Το στοίχημα της Μέρκελ για τη γερμανική προεδρία

Το στοίχημα της Μέρκελ για τη γερμανική προεδρία

4' 58" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Για την Αγκελα Μέρκελ, το 2020 θα ήταν το έτος του «κύκνειου άσματος». Εχοντας ξεκαθαρίσει ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφια για την καγκελαρία το 2021 και έχοντας εγκαταλείψει την ηγεσία της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης, έμοιαζε να οδεύει προς το πολιτικό λυκόφως, με μία ανάμεικτη ευρωπαϊκή κληρονομιά: είχε διαχειριστεί σειρά κρίσεων, από την ελληνική έως την προσφυγική και την αντιπαράθεση με τη Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αποτρέποντας τα χειρότερα, αλλά διστάζοντας μπροστά σε πρωτοβουλίες που θα ενίσχυαν αποφασιστικά το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και θα το θωράκιζαν απέναντι σε μελλοντικά σοκ. Η γερμανική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο δεύτερο μισό του έτους θα εστίαζε σε ζητήματα σημαντικά – τo Brexit, το μεταναστευτικό, την κλιματική αλλαγή– αλλά δεν προβλεπόταν να επηρεάσει την ευρωπαϊκή υστεροφημία της καγκελαρίου.

Η πανδημία, ωστόσο, άλλαξε τα πάντα. Η Γερμανία τη διαχειρίστηκε επιτυχώς, τόσο στο υγειονομικό όσο και στο οικονομικό μέτωπο. Είχε το μικρότερο δείκτη θανάτων κατά κεφαλήν μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών και η ύφεση της γερμανικής οικονομίας προβλέπεται να είναι φέτος από τις λιγότερο σφοδρές στην Ε.Ε. Ενας από τους λόγους γι’ αυτό ήταν η χρήση του δημοσιονομικού χώρου που διέθετε για την παροχή –μετά τη χαλάρωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας τον περασμένο Μάρτιο– μαζικών ενισχύσεων σε γερμανικές επιχειρήσεις: στα μέσα Μαΐου πάνω από το 50% των κρατικών ενισχύσεων συνολικού ύψους 1,9 τρισ. ευρώ που είχαν εγκριθεί βάσει του νέου καθεστώτος, είχαν χορηγηθεί από τη Γερμανία.

Η Μέρκελ, έτσι, βρέθηκε σημαντικά ενισχυμένη στο εσωτερικό, ενώ παράλληλα κορυφώνονταν οι πιέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο από τις χώρες του Νότου όσο και από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ, για αποφασιστική πανευρωπαϊκή δημοσιονομική δράση για τη στήριξη της ανάκαμψης. Ο συνδυασμός των δύο αυτών εξελίξεων, και ο φόβος της καγκελαρίου ότι χωρίς δραστικά μέτρα η ενιαία αγορά κινδύνευε με κατάρρευση, οδήγησαν στη μεγάλη στροφή: τη γαλλογερμανική πρόταση των 500 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις, με πόρους που θα αντληθούν με την έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με πηγές της «Κ», η στροφή αυτή αποτέλεσε έκπληξη όχι μόνο για τους μέχρι πρότινος στενούς δημοσιονομικούς συμμάχους του Βερολίνου στον ευρωπαϊκό Βορρά, αλλά και για τον ίδιο τον Εμανουέλ Μακρόν, με τον οποίο βρίσκονταν σε διαβουλεύσεις επί των θεμάτων αυτών ήδη από τις αρχές Απριλίου.         

Αμεση προτεραιότητα

Η συμφωνία για το εργαλείο ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ και τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. είναι η άμεση προτεραιότητα της γερμανικής προεδρίας. Η Μέρκελ έχει τονίσει επανειλημμένως την ανάγκη να υπάρξει συμβιβαστική λύση εντός του Ιουλίου. Η σπουδή της καγκελαρίου δεν είναι τυχαία: η συμφωνία επί της αρχής σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι μόνο η αρχή του δρόμου (απαιτείται στη συνέχεια η συναίνεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και η κοινοβουλευτική κύρωση της αύξησης της οροφής των ιδίων πόρων του προϋπολογισμού σε 15 κράτη-μέλη).

Επιπλέον, σε ένα φθινόπωρο το οποίο αναμένεται υγειονομικά αβέβαιο και οικονομικά ολέθριο, η ατζέντα της γερμανικής προεδρίας είναι γεμάτη. Η καγκελάριος θα πρέπει να ενορχηστρώσει την προσπάθεια εξεύρεσης συμβιβασμού με το Ηνωμένο Βασίλειο ώστε να υπάρξει μία νέα εμπορική συμφωνία στο τραπέζι πριν από το τέλος της χρονιάς (την περασμένη εβδομάδα προειδοποίησε ότι η Ε.Ε. πρέπει να είναι έτοιμη για αποχώρηση των Βρετανών χωρίς συμφωνία). Θα επιχειρήσει επίσης να πετύχει «ουσιαστική πρόοδο», όπως το έθεσε σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην προσπάθεια κατάρτισης ενός νέου πανευρωπαϊκού συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο. Προτεραιότητες είναι επίσης η υιοθέτηση συγκεκριμένων νομοθετικών μέτρων που θα δώσουν σάρκα και οστά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στη νεφελώδη αλλά ζωτικής σημασίας έννοια της «ψηφιακής κυριαρχίας» της Ε.Ε.   

Στις ενημερώσεις Ευρωπαίων ανταποκριτών την περασμένη εβδομάδα για τους στόχους της προεδρίας δόθηκε επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην αναβάθμιση του ρόλου της Ε.Ε. στον κόσμο. Η Γερμανία συμμερίζεται εν μέρει τη γαλλική επιθυμία για ενίσχυση των αυτόνομων αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε., αν και εξακολουθεί να θεωρεί το ΝΑΤΟ βασικό όχημα θωράκισης της ευρωπαϊκής άμυνας. Δίνει έμφαση επίσης στη διεύρυνση του ρόλου της Ε.Ε. στον αναπτυσσόμενο κόσμο – ειδικά στην Αφρική, όπου η κινεζική επιρροή επεκτείνεται με ραγδαίους ρυθμούς (στο δεύτερο μισό της γερμανικής προεδρίας έχει προγραμματιστεί μία συνάντηση κορυφής μεταξύ Ευρωπαϊκής και Αφρικανικής Ενωσης). 

Στην πράξη στο διεθνές πεδίο την καγκελάριο αναμένεται να απασχολήσουν κυρίως οι σχέσεις με τις δύο υπερδυνάμεις, αλλά και με τη γειτονική Τουρκία. Η συνάντηση κορυφής της Λειψίας με την Κίνα αναβλήθηκε λόγω κορωνοϊού, αλλά τα πολλαπλά μέτωπα στις ευρω-κινεζικές σχέσεις δεν μπορούν να περιμένουν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας τόνισε ότι η Ευρώπη χρειάζεται μία «στρατηγική για την Κίνα», σημειώνοντας ότι οι διαπραγματεύσεις για ζητήματα εμπορίου και επενδύσεων δεν μπορούν να διαζευχθούν από θέματα ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, αλλά και από το ζωτικό θέμα της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ. Η γερμανική προεδρία θα επιχειρήσει τη συγκρότηση ενός αρραγούς ευρωπαϊκού μετώπου απέναντι στο Πεκίνο, ώστε να μην μπορεί η Κίνα να συνεχίσει την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» με τα κράτη-μέλη.

Αναφορικά με τις ΗΠΑ, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ελπίδα ότι οι διατλαντικές σχέσεις θα γίνουν ξανά «πιο εποικοδομητικές» αν αλλάξει ο ένοικος του Λευκού Οίκου στις εκλογές του Νοεμβρίου. Προειδοποίησε ωστόσο ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να αναμένει επιστροφή στην κανονικότητα του παρελθόντος, με τις ΗΠΑ στον ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα. Το Βερολίνο, επιπλέον, δεν θεωρεί ότι οι εμπορικές διαφορές με τη Ουάσιγκτον μπορούν να επιλυθούν εν μέσω προεκλογικής περιόδου.   

Ισορροπίες με Αγκυρα

Η τήρηση των ισορροπιών θα είναι ενδεχομένως ακόμα πιο δύσκολη με την Αγκυρα. Η Μέρκελ δίνει μεγάλη έμφαση στη συνεργασία με την Τουρκία για το μεταναστευτικό, αλλά θα δεχθεί έντονες πιέσεις από την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και τη Γαλλία, για μια πιο σθεναρή στάση απέναντι στις τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικά η Λιβύη αναμένεται να συνεχίσει να δηλητηριάζει τις ευρω-τουρκικές σχέσεις και να προκαλεί τριγμούς εντός του ΝΑΤΟ.

Το inbox, συνεπώς, είναι γεμάτο στα όρια του κορεσμού, η συγκυρία είναι κρίσιμη και η καγκελάριος έχει ήδη κάνει τη δική της υπέρβαση. Μένει τώρα να δείξει αν μπορεί να τη μετατρέψει σε ευρωπαϊκή πολιτική πράξη και να κατοχυρώσει τη θέση της στην Ιστορία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή