Δυστυχώς μάθαμε καλά, πληρώνοντας πολύ βαρύ τίμημα με την απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, ότι οι νυχτερίδες είναι «δεξαμενές» κορωνοϊών. Αυτοί οι ιοί, με τις χαρακτηριστικές πρωτεϊνικές ακίδες στην επιφάνειά τους, αναγνωρίστηκαν στον άνθρωπο μόλις το 1960 και έκτοτε έχουν προκαλέσει τις επιδημίες Sars, Mers και φυσικά τη σημερινή πανδημία. Το ερώτημα που απασχολούσε την επιστημονική κοινότητα είναι με ποιον θαυμαστό τρόπο τα ιπτάμενα αυτά θηλαστικά αναπτύσσουν ανοσία σε τόσο επικίνδυνους παθογόνους παράγοντες.
Πλέον, όπως αναφέρει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Νature, οι ειδικοί έλαβαν κάποιες απαντήσεις αποκωδικοποιώντας το γονιδίωμα έξι ειδών νυχτερίδας σε όλο τον κόσμο. Εκτιμούν, μάλιστα, ότι αυτή η γνώση θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τόσο την παρούσα πανδημία, όσο και αυτές που αδιαμφισβήτητα θα ακολουθήσουν.
Οπως επισημαίνει η Εμμα Τίλινγκ, καθηγήτρια Εξέλιξης και Γενετικής του University College του Δουβλίνου, η αποκωδικοποίηση του γενετικού χάρτη αυτών των νυχτερίδων υποδεικνύει ότι διαθέτουν ένα «καταπληκτικό ανοσοποιητικό σύστημα. Αν καταφέρναμε να μιμηθούμε τον τρόπο αντιμετώπισης όλων αυτών των ιών από το ανοσοποιητικό σύστημα των νυχτερίδων, θα μπορούσαμε να στραφούμε στη Φύση προκειμένου να βρούμε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την COVID-19», σημειώνει η δρ Τίλινγκ. «Το θαυμαστό ανοσοποιητικό σύστημα είναι ήδη εξελιγμένο και δεν χρειάζεται να επανεφεύρουμε τον τροχό».
Η δρ Τίλινγκ είναι ιδρύτρια του προγράμματος Βat1K, που στοχεύει στην αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος των 1.421 ειδών νυχτερίδας που υπάρχουν σήμερα. Xρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, οι ερευνητές αναγνώρισαν το σύνολο των γονιδίων που περιλαμβάνει το γονιδίωμα κάποιων ειδών νυχτερίδας. Συγκρίνοντάς το με τον γενετικό χάρτη 42 άλλων θηλαστικών μπόρεσαν να καθορίσουν τη θέση που κατέχουν τα ιπτάμενα θηλαστικά στο Δένδρο της Ζωής. Φαίνεται να έχουν εγγύτερη συγγένεια περισσότερο με τα σαρκοβόρα (σκύλους, γάτες, φώκιες και άλλα), τους παγκολίνους, τις φάλαινες και τα οπληφόρα.
Οι επιστήμονες, επίσης, κατάφεραν να απομονώσουν τις περιοχές του γονιδιώματος που εξελίχθηκαν διαφορετικά. Η μελέτη αποκάλυψε μεγάλο αριθμό γενετικών μεταβολών, που χαρίζουν στα ιπτάμενα θηλαστικά ανοσία από τους κορωνοϊούς και πολλούς άλλους παθογόνους παράγοντες. «Πιθανώς οι διαφορές που εντοπίζονται στο γονιδίωμά τους να συμβάλουν στην εξαιρετική ανοσία που διαθέτουν τα ζώα έναντι των κορωνοϊών», επισημαίνει ο δρ Μάικλ Χίλερ του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Μαξ Πλανκ, στη Δρέσδη της Γερμανίας.
Σε πολλές περιπτώσεις, σε κάποιες λοιμώξεις, όπως π.χ. στην ισπανική γρίπη του 1918 ή στον νέο κορωνοϊό, ο θάνατος δεν επέρχεται από τον μολυσματικό παράγοντα, αλλά από την υπερβολική ανοσοποιητική αντίδραση, τη λεγόμενη «θύελλα κυτοκινών». Με κάποιο μυστηριώδη τρόπο, οι νυχτερίδες μπορούν να το ελέγξουν αυτό και παρότι προσβάλλονται από τους ιούς, δεν έχουν κανένα απολύτως σύμπτωμα.