Η έλευση του φθινοπώρου και η πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας COVID-19 κάνουν πελιδνούς από φόβο τους αξιωματούχους των φορέων δημόσιας υγείας. Ομως το σενάριο επιδεινώνεται, καθώς τίποτα δεν αποκλείει η επόμενη να είναι μια ιδιαίτερα βαριά περίοδος γρίπης. Ακόμα, όμως, και μια ήπια περίοδος θα επιβαρύνει σημαντικά τα νοσοκομεία, που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα κρούσματα COVID-19. Aν και επί του παρόντος οι ειδικοί αγνοούν τι επακριβώς θα συμβεί τους ερχόμενους μήνες, εκφράζουν έντονη ανησυχία ότι πολλοί δεν θα εμβολιαστούν, πυροδοτώντας την εμφάνιση επιδημικών εστιών γρίπης.
Η ανησυχία της επερχόμενης «δίδυμης πανδημίας» είναι τόσο έντονη ώστε σε ολόκληρο τον κόσμο οι υγειονομικοί φορείς ενθαρρύνουν τον αντιγριπικό εμβολιασμό, προτού ακόμα το φετινό εμβόλιο βρεθεί στα ράφια των φαρμακείων. Ο επικεφαλής του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης (CDC), δρ Ρόμπερτ Ρέντφιλντ, συμβάλλει στην προσπάθεια καλώντας τους επιχειρηματίες να βρουν τρόπους εμβολιασμού του προσωπικού τους. Το CDC συνήθως εφοδιάζεται με 500.000 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου για τους ανασφάλιστους ενηλίκους, αλλά φέτος προμηθεύθηκε επιπλέον 9,3 εκατ. δόσεις.
O δρ Αντονι Φάουτσι, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ, απηύθυνε έκκληση στους πολίτες να εμβολιαστούν κατά της γρίπης, «ώστε τουλάχιστον να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο για τη μία από τις δύο αναπνευστικές λοιμώξεις». Ανάλογη εκστρατεία υπέρ του αντιγριπικού εμβολιασμού έχει ξεκινήσει και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος πριν από μερικές ημέρες δήλωσε ότι οι αρνητές των εμβολίων είναι «για δέσιμο».
Η γρίπη, μια αναπνευστική λοίμωξη που μπορεί να επιφέρει θάνατο, έχει κάποια κοινά συμπτώματα με την COVID-19: πυρετό, πονόλαιμο, βήχα, μυαλγίες και κόπωση. Επίσης, καθιστά τους ασθενείς πιο ευάλωτους στον κορωνοϊό. Μια συνδυαστική λοίμωξη, εκτιμούν οι ειδικοί, κατά πάσα πιθανότητα θα αποδειχθεί καταστροφική.
Η περίοδος της γρίπης 2019-2020 στις ΗΠΑ ήταν ήπια, σύμφωνα με το CDC. Παρ’ όλα αυτά, τα κρούσματα ανήλθαν σε 39 έως 56 εκατ., 740.000 άνθρωποι χρειάστηκαν νοσηλεία και οι θάνατοι κυμάνθηκαν μεταξύ 24.000 και 62.000. Η προσπάθεια πρόληψης της γρίπης μεσούσης της πανδημίας είναι μια πραγματική πρόκληση, όχι μόνο ως προς την οργάνωση ασφαλούς και έγκαιρου μαζικού εμβολιασμού, αλλά κυρίως, λόγω της ανάγκης να πεισθούν οι Αμερικανοί να κάνουν ένα εμβόλιο για το οποίο δυσπιστούν.
Ηδη, οι υγειονομικές αρχές οργανώνουν μεγάλης κλίμακας εκστρατεία ενημέρωσης έως τις 31 Οκτωβρίου, με τη βοήθεια μέσων κοινωνικής δικτύωσης, φωτεινών πινακίδων, τηλεόρασης και ραδιοφώνου. Φέτος, λόγω της πανδημίας, ο εμβολιασμός θα είναι πρακτικά δυσχερέστερος και οι ειδικοί συνιστούν στους πολίτες να εμβολιαστούν το ταχύτερο δυνατόν, παρότι η ανοσία που προσφέρει το εμβόλιο φθίνει με το πέρασμα του χρόνου. Οι φαρμακοβιομηχανίες υποστηρίζουν ότι οι δόσεις του εμβολίου που θα χρησιμοποιηθούν στις ΗΠΑ θα αυξηθούν κατά 15% συγκριτικά με την περυσινή χρονιά. Επίσης, τα φαρμακεία, αλλά και τα σούπερ μάρκετ, θα διαδραματίσουν σημαντικότερο ρόλο από ό,τι τα περασμένα χρόνια στην προσπάθεια. Κάποιες αλυσίδες, μάλιστα, θα διαθέτουν εμβόλια ήδη από αυτή την εβδομάδα.
Απείρως δυσκολότερο από τα οργανωτικά προβλήματα του μαζικού εμβολιασμού είναι να πεισθούν οι πολίτες για αυτόν. Παραδόξως, η συνηθέστερη δικαιολογία που επικαλούνται όσοι δεν εμβολιάζονται είναι ότι το αντιγριπικό εμβόλιο δεν είναι εξίσου αποτελεσματικό με άλλα, όπως, λ.χ., αυτό κατά της ιλαράς. Η αλήθεια είναι ότι το αντιγριπικό εμβόλιο δεν είναι θαυματουργό. Επιβάλλεται η ετήσια επανάληψή του, ενώ η ανάπτυξη της ανοσίας που πυροδοτεί χρειάζεται τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται κυρίως από την ακρίβεια των εκτιμήσεων των κέντρων λοιμωδών νόσων σε όλο τον κόσμο, σχετικά με το ποια στελέχη του ιού πρόκειται να «κυκλοφορήσουν» την επόμενη χρονιά. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα στελέχη της γρίπης μεταλλάσσονται διαρκώς. Οπως και να έχει, το εμβόλιο παρέχει ανοσία έξι μήνες αφότου το λάβουν, αλλά αυτή φθίνει στους άνω των 65. Η αποτελεσματικότητά του, που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, κυμαίνεται γύρω στο 40%-60%.
«Ενα εμβόλιο που δεν θα γίνει, δεν προσφέρει προστασία σε κανέναν», τονίζει η δρ Τζέιν Ζάκερ, επικεφαλής της υπηρεσίας εμβολιασμών της πόλης της Νέας Υόρκης. Επίσης, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ακόμα και αν κάποιος που εμβολιάστηκε, προσβληθεί από γρίπη, η βαρύτητα της νόσου θα είναι σαφώς ελαττωμένη και δεν θα χρειαστεί νοσηλεία. Ολα αυτά, σημειώνουν οι υγειονομικοί, δείχνουν ότι το εμβόλιο της γρίπης είναι μια πολύ καλή ιδέα.
Ορισμένοι αρνούνται να εμβολιαστούν επειδή πιστεύουν ότι το εμβόλιο θα τους αρρωστήσει. «Ο κόσμος λέει “δεν θα κάνω το αντιγριπικό εμβόλιο, επειδή θα μου προκαλέσει γρίπη”», επισημαίνει η δρ Πάτσι Στίντσφιλντ, υπεύθυνη του τμήματος πρόληψης λοιμώξεων στο παιδιατρικό νοσοκομείο της Μινεσότα και μέλος της ομάδας εργασίας του CDC για τη γρίπη. «Αυτό που νιώθουμε είναι η ανοσοποιητική αντίδραση του οργανισμού μας στα αντιγόνα της γρίπης», εξηγεί. «Μπορεί κανείς να νιώθει “γριπιασμένος” μετά τον εμβολιασμό, αλλά αυτό είναι θετικό. Μέσω αυτής της κακουχίας ο οργανισμός μάς λέει “είμαι έτοιμος για τη γρίπη και αν κολλήσω δεν θα αρρωστήσω και τόσο”».
Κάποιοι ειδικοί αισιοδοξούν ότι φέτος θα εμβολιαστούν περισσότεροι, καθώς, εξαιτίας της πανδημίας, κατανόησαν ότι οι επιλογές τους μπορεί να επηρεάσουν δυσμενώς άλλους. Ενδεικτικά, στην Αυστραλία ο αντιγριπικός εμβολιασμός φέτος κατέγραψε υψηλά ποσοστά. Η έναρξή του έγινε νωρίτερα από το σύνηθες για τον χειμώνα, που διαρκεί από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, και ήταν ένας από τους ελάχιστους λόγους για τον οποίο οι Αρχές επέτρεπαν την έξοδο από την κατοικία, όπου εφαρμόστηκε καραντίνα. Μάλιστα, τα κρούσματα γρίπης στη χώρα έχουν μειωθεί κατά 99% συγκριτικά με το 2019, αποτέλεσμα στο οποίο συνέβαλαν πολλοί παράγοντες, όπως τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, η ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων, οι μάσκες και, φυσικά, ο αντιγριπικός εμβολιασμός.
Συνήθως, οι υγειονομικοί φορείς των ΗΠΑ παρακολουθούν ως «οιωνό» την εξέλιξη της γρίπης στην Αυστραλία. Αυτό φέτος δεν μπορεί να ισχύσει, καθώς στις ΗΠΑ δεν επιβλήθηκαν τα ίδια μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Το μόνο που μπορούν να κάνουν φέτος οι Αμερικανοί είναι να εμβολιαστούν έγκαιρα κατά της γρίπης. Οπως, άλλωστε, πρέπει να κάνουν όλοι.