Υστερα από τις σφοδρές αλληλοκατηγορίες μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για τη διαχείριση της πανδημίας της COVID-19, η αντιπαράθεση μεταφέρθηκε σε ένα άλλο, δυνητικά εκρηκτικό πεδίο, εκείνο της Ταϊβάν. Αφορμή στάθηκε η χθεσινή τελετή ορκωμοσίας της προέδρου της νήσου, Τσάι Ινγκ Γουέν, η οποία εξασφάλισε και δεύτερη θητεία ύστερα από την άνετη επικράτηση του κόμματός της στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου.
Σπάζοντας ένα ταμπού των σινοαμερικανικών σχέσεων, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο έστειλε, την Τρίτη, μήνυμα στην Τσάι, εγκωμιάζοντάς την για «το θάρρος και το όραμά της, καθώς ηγείται της ζωντανής δημοκρατίας της Ταϊβάν». Το Πεκίνο θεωρεί τη νήσο (η οποία αποσπάστηκε από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας μετά τη νίκη των κομμουνιστών στον εμφύλιο πόλεμο, το 1949) αποσχισθείσα επαρχία και επιδιώκει την ενσωμάτωσή της ως τελικό στάδιο της κινεζικής επανένωσης, ύστερα από το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊβάν (αν και τη στηρίζουν στρατιωτικά), καθώς από το 1979 αναγνωρίζουν τη Λαϊκή Δημοκρατία ως μοναδικό εκπρόσωπο του κινεζικού έθνους.
Η αντίδραση του Πεκίνου στην κίνηση του Πομπέο ήταν άμεση. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε την ενέργειά του και προανήγγειλε ότι η κυβέρνηση της Κίνας θα λάβει «όλα τα αναγκαία απαντητικά μέτρα» εναντίον των ΗΠΑ, χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις. Από την πλευρά του, το κινεζικό Γραφείο
Υποθέσεων Ταϊβάν επανέλαβε ότι πάγια θέση της Κίνας παραμένει η αρχή «μία χώρα – δύο συστήματα», η οποία θα επιτρέψει την ενοποίηση, με μεγάλους βαθμούς ελευθερίας της νήσου, κατά το πρότυπο που εφαρμόστηκε και με το Χονγκ Κονγκ, το 1997. «Η επανένωση είναι ιστορική αναγκαιότητα για τη μεγάλη ανανέωση του κινεζικού έθνους», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.
Προηγουμένως, η Τσάι Ινγκ Γουέν είχε επαναλάβει την κατηγορηματική αντίθεσή της σε κάθε προοπτική ενοποίησης. Αφού δήλωσε ότι είναι πρόθυμη για διάλογο με το Πεκίνο στη βάση της ισοτιμίας, έσπευσε να τονίσει: «Δεν θα αποδεχθούμε την προσπάθεια των αρχών του Πεκίνου να χρησιμοποιήσουν την αρχή “μια χώρα – δύο συστήματα” για να υποβαθμίσουν την Ταϊβάν και να ανατρέψουν το στάτους κβο στα Στενά».
Η Τσάι εξελέγη πρώτη φορά πρόεδρος το 2016 και το 2019 εμφανιζόταν ευάλωτη λόγω των μη δημοφιλών μεταρρυθμίσεών της, ιδίως στο συνταξιοδοτικό. Ωστόσο, οι ταραχές στο Χονγκ Κονγκ ενίσχυσαν τα αντικινεζικά αισθήματα στη νήσο και έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην επικράτηση της Τσάι στις εκλογές του Ιανουαρίου. Οι συνομιλίες μεταξύ Πεκίνου και Ταϊπέι έχουν διακοπεί από το 2016 και πολλοί αναλυτές ερμήνευαν τον φραστικό πόλεμο των τελευταίων ημερών ως προμήνυμα σοβαρότερων εντάσεων στο προσεχές μέλλον.