Εργάζονται με διακριτικότητα που αγγίζει τα όρια της μυστικοπάθειας. Οταν τελειώσουν, μία σειρά από εκθέσεις θα ανοίξουν τις πύλες τους. Οι αρχιτέκτονες, οι μουσειολόγοι και οι υπόλοιποι ειδικοί που «χτενίζουν» επί καθημερινής βάσεως τα ερείπια των Δίδυμων Πύργων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, αναζητούν αντικείμενα για ένα αρχείο που έχει ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον μουσείων και καλλιτεχνών απ’ όλο τον κόσμο. Από το Ινστιτούτο Smithsoniaώς ένα μουσείο στη Γαλλία και έναν καλλιτέχνη από τη Βόρεια Καρολίνα, πολλοί είναι αυτοί που θέλουν να αποκτήσουν, κυριολεκτικά, ένα κομματάκι από την καταστροφή.
Και υπάρχουν πολλά. H μεταλλική πρόσοψη του Βόρειου Πύργου, που εξακολουθούσε να στέκεται, μαυρισμένη, επί ολόκληρες εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Οι σιδερένιες μπάλες, σαν μετεωρίτες, στις οποίες έχουν συμπτυχθεί τέσσερις όροφοι μαζί. H μισοκατεστραμμένη μπρούντζινη σφαίρα του Φριτς Κούνιγκ, που στόλιζε τον ισόγειο χώρο συμβολίζοντας την παγκόσμια ειρήνη μέσω του εμπορίου.
Οι τρισδιάστατες αποδείξεις της ανείπωτης κλίμακας της καταστροφής, θα χρησιμοποιηθούν ως ερευνητικό υλικό από τους επιστήμονες που θα θελήσουν να μελετήσουν τα γεγονότα. Για την ώρα, η συλλογή τους θέτει πρωτόγνωρα ερωτήματα. Πώς μπορεί, παραδείγματος χάριν, ένα μισοκατεστραμμένο πυροσβεστικό όχημα να καθαριστεί από τον αμίαντο, τις χημικές ουσίες και τα ανθρώπινα υπολείμματα χωρίς να καταστραφούν αντικείμενα μουσειακής αξίας, όπως γάντια, μικρά εργαλεία και κομμάτια ρουχισμού; Ποια από τα ιδρύματα και τους καλλιτέχνες πρέπει να έχουν προτεραιότητα στη μοιρασιά των «ξεχωριστών» χαλασμάτων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου; Και εντέλει, ποια αντικείμενα πρέπει να διαχωριστούν από την άμορφη μάζα;
«Το σπίτι σου καίγεται κι εσύ μπαίνεις μέσα μια τελευταία φορά, για να σώσεις ό,τι μπορείς. Τι παίρνεις μαζί σου;», αναρωτιέται ο Μπαρτόλομιου Φορζάγκερ, αρχιτέκτονας και διευθυντής της εταιρείας που έχει αναλάβει το όλο εγχείρημα. «Δεν έχεις εκπαιδευθεί για κάτι τέτοιο κι έτσι δρας ενστικτωδώς.»
Η επιλογή πρέπει να γίνει με ταχείς ρυθμούς, διότι τα ερείπια προωθούνται σε χωματερές και μάντρες σιδερικών. Ηδη, φορτία ολόκληρα παραμορφωμένων μετάλλων -αξίας 80 έως 100 δολ. ο τόννος- έχουν καταφθάσει στην Ινδία, όπου θα ανακυκλωθούν και θα χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, στην κατασκευαστική βιομηχανία. Τα αντικείμενα όμως που ξεχωρίζουν από τη μάζα έχουν ανεκτίμητη αξία – όχι μόνο μουσειακή. Τα προσωπικά είδη των νεκρών (πιστωτικές κάρτες, διπλώματα οδήγησης που γράφουν το όνομά τους) απολυμαίνονται και επιστρέφονται στις οικογένειές τους. Επίσης, ένα τμήμα του αεροσκάφους της Αμέρικαν που χτύπησε τον βόρειο πύργο ερευνάται από το FBI. Οταν οι έρευνες τελειώσουν, ίσως αποτελέσει κι αυτό τμήμα της συλλογής.
Ισως τα πιο ανατριχιαστικά κομμάτια είναι αυτά που παραπέμπουν απευθείας στους ανθρώπους που εργάζονταν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου: δύο παραμορφωμένα ποδήλατα κλειδωμένα σ’ έναν στύλο, σελίδες ημερολογίων, μισοκατεστραμμένα πληκτρολόγια ηλεκτρονικών υπολογιστών, πινακίδες που έδειχναν την κατεύθυνση προς το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου ή τους παρακείμενους σταθμούς του μετρό.
Στην αρχή, όταν οι συνεργάτες του Φορζάγκερ έκαναν μια πρώτη καταγραφή των ερειπίων με ψηφιακές βιντεοκάμερες, οι πυροσβέστες που εργάζονταν εκεί επαναστάτησαν. «Τι κάνεις εκεί; Βιντεοσκοπείς τους τάφους των αδερφών μας;», ρώτησαν τον αρχιτέκτονα Μαρκ Βάγκνερ. «Πρέπει να φτιάξουμε ένα μνημείο για να εξηγήσουμε στις επόμενες γενεές τι συνέβη», απάντησε. Μέσα σε λίγες μέρες, είχαν όλοι αρχίσει να τον βοηθούν, υποδεικνύοντας αντικείμενα προς διάσωση.
Δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ποια μορφή θα λάβει το μνημείο ή το μουσείο της 11ης Σεπτεμβρίου. Το βέβαιο, όμως, είναι ότι η Νέα Υόρκη θα αποκτήσει το δικό της, αντίστοιχο των βομβαρδισμένων κτιρίων του Λονδίνου, που καταστράφηκαν από τη Λουφτβάφε, ή του θόλου της Χιροσίμα, που έμεινε να θυμίζει τη φρίκη της ατομικής βόμβας.
