Ψύχραιμος, αλλά ανελέητος στην ουσία των εκτιμήσεών του ο πολύ γνωστός συντηρητικός Αμερικανός αναλυτής Γουίλιαμ Πφαφ: «O μόνος αντίπαλος που έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η Ευρώπη και η Ευρώπη δεν είναι και δεν θα γίνει πολιτική ή στρατιωτική δύναμη… Μεμονωμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διατηρούν σημασία, αλλά η «Ευρώπη» δεν υφίσταται ως παράγων στα διεθνή πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα», έγραφε το περασμένο Σάββατο σε άρθρο του στους «Λος Αντζελες Τάιμς».
Χωρίς υποκριτικές μετριοφροσύνες απέδιδε με ακρίβεια τη θεώρηση της σημερινής διεθνούς κατάστασης από τη σκοπιά της Ουάσιγκτον: «Μια επισφαλής νέα παγκόσμια ισορροπία αναδύεται. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απασχολημένες με τη στρατιωτική ισχύ, την πολιτική ηγεμονία και την κυριαρχία των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών. Τα είχαν και τα τρία και πριν από τις 11 Σεπτεμβρίου, αλλά η πολιτική τάξη και το κοινό ήταν διχασμένα, αν θα έπρεπε να αξιοποιηθούν αυτά τα εφόδια για να κάνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες μιαν άτυπη αυτοκρατορική ή παγκόσμια ηγεμονική πολιτική δύναμη, με όλα τα φαινομενικά οφέλη, αλλά επίσης και τα βαθιά βάσανα που επιφυλάσσει η Ιστορία σε εκείνους που έχουν τέτοιες φιλοδοξίες. H 11η Σεπτεμβρίου έκανε την επιλογή -ή έτσι φαίνεται τώρα», υπογραμμίζει ο Πφαφ.
Δεν έχει καθόλου διαφορετική άποψη ένας άλλος από τους γνωστότερους δημοσιογράφους του κόσμου, ο Ινιασιό Ραμονέ, διευθυντής της γαλλικής «Μοντ Ντιπλοματίκ», παρόλο που από πολιτική άποψη βρίσκεται στον αντίποδα τού Αμερικανού συναδέλφου του: «H υπεροχή των ΗΠΑ ήταν μεγάλη, τώρα είναι συντριπτική. Οι άλλες δυτικές δυνάμεις (Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Ιταλία ή ακόμη και η Βρετανία) δίπλα στις ΗΠΑ φαντάζουν λιλιπούτειες», υποστηρίζει.
Παρελθόν η αμφισβήτηση
Ο συσχετισμός δυνάμεων είναι τέτοιος, ώστε ούτε η πετυχημένη έναρξη φυσικής κυκλοφορίας του ευρώ επέτρεψε στους Ευρωπαίους ηγέτες ή στον Τύπο της Γηραιάς Ηπείρου να προβούν σε πανηγυρικές δηλώσεις, φραστικής έστω, διεκδίκησης εκ μέρους της Ευρώπης ρόλου ισότιμου στη διεθνή σκηνή προς εκείνον των ΗΠΑ.
Καμιά απολύτως σχέση με τον ενθουσιασμό που επικρατούσε πριν από τρία ακριβώς χρόνια, τον Ιανουάριο του 1999, όταν άρχιζε η κυκλοφορία του ευρώ σε άυλη μορφή.
«Το ευρώ ξεκινά αμφισβητώντας την ηγεμονία το δολαρίου», διαλαλούσε τότε ο πρωτοσέλιδος τίτλος της «Μοντ». Πλήρως συντονισμένος και ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ: «Ευρώπη, η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου», είχε δηλώσει μεγαλοπρεπώς. «Δεν θα είμαστε πλέον υποταγμένοι στην οικονομική κυριαρχία των ΗΠΑ… Το ευρώ θα μας ξαναδώσει μια ισχύ που κατά μεγάλο μέρος είχαμε χάσει», υποσχόταν ως νέος… Σπάρτακος ο υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας Ντομινίκ Στρος-Καν.
Τον καιρό εκείνο, που μοιάζει σαν να έχει χαθεί στα βάθη του χρόνου, ακόμη και η ανέκαθεν τόσο επιφυλακτική Ιαπωνία είχε αφήσει να εκδηλωθεί η ελπίδα της, πως τελείωνε η εποχή του μονοπωλίου ισχύος των ΗΠΑ στον οικονομικό τομέα.
Δολάριο και ευρώ
«Ανατρέψτε την κυριαρχία του δολαρίου»! ήταν ο εκπληκτικός πρωτοσέλιδος τίτλος της μαζικής κυκλοφορίας εφημερίδας του Τόκιο «Μαϊνίτσι». Το ίδιο εντυπωσιακές και οι δηλώσεις του τότε πρωθυπουργού της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου Κέιζο Ομπούτσι, στην κορυφαία ημερήσια γερμανική εφημερίδα «Χάντελσμπλατ»: «Θέλουμε να αποτρέψουμε στο μέλλον να συνεχίσει το δολάριο να κατέχει μονοπωλιακή θέση στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα» είχε τονίσει.
«Η ελπίδα για έναν ευρω-αντίπαλο του δολαρίου τώρα μοιάζει με μακρινό όνειρο» σημείωνε σαρκαστικά σε πρωτοσέλιδο τίτλο της στο φύλλο της Πρωτοχρονιάς του 2002 η αμερικανική «Χέραλντ Τρίμπιουν», σηματοδοτώντας έτσι τη ριζική μεταστροφή του κλίματος στο διάστημα που μεσολάβησε.
Το ζήτημα όμως δεν είναι το ευρώ, το οποίο ούτως ή άλλως έχει κατρακυλήσει από το 1,19 δολάριο στα 89 σεντς ανά ευρώ, χάνοντας το 25% της αξίας του έναντι του δολαρίου από την ημέρα που κυκλοφόρησε, προ τριετίας, μέχρι σήμερα, όσο και αν αυτό δεν αναιρεί τον ιστορικό χαρακτήρα της δημιουργίας του.
Το ζήτημα δεν είναι ούτε αν το ευρώ θα φέρει αυτομάτως μεγαλύτερη πολιτική ολοκλήρωση της E.E., τη δυνατότητα ή την αναγκαιότητα της οποίας αμφισβητούν πολλοί από διάφορες κατευθύνσεις.
«Το ευρώ είναι ένα ισχυρό σύμβολο ευρωπαϊκής συνεργασίας. Με τύχη, θα φέρει περισσότερα οικονομικά οφέλη παρά ζημιές. Μπορεί να ανθίσει επί μακρόν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει τώρα να προχωρήσει σε στενότερη πολιτική ένωση. Αντιθέτως, η ένωση πρέπει να χωνέψει ένα νέο νόμισμα, μια ντουζίνα υποψήφια μέλη που χτυπούν την πόρτα της και μια κοινή γνώμη, της οποίας η υποστήριξη προς αυτές τις ήδη φιλόδοξες πρωτοβουλίες είναι αμφιταλαντευόμενη στην καλύτερη περίπτωση. Μέχρι νεωτέρας, αυτά είναι υπεραρκετά», έγραφε π.χ. χαρακτηριστικά στο κύριο άρθρο του ο βρετανικός «Εκόνομιστ» την προηγούμενη εβδομάδα.
Σοβαρότατες αμφιβολίες για τη δυνατότητα της μέσω ευρώ πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης εξέφραζε και η πρωτοσέλιδη ανάλυση της «Μοντ» την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με τον τίτλο «H μεγάλη γιορτή του ευρώ».
«Αυτή η οικονομική Ευρώπη που ολοκληρώθηκε δεν οδηγεί μηχανικά στην πολιτική ένωση που ανειρεύονταν οι παλαιοί. H Ευρώπη, στην πραγματικότητα, έχει μείνει στα μισά του δρόμου λόγω βλάβης», υποστηρίζει ο αρθρογράφος και εξηγεί:
«Το ευρώ είναι ο ζαχαρωμένος, αλλά όψιμος καρπός του Ζισκάρ ντ’ Εστέν και του Χέλμουτ Σμιτ, του Μιτεράν και του Κολ. O γαλλογερμανικός κινητήρας είναι νεκρός. H καθημερινή πραγματικότητα αποδεικνύει ότι το εθνικό συμφέρον προηγείται σήμερα της κοινής θέλησης… Εχει αρχίσει ένας αγώνας δρόμου εναντίον του χρόνου με τη διεύρυνση, για την οποία όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι θα μπλοκάρει την ευρωπαϊκή μηχανή και θα απαγορεύσει την εμβάθυνση. Ελλείψει πολιτικού ανδρός ικανού να την τραβήξει πέρα από εκεί, η Ευρώπη ντε φάκτο καταλήγει στο βρετανικό όραμα μιας Ευρώπης – αγοράς και όχι στο όραμα των Γάλλων και των Γερμανών, μιας Ευρώπης πολιτικής, οικονομικής, αλλά επίσης και κοινωνικής, διευρυμένης, αλλά και ολοκληρωμένης… Το ευρώ μπορεί άριστα να μη χρησιμεύσει παρά ως κορδέλα στα μαλλιά της Ευρώπης – αγοράς. Εργο χρήσιμο, απαραίτητο, αλλά κατά κανένα τρόπο «ομοσπονδοποιητικό»», επισημαίνει ο αρθρογράφος της σοβαρής -και φυσικά πέραν πάσης αμφισβητήσεως φιλοευρωπαϊκής – γαλλικής εφημερίδας.
Πέρα όμως από τις ευρωπαϊκές αμφιβολίες, κατά πόσο το ενιαίο νόμισμα εγγυάται την προώθηση της πολιτικής ενοποίησης ή την ενίσχυση της διεθνούς θέσης της E.E., το κυρίαρχο στοιχείο είναι ακριβώς η απογοήτευση για τον συσχετισμό δυνάμεων που έχει προκύψει μετά τις 11 Σεπτεμβρίου.
Την απογοήτευση αυτή εξέφρασε πολύ έντονα ο υποψήφιος για την προεδρία της Γαλλίας Φρανσουά Μπεϊρού, πρόεδρος του πιο φιλοευρωπαϊκού κόμματος της χώρας. «Μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, τη στιγμή που όλοι στρέφονταν προς την Ευρώπη περιμένοντας το μήνυμα και τη δράση της, αυτή επέδειξε την ανυπαρξία και την αβουλία της» έγραφε σε πρωτοσέλιδο άρθρο του στη «Μοντ» και συνέχιζε: «O καθένας από τους κυριότερους Ευρωπαίους ηγέτες θεώρησε προτιμότερο να εκφραστεί για λογαριασμό του, προσπαθώντας με γελοίο τρόπο να φωτογραφηθεί και να γιορτάσει την ανωτερότητά του. O καθένας θεώρησε καλό να δοξαστεί για την ιδιαίτερη κατάστασή του στον προθάλαμο του Τζορτζ Μπους, ο ένας καυχώμενος ότι έγινε δεκτός «πρώτος», ο άλλος καυχώμενος ότι χειροτονήθηκε «νομοταγής και πιστός σύμμαχος», ο τρίτος ότι «επέστρεψε» στο πρώτο επίπεδο»!
Ο φόβος
Το κυριότερο όμως είναι ο φόβος από την απόλυτη κυριαρχία των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή που έφεραν οι εξελίξεις. «Νέα αμερικανική τάξη πραγμάτων», «Νέος ηγεμονικός μονοπολισμός των ΗΠΑ» και άλλοι παρόμοιοι πρωτοσέλιδοι τίτλοι βρίθουν στις ευρωπαϊκές εφημερίδες.
«Πώς μπορεί κανείς να ησυχάσει, όταν σκέπτεται ότι ήδη ο Μπους προτίθεται να εξαπολύει τον στρατό του ή να ρίχνει τις βόμβες του όποια στιγμή θέλει, σε οποιοσδήποτε σημείο του πλανήτη;» αναρωτιούνται οι αρθρογράφοι της «Μοντ», σε μια ανάλυση όπου θρηνούν τον «ενταφιασμό μιας αληθινά παγκόσμιας διαβούλευσης κατά της τρομοκρατίας, μέσω της επιλογής του Τζορτζ Μπους υπέρ της μοναχικής επιβεβαίωσης της αμερικανικής υπερδύναμης».
Σαφές μήνυμα
Ο Αμερικανός Γουίλιαμ Πφαφ δείχνει να διασκεδάζει με τον πλήρη παραγκωνισμό των Ευρωπαίων στον στρατιωτικό τομέα.
«Η αμήχανη αίτηση της Ευρώπης για έναν στρατιωτικό ρόλο στην επέμβαση των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν αποδείχθηκε ανεπιθύμητη για την Ουάσιγκτον, εντελώς άχρηστη για τα γεγονότα και αγνοήθηκε παντελώς. H υπόθεση κυριαρχήθηκε ολοκληρωτικά από τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον και από την αμερικανική στρατιωτική δύναμη» γράφει στη «Χέραλντ Τρίμπιουν».
Πραγματικά, οι Ευρωπαίοι έχουν κάθε λόγο να διαπιστώνουν μια προϊούσα περιθωριοποίηση και υποβάθμισή τους σε «βοηθητικές» δουλειές στον τομέα των ενόπλων επεμβάσεων.
Πριν από δέκα χρόνια, στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, ήταν ο OHE ο φορέας που τυπικά έκανε την επίθεση. Πριν από τρία χρόνια, ήταν το NATO, σαφώς στενότερος οργανισμός, που κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Σερβίας.
Τώρα, στο Αφγανιστάν, οι Αμερικανοί παραγκώνισαν ακόμη και το NATO, αποφασίζοντας και ενεργώντας απολύτως μόνοι τους. Το μήνυμα είναι σαφές.
