Προσπαθώντας να κατανοήσει κανείς τους λόγους για τους οποίους ένα σημαντικό τμήμα του αραβικού κόσμου δεν διάκειται ευμενώς απέναντι στη Δύση, το πλέον εύκολο είναι να ανατρέξει στα γνωστά και πολυσυζητημένα ζητήματα της αμερικανικής πολιτικής στην ισραηλο-παλαιστινιακή διαμάχη, καθώς και της έντονης παρουσίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Παρά ταύτα, εξετάζοντας το ζήτημα από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία, είναι βέβαιο ότι δεν θα βρει τις απαντήσεις αυτές που εξηγούν σε βάθος το εν λόγω φαινόμενο. Ακόμα και αν η αμερικανική πολιτική στη Μέση Ανατολή άλλαζε, η συστηματική ένταση που διέπει τη σχέση της Δύσης με το Ισλάμ θα συνέχιζε να υπάρχει. Τα πραγματικά αίτια της ευρύτερης αραβικής οργής απέναντι στη Δύση βρίσκονται στην ιστορική αποτυχία του αραβικού κόσμου να προσαρμοστεί με τη «νεωτερικότητα» και την ανάπτυξη της Δύσης.
Η νεωτερικότητα
Ο όρος «νεωτερικότητα» αντιπροσωπεύει ένα περίπλοκο αμάλγαμα που αποτελείται από τη γνώση, αξίες, διαδικασίες και θεσμούς που άνθησαν στην Ευρώπη της Αναγέννησης τον 16ο αιώνα και εξελίχθηκαν σε ένα είδος παγκόσμιου παλιρροϊκού κύματος που ξεχύνεται από την Αμερική. Το φαινόμενο της νεωτερικότητας έθεσε τις μη-δυτικές κοινωνίες υπό το εξής δίλημμα: αποδοχή των ικανοτήτων της Δύσης με την προοπτική της κατανόησής τους και στη συνέχεια την προς ίδιον όφελος εκμετάλλευσή τους ή υποταγή και περιθωριοποίηση. Ενα μεγάλο τμήμα του μουσουλμανικού κόσμου δεν κατάφερε να ακολουθήσει.
Οι γενικεύσεις, βέβαια, είναι προτιμότερο να συμβαδίζουν με την πολυμορφικότητα του Ισλάμ. Ορισμένες μουσουλμανικές χώρες έχουν καταφέρει, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο, να συμφιλιωθούν με τις έννοιες της νεωτερικότητας. Στις χώρες αυτές συγκαταλέγονται οι Μαλαισία, Τουρκία, Μπαγκλαντές και Ινδονησία. Μεγάλες προοπτικές, επίσης, έχει και το Ιράν. Τι κοινό έχουν οι χώρες αυτές; Καμιά τους δεν είναι αραβική. Οι αραβικές χώρες από τον Κόλπο του Περσικού μέχρι τα στενά του Γιβραλτάρ είναι ως επί το πλείστον «παραδοσιακές» κοινωνίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τα στοιχεία της ιστορικής περιόδου πριν από την άνθηση του νέου νεωτεριστικού μοντέλου. Αν, βέβαια, κρίνουμε τον βαθμό εκμοντερνισμού κάθε χώρας βάσει των απλών εισοδημάτων, τότε οι πλούσιες σε πετρέλαιο μοναρχίες του Κόλπου είναι ανεπτυγμένες. Ωστόσο, αν δεν υπήρχε το πετρέλαιο, τα κράτη αυτά θα συγκαταλέγονταν στα φτωχότερα και πλέον υποανάπτυκτα του πλανήτη.
Πρόκειται, αναμφίβολα, για ένα σκληρό συμπέρασμα, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. O εκμοντερνισμός είναι συνέπεια σειράς αξιών και ιδεών. Οταν οι αξίες αυτές ευδοκιμούν, δημιουργούν ξεχωριστή κοινωνική, πολιτική και οικονομική τάξη. Σήμα κατατεθέν της αμερικανικής δύναμης είναι οι θεσμοί, άμεσα συνδεδεμένοι με αυτήν, είτε πρόκειται για την Πολεμική Αεροπορία είτε για την Microsoft. Στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία υπάρχουν άφθονοι, από την Hyundai μέχρι την Yamaha. Αυτού του είδους οι γηγενείς θεσμοί απουσιάζουν στον μουσουλμανικό κόσμο. Δεδομένου μάλιστα ότι οι επιχειρήσεις αυτές βασίζονται στην επιστήμη και την τεχνολογία είναι απορίας άξιον πώς ο αραβικός κόσμος που για 500 χρόνια επιδείκνυε σημαντικά επιτεύγματα στους τομείς αυτούς, γύρισε την πλάτη στη σύγχρονη επιστήμη.
Σε πολιτικό επίπεδο το Ισλάμ δυσκολεύεται να αποδεχτεί τις αρχές της Δημοκρατίας. Με εξαίρεση κάποια ημι-δημοκρατικά καθεστώτα του μη-αραβικού κόσμου, τα κράτη του Ισλάμ γνωρίζουν μόνο ένα πολιτικό σύστημα: τον αυταρχισμό. Ωστόσο, οι κοινωνίες που απορρίπτουν τις βασικές αξίες του νεωτερισμού είναι καταδικασμένες να παραμείνουν αδύναμες και οπισθοδρομικές. H κίνηση του Οσάμα Μπιν Λάντεν να κηρύξει ιερό πόλεμο στη Δύση γυρίζει τις ισλαμικές κοινωνίες πολλούς αιώνες πίσω και δεν προσφέρει λύσεις στα προβλήματά τους. O ίδιος θα καταστραφεί, όμως, η απειλή θα συνεχίσει να υφίσταται μέχρι τη στιγμή που το Ισλάμ βρει τον τρόπο να κάνει κτήμα του τη νεωτερικότητα.
ΑΛΜΑ ATA. Αμεση υπήρξε η αντίδραση της Ρωσίας στις προθέσεις των ΗΠΑ να εγκαταστήσουν μόνιμες στρατιωτικές βάσεις σε περιοχές, οι οποίες ανήκουν στη ρωσική σφαίρα επιρροής. O πρόεδρος της ρωσικής Βουλής Γκενάτνι Σελεζνιόφ δήλωσε ευθέως ότι η Μόσχα δεν θα ήθελε σε καμιά περίπτωση να δει αμερικανικές βάσεις να εγκαθίστανται στις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας.
