«Ζήλος για την ανάληψη ευθυνών», ήταν η έκφραση σε ανάλυση της έγκυρης γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine στα τέλη Ιανουαρίου του 2001, με επίκεντρο το μέλλον των διατλαντικών σχέσεων και τη στάθμιση ισορροπιών επί ισότιμης βάσης μεταξύ της Γερμανίας, της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Στο κείμενο δεν γινόταν άμεση αναφορά στον νέο διεθνή ρόλο της Γερμανίας. O πρόεδρος Μπους ο νεότερος, μόλις είχε αναλάβει τα καθήκοντά του και η E.E. μόλις συνερχόταν από τη «δυσπεψία» που της είχε προκαλέσει η σύνοδος κορυφής της Νίκαιας.
Σήμερα, ένα χρόνο αργότερα και αφού η Υφήλιος προσγειώθηκε με απότομο και σκληρό τρόπο στη νέα πραγματικότητα που διαμόρφωσε η 11η Σεπτεμβρίου, ο ρόλος της Γερμανίας δεν αποδίδεται πλέον περιφραστικά. Στον «νέο διεθνή ρόλο» της χώρας του αναφέρθηκε στο πρωτοχρονιάτικό του μήνυμα ο καγκελάριος Σρέντερ, που κατηγορήθηκε στη συνέχεια ότι επιστρατεύει, εν όψει των βουλευτικών του φθινοπώρου την εξωτερική πολιτική στην προεκλογική μάχη, που εγκαινιάστηκε με κατακόρυφη άνοδο της εποχικής ανεργίας τον περασμένο Δεκέμβριο και με ισοψηφία στις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος Σοσιαλδημοκρατών και Χριστιανοδημοκρατών.
Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, όμως, ναι μεν Χριστιανοδημοκράτες, Χριστιανοκοινωνιστές και Ελεύθεροι Δημοκράτες δεν ψήφισαν τον περασμένο Νοέμβριο υπέρ της γερμανικής συμμετοχής στο Αφγανιστάν, το θέμα, ωστόσο, μοιάζει τυπικό. Βέβαια, η πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών Αγγέλα Μέρκελ προέβλεψε δυσβάσταχτα βάρη για την «ερυθροπράσινη κυβέρνηση», λόγω της επικινδυνότητας του εγχειρήματος στο Αφγανιστάν. Ομως οι πρώην κομμουνιστές, που κατεψήφισαν και αυτοί την αποστολή για λόγους αρχής, στη συνέχεια συνασπίστηκαν με τους Σοσιαλδημοκράτες στην τοπική κυβέρνηση του Βερολίνου. O αρχηγός τους ο Γκρεγκόρ Γκίζι ανέλαβε τους ευαίσθητους τομείς της Οικονομίας και της Εργασίας στα χειμαζόμενα από την ανεργία ανατολικά κρατίδια πλην της Σαξωνίας.
Ο νέος διεθνής ρόλος
Η γενικότερη πάντως εντύπωση είναι ότι η πορεία της Γερμανίας μετά την επανένωση το 1990 είναι προδιαγεγραμμένη, βάσει εθνικής πολιτικής. Επί καγκελαρίας Κολ, προτεραιότητα ήταν η επανένωση της Γερμανίας και η ευρωπαϊκή ONE. Τώρα είναι η διεύρυνση της E.E. Υφίσταται, λοιπόν, νέος διεθνής ρόλος της Γερμανίας;
Βεβαίως και υφίσταται είναι η απάντηση Γερμανού διπλωμάτη στην Αθήνα. Πρόσφατα τεκμήρια αποτελούν, εκτός από την αποστολή Γερμανών στρατιωτών στην πολυεθνική ειρηνευτική δύναμη στο Αφγανιστάν, η σύνοδος της Βόνης στα τέλη Νοεμβρίου, η οποία άνοιξε τον δρόμο για τη συγκρότηση της μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον Χαμίντ Καρζάϊ στην Καμπούλ και η μεγαλύτερη ναυτική επιχείρηση στην ιστορία της μεταπολεμικής Γερμανίας στο Κέρας της Αφρικής. Στη Σομαλία και στην Υεμένη, μετατοπίζουν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας Αμερικανοί ιθύνοντες, ο υπουργός Αμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ και ο υφυπουργός του Πολ Γούλφοβιτς.
Η Γερμανία έχει αποκτήσει πλέον την εμπειρία διεθνών αποστολών. Πέρα από τα Βαλκάνια και την ΠΓΔΜ, μετείχε στην αποστολή στο ανατολικό Τιμόρ το 1999, έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας στον Ειρηνικό, έχει επιτύχει ευθυγράμμιση επί ορισμένων θεμάτων με την Ιαπωνία, ενώ στις Φιλιππίνες, υποψήφιο πεδίο εκκαθάρισης της τρομοκρατίας, η ενεργός γερμανική διαμεσολάβηση οδήγησε, το καλοκαίρι του 2000 στην απελευθέρωση Γάλλων και Γερμανών ομήρων τους οποίους κρατούσαν μουσουλμάνοι αντάρτες.
Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας προϋποθέτει στρατιωτικές ενέργειες, δεν υπάρχει αμφιβολία περί αυτού. Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών πιστεύει όμως ότι πέραν της στρατιωτικής εμπλοκής, είναι απαραίτητος ο διάλογος μεταξύ της Δύσης και του Ισλάμ, η διαμόρφωση συγκεκριμένης πολιτικής προκειμένου να εξακριβωθούν οι λόγοι, τα αίτια που οδήγησαν ανθρώπους σε ένα αεροπλάνο και στη συνέχεια στον αυτοχειριασμό και τη μαζική δολοφονία. Και φυσικά δεν αρκεί η γενικώς άκαρπη καταδίωξη του Μπιν Λάντεν ή του Ομάρ, η οποία έχει αρχίσει να προκαλεί θυμηδία σε ορισμένα δυτικά έντυπα.
Γνώμονας το δόγμα Μonnet
Στην ανάλυση της Frankfurter Allgemeine πριν από ένα χρόνο, όταν ακόμη ο νέος διεθνής ρόλος της Γερμανίας δεν αποτελούσε δόκιμο όρο, ο δυναμισμός του καγκελαρίου Σρέντερ, «βοηθητικός και στην υπέρβαση των εσωτερικών προβλημάτων», εκφράστηκε με την επίκληση της ισοτιμίας μεταξύ Γερμανίας, Ευρώπης και ΗΠΑ στη διαμόρφωση της νέας τάξης πραγμάτων. Τώρα η Γερμανία και οι Ευρωπαίοι εταίροι της μετέχουν στη διαμόρφωση των καταστάσεων στο Αφγανιστάν και αλλού.
Ενδιαμέσως η Ενωμένη Ευρώπη πέρασε για ένα διάστημα σε δεύτερο πλάνο. Ωστόσο, διεθνής ρόλος χωρίς E.E. δεν νοείται. Γνώμονας είναι το δόγμα Monnet, δηλαδή η τακτική των μικρών βημάτων παραμένει πυρήνας της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ηδη έχουν επιτευχθεί πολλά.
Οι ΗΠΑ χρειάστηκαν 120 χρόνια για να αποκτήσουν Κεντρική Τράπεζα και πριν από 30 χρόνια όποιος έκανε λόγο για κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, πολιτική ασφαλείας και άμυνας, θα χαρακτηριζόταν τρελός. Τώρα πρόκειται για «προτεραιότητα», όπως και η συγκρότηση «Ευρωστρατού». Τώρα το ενιαίο νόμισμα είναι πραγματικότητα, λέει ο Γερμανός διπλωμάτης στην Αθήνα.
