Καθώς η ολυμπιακή φλόγα ταξιδεύει από την Αρχαία Ολυμπία προς τη Γιούτα των ΗΠΑ, ο δήμαρχος του Σολτ Λέικ προσπαθεί να ξορκίσει τις ανησυχίες που περικυκλώνουν τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. «Ολα θα πάνε καλά. Οι αγώνες στην πόλη μας θα είναι μια αξεπέραστη εμπειρία», δηλώνει ο Ρόκι Αντερσον. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι χρειάζεται περίσσια αισιοδοξία για να αντιμετωπιστούν τα όχι λίγα προβλήματα που αμφισβητούν την επιτυχία της Ολυμπιάδας του 2002. Το πιο πρόσφατο είναι η… έλλειψη χιονιού.
Κανονικά τέτοια περίοδο τα υψίπεδα της Γιούτα ήταν ήδη χιονισμένα. Οχι όμως και φέτος, λόγω των ψηλών για την περίοδο θερμοκρασιών. Αλλά, χειμερινή Ολυμπιάδα χωρίς χιόνι είναι σαν να κωπηλατείς στη στεριά! Οι διοργανωτές βέβαια δεν ανησυχούν ιδιαίτερα αφού υπολογίζουν ότι τελικά θα πέσει το απαραίτητο χιόνι μέχρι την έναρξη, στις 8 Φεβρουαρίου. Κι αν η μητέρα φύση δεν… φροντίσει, τότε θα χρησιμοποιηθεί τεχνητό χιόνι, το οποίο μάλιστα χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς πιο κατάλληλο.
Αν ούτε οι βουλές της φύσης τρομάζουν τους υπεύθυνους του Σολτ Λέικ, τότε τι; Οχι βέβαια η πρόταση του μέλους της ΔΟΕ, Γκέραρντ Χάιμπεργκ, σύμφωνα με την οποία «μια χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο δεν μπορεί να διεξάγει ολυμπιακούς αγώνες», ζητώντας από τη ΔΟΕ να ακυρώσει την Ολυμπιάδα του Σολτ Λέικ, όσο οι ΗΠΑ είναι σε πόλεμο. Οπως αναμενόταν, πιθανόν και από τον ίδιο, η ασυνήθιστη και άξια προσοχής πρόταση του Νορβηγού παραπέμφθηκε από τη ΔΟΕ στις καλένδες…
Ούτε η σκιά του σκανδάλου που συνόδευε χρόνια τώρα την ανάληψη της διοργάνωσης από την αμερικανική πόλη φαίνεται να βαραίνει πια πάνω από τους υπευθύνους. Εξάλλου, στις 15 Νοεμβρίου περιφερειακό δικαστήριο των ΗΠΑ χαρακτήρισε ανυπόστατες τις 15 κατηγορίες που αντιμετώπιζαν στελέχη της επιτροπής διεκδίκησης και της διοίκησης της πόλης. Κανένα πρόβλημα: H παροχή υποτροφιών και άλλων διευκολύνσεων, αξίας 1,17 δισ. δραχμών, στις οικογένειες ορισμένων «αθανάτων» θεωρήθηκε… ανθρωπιστική βοήθεια και όχι δωροδοκία.
Μετά τους δίδυμους πύργους
Υπάρχουν, όμως, πράγματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με δικαστικές ή άλλες αποφάσεις. Κι ένα απ’ αυτά είναι ο φόβος. O φόβος, που έχει τρυπώσει για τα καλά στο μυαλό του Αμερικανού πολίτη μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, απειλεί να μετατρέψει τους αγώνες σε οικονομικό φιάσκο. Πολλοί ανησυχούν μήπως ένα επόμενο, απελπισμένο, κτύπημα των τρομοκρατών κατευθυνθεί προς τη Χειμερινή Ολυμπιάδα. Οταν καταλάγιασε η σκόνη από τους δίδυμους πύργους όλα τα μάτια στράφηκαν στο Σολτ Λέικ. Πώς θα οχυρωθεί η περιοχή που θα συγκεντρώσει πάνω από 3.500 αθλητές, συνοδούς και επισήμους, καθώς και δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες;
Η οργανωτική επιτροπή προσπάθησε καταρχήν να πείσει ότι οι αγώνες δεν αποτελούν στόχο γιατί πρόκειται για διεθνές γεγονός και όχι για στενά αμερικανικό. Αλλά τα γεγονότα στο Μόναχο το 1972 και πολύ περισσότερο η έκρηξη βόμβας στην Ατλάντα το 1996 τη διαψεύδουν. Πόσο μάλλον που σε μια έξαρση όλων των απειλών δεν μπορεί να περιμένει κανείς μονοσήμαντη επίθεση από την πλευρά των φανατικών ισλαμιστών. H δραστηριοποίηση της αμερικανικής ακροδεξιάς, όπου σχεδόν με βεβαιότητα πια οδηγούν οι επιθέσεις με άνθρακα, δεν αποκλείει να τεθεί σαν στόχος μια διεθνής διοργάνωση.
Κόστος 120 δισ.
Σε δεύτερο πλάνο οι οργανωτές προσπαθούν να πείσουν ότι τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας που έχουν πάρει είναι πραγματικά αξεπέραστα και ικανά να εμποδίσουν οποιαδήποτε απειλή. Και δεν έχουν άδικο. Τα μέτρα είναι πρωτοφανή. Το κόστος ξεπερνά ήδη τα 120 δισ. δραχμές για μια διοργάνωση που είναι πολύ μικρότερης έκτασης σε σχέση με τους θερινούς ολυμπιακούς αγώνες. H ομοσπονδιακή κυβέρνηση μάλιστα ανεβάζει σχεδόν κάθε βδομάδα τη συμμετοχή της.
Πάνω από 8.000 αστυνομικοί, 2-3.000 εθνοφρουροί, ειδικά σώματα του στρατού και 5.000 υπάλληλοι της οργανωτικής επιτροπής, ειδικά εκπαιδευμένοι στην ασφάλεια, αποτελούν το στρατό που θα αναλάβει την περιφρούρηση των αγώνων. Είναι εξοπλισμένοι με ό,τι πιο σύγχρονο διαθέτει η αγορά. Από συσκευές ελέγχου μέσω ακτίνων και μέσα ηλεκτρονικής επίβλεψης μέχρι κάμερες καταγραφής και βιομετρικές μπάρες ασφαλείας. Σε αρκετά στάδια η είσοδος των θεατών θα γίνεται μέσα από ανιχνευτή μετάλλων. Οι κανονισμοί εισόδου στα γήπεδα θυμίζουν επιβίβαση σε αεροπλάνο.
Επίσης, παρά τις δοθείσες υποσχέσεις περί του αντιθέτου, θα τοποθετηθεί τελικά στους αγώνες χόκεϊ το σύστημα FaceTrac, που φωτογραφίζει – σκανάρει όλους τους θεατές και συγκρίνει τα αναλλοίωτα χαρακτηριστικά των προσώπων τους με βάση δεδομένων, όπου υπάρχουν ψηφιοποιημένα στοιχεία ατόμων που έχουν χαρακτηριστεί εγκληματίες ή ύποπτοι. Το συγκεκριμένο σύστημα, που κινήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν χαρακτηρίσει ως «O αδιάκριτος», ήδη προκαλεί σημαντικές αντιδράσεις. «Δεν θέλω να ξέρει η αστυνομία εάν ήμουν ή όχι στο γήπεδο», λέει ο δικηγόρος Μπράιαν Μπάρναρντ. Ιδιωτικότητα, απόρρητο, σεβασμός της ελευθερίας κίνησης; Ολα αυτά θεωρούνται «παράπλευρες απώλειες» από τους διώκτες της τρομοκρατίας.
Το όλο σύστημα ασφαλείας καθοδηγεί ενοποιημένη διοίκηση που συντονίζει το έργο των διοργανωτών, των αρχών της πολιτείας και των ομοσπονδιακών υπηρεσιών.
Ταυτόχρονα, κάτω από τον κίνδυνο επίθεσης με βιολογικά ή χημικά όπλα, τα συστήματα ύδρευσης και εξαερισμού τελούν υπό αυστηρή φρούρηση. Οσο για τον εναέριο χώρο αυτός θα εποπτεύεται από σμήνη F16, που θα απογειώνονται από τη γειτονική μεγάλη βάση του Χιλ. Για λόγους ασφαλείας όλες οι πτήσεις των ιδιωτικών τζετ, που μεταφέρουν VIP πρόσωπα της ολυμπιακής οικογένειας, υποχρεούνται να προσγειώνονται προηγουμένως στο αεροδρόμιο του Ντένβερ, για να γίνει επιπλέον έλεγχος πριν πετάξουν πάνω από την περιοχή του Σολτ Λέικ. Σίγουρα μια ανυπόφορη διαδικασία για τους συνηθισμένους σε μεγαλύτερες ανέσεις επίσημους…
Στρατόπεδο ή φυλακή;
Μπορεί τα μέτρα ασφαλείας να δείχνουν πραγματικά… ασφαλή, αλλά τελικά προκαλούν νέα προβλήματα. Το επίσημο σάιτ των αγώνων είναι υποχρεωμένο να απαντά σε ερωτήματα του τύπου «εάν η όλη ατμόσφαιρα θα θυμίζει στρατόπεδο ή όχι». Κι όντως υπάρχει πρόβλημα. Τα στάδια θα έπρεπε να γεμίσουν από τις φωνές και τις ιαχές των φιλάθλων, από τα γέλια και τις επευφημίες. Πώς μπορεί να γίνει αυτό όταν οι κάννες των όπλων -των αστυνομικών- θα σημαδεύουν τις κερκίδες, όταν στον ουρανό θα συνωστίζονται ελικόπτερα και πολεμικά αεριωθούμενα ή όταν για να κάτσεις επιτέλους στη θέση σου και να απολαύσεις το αγαπημένο σου θέαμα πρέπει να περάσεις από μια σειρά ελέγχους; «Εάν είναι να μπω μέσα σε μια φυλακή για να δω με ασφάλεια τους αγώνες καλύτερα να μου λείπει», λέει σε τοπική εφημερίδα ένας ντόπιος.
Ασφάλεια αλλά και άνεση, αυστηρή επίβλεψη αλλά και γιορτινή ατμόσφαιρα. Να τι πρέπει να συνδυάσουν οι υπεύθυνοι του Σολτ Λέικ, εάν δεν θέλουν να δουν τις κερκίδες μισογεμάτες. Ηδη υπάρχουν αρκετά απούλητα εισιτήρια, αν και τα χειμερινά σπορ έχουν τεράστιο κοινό στο Βορρά των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, υπάρχει και ζήτηση για… επιστροφή εισιτηρίων, πράγμα που οδήγησε την Οργανωτική Επιτροπή να τονίσει ότι δεν πρόκειται να επιστρέψει χρήματα παρά μόνο εάν ένα αγώνισμα δεν διεξαχθεί.
Τι λένε οι αθλητές
Και οι αθλητές; H Κιόκα Ινα, μια Αμερικανίδα αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ, δηλώνει ότι τα μέτρα ασφαλείας στην προηγούμενη Ολυμπιάδα, στο Ναγκάνο της Ιαπωνίας, ήταν ενοχλητικά μεν, αλλά ανακουφιστικά. H Ινα θα μείνει στο Ολυμπιακό Χωριό, που θα βρίσκεται υπό στενή επιτήρηση. Αλλά από τον υπερσύγχρονο στρατώνα των πρωταθλητών υπάρχουν τάσεις… απόδρασης.
Πρόκειται για αθλητές που σκέπτονται να μείνουν εκτός, αναζητώντας περισσότερη ησυχία και ιδιωτικότητα. Πρωτοφανές! Μόνο οι βεντέτες του NBA, που κατέβηκαν στην Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης, είχαν απορρίψει το «κοινόβιο» του Ολυμπιακού Χωριού. Σε αντιστάθισμα ανάλογων σκέψεων, ο πρόεδρος της ΔΟΕ Ζαγκ Ρογκ ανακοίνωσε ότι θα μείνει μαζί με τους αθλητές.
Και η άλλη Αμερική
Το πιο αναπάντεχο πρόβλημα για τους οργανωτές είναι η ανακοίνωση από μια σειρά οργανώσεις ότι προτίθενται να κινητοποιήσουν 20.000(!) αστέγους και φτωχούς για να διαδηλώσουν την ημέρα της έναρξης της Ολυμπιάδας. Συνέπεια της κουλτούρας που διαμόρφωσε το Σιάτλ, η διαδήλωση αυτή απειλεί να ραγίσει τη βιτρίνα της τελετής έναρξης (με εισιτήριο κόστους μέχρι και 350.000 δραχμές!). «Τεράστια ποσά ξοδεύτηκαν για την Ολυμπιάδα, μόνο και μόνο για μερικές «ωραίες στιγμές». Είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να δείξουμε ότι υπάρχει και η άλλη Αμερική της φτώχειας», δηλώνει ο Τσέρι Ονκάλα, από την Ενωση για το Δικαίωμα στην Πρόνοια.
Οι διαδηλωτές, αν και προερχόμενοι από μετριοπαθείς οργανώσεις, δεν φαίνεται να χωρούν στα όρια που έχει θεσπίσει ο δήμαρχος του Σολτ Λέικ. O Δήμος, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ανακάλεσε την άδεια για διαδήλωση στην κεντρική πλατεία, ενώ έχει δώσει άδεια για συγκεντρώσεις… 10-500 ατόμων, σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης.
Παρ’ όλα αυτά οι διοργανωτές δεν χάνουν τη ψυχραιμία τους? ακόμα και την αισιοδοξία τους. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε;