλόνι. Ακόμη και πριν από τις 11 Σεπτεμβρίου, η Ναόμι κοιμόταν εκεί όταν ο Τζο δούλευε νυχτερινή βάρδια. «Δεν μου άρεσε να είμαι στο κρεβάτι μας χωρίς αυτόν», λέει.
Οι μεγαλύτερες αεροπορικές τραγωδίες
Ανησυχία προκαλεί στο επιβατικό κοινό η αύξηση των αεροπορικών δυστυχημάτων διεθνώς, τα τελευταία χρόνια. Ο ανηλεής ανταγωνισμός και η μεγάλη διόγκωση των διεθνών μετακινήσεων υποχρεώνει τις επιχειρήσεις και τους κατασκευαστές να επιλέγουν προσοδοφόρες λύσεις εις βάρος της ασφάλειας.
2001
8 Οκτωβρίου: Τουλάχιστον 118 άνθρωποι σκοτώθηκαν ύστερα από σύγκρουση αεροσκάφους της SAS με μικρότερο, στο έδαφος του αεροδρομίου Λινάτε του Μιλάνου.
4 Οκτωβρίου: Ρωσικό Τupolev 154 σε πτήση από το Ισραήλ εξερράγη κατά τη διάρκεια της πτήσης πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, σκοτώνοντας τους 78 επιβάτες.
3 Ιουλίου: 136 επιβάτες και 9 μέλη του πληρώματος σκοτώνονται μετά τη συντριβή ρωσικού Tupolev 154, κοντά στην πόλη Ιρκούτσκ της Σιβηρίας.
2000
23 Αυγούστου: Airbus A320 της Gulf Air από το Κάιρο με προορισμό τα Αραβικά Εμιράτα συνετρίβη έξω από το Μπαχρέιν, σκοτώνοντας τους 143 επιβαίνοντες.
25 Ιουλίου: Φωτιά ξεσπά σε κινητήρα Κονκόρντ της Air France, λίγο μετά την απογείωσή του από το Παρίσι. Οι 109 επιβαίνοντες σκοτώνονται, καθώς και τέσσερις στο έδαφος.
1999
31 Οκτωβρίου: Η πτήση 990 των Αιγυπτιακών Αερογραμμών από Νέα Υόρκη κατέπεσε στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανοικτά της Μασαχουσέτης? 217 νεκροί.
1998
2 Σεπτεμβρίου: Αεροσκάφος των Ελβετικών Αερογραμμών τύπου MD-11, προερχόμενο από τη Νέα Υόρκη, συνετρίβη ανοικτά της Νέας Σκωτίας του Καναδά, καθώς ετοιμαζόταν να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο του Χάλιφαξ. Οι 215 επιβάτες και τα 14 μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν.
1996
12 Νοεμβρίου: 349 άνθρωποι σκοτώθηκαν έπειτα από σύγκρουση εν πτήσει σαουδαραβικού Boeing 747 και Iliushi11-76 των Αερογραμμών του Καζακστάν πάνω από την Ινδία.
7 Νοεμβρίου: Αεροσκάφος Boeing 727 των Νιγηριανών Αερογραμμών, που κατευθυνόταν στο Λάγος, κατέπεσε χωρίς να επιζήσει κανείς από τους 151 επιβαίνοντες.
8 Ιανουαρίου: Τουλάχιστον 350 άνθρωποι σκοτώθηκαν όταν ρωσικής κατασκευής αεροσκάφος Antonov 32 συνετρίβη σε κεντρική αγορά της πρωτεύουσας του Ζαΐρ, Κινσάσα.