Υπό άλλες συνθήκες, η εκλογή προέδρου της Σερβίας θα ήταν μια μάλλον βαρετή για τους ψηφοφόρους διαδικασία. O Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, εγκαταλείποντας το 1998 αυτό το αξίωμα, φρόντισε να το ευνουχίσει συνταγματικά, και με την τοποθέτηση στον θώκο του πιστού του Μίλαν Μιλουτίνοβιτς, έκανε τα πράγματα πιο απλά γι’ αυτόν.
Οι εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου, όμως, αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς αναμένεται να αποτελέσουν πεδίο αναμέτρησης των δύο ισχυρών ανδρών στη μετά Μιλόσεβιτς Γιουγκοσλαβία, του ομοσπονδιακού προέδρου Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα και του πρωθυπουργού της Σερβίας, Ζόραν Τζίντζιτς. Οι δύο ηγέτες, που συμμάχησαν με σκοπό να διώξουν τον Μιλόσεβιτς και συνασπίστηκαν για να οδηγήσουν τη Γιουγκοσλαβία στη νέα εποχή, βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση συντηρώντας δύο χρόνια μετά την ανατροπή του καθεστώτος ατμόσφαιρα πολιτικής αστάθειας.
Πρόωρες εκλογές
Τζίντζιτς και Κοστούνιτσα θα μετρήσουν στις προεδρικές εκλογές τις δυνάμεις τους με σφόδρα ορατό το ενδεχόμενο να οδηγηθεί η Σερβία και σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, στις οποίες οι δύο άσπονδοι εχθροί θα ξεκαθαρίσουν οριστικά τους πολιτικούς τους λογαριασμούς.
Δεν είναι γνωστό εάν ο Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της Σερβίας ή εάν θα προτιμήσει να παραμείνει πρόεδρος μιας ομοσπονδίας, η οποία σε τρεις μήνες δεν θα υπάρχει, αφού θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το νέο σύνταγμα που θα ρυθμίζει τις σχέσεις δύο ουσιαστικά διαφορετικών κρατών, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου.
Ο ίδιος δηλώνει ότι θα ξεκαθαρίσει τη στάση του παραμονές της 8ης Σεπτεμβρίου, οπότε λήγει η προθεσμία υποβολής των υποψηφιοτήτων, ενώ ο Τζίντζιτς από την πλευρά του πρόκειται να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Μίριολουπ Λάμπους, νυν αντιπροέδρου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ενός τεχνοκράτη οικονομολόγου, ιδιαίτερα δημοφιλούς τόσο στο εσωτερικό όσο και στη Δύση, κυρίως λόγω της συνεπούς στάσης του στον τομέα των οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Οποιος και αν κερδίσει, η πολιτική κρίση δύσκολα θα αποφευχθεί. Εάν ο Κοστούνιτσα κατέλθει στις εκλογές και νικήσει, τότε, υποστηρίζουν πολλοί έγκυροι αναλυτές, το πιθανότερο είναι ότι θα διαλύσει την ελεγχόμενη από τον Τζίντζιτς και τους συμμάχους του στην DOS Βουλή προκειμένου να οδηγηθεί η χώρα σε βουλευτικές εκλογές, ελπίζοντας πως το κόμμα του, που έχει αποπεμφθεί από το Κοινοβούλιο και φυσικά από τον κυβερνητικό συνασπισμό, θα επανακάμψει και μάλιστα ισχυρότερο.
Ομως και ο Λάμπους να εκλεγεί πρόεδρος, δύσκολα η χώρα θα αποφύγει τις βουλευτικές εκλογές, καθώς ο Τζίντζιτς βγαίνοντας ενισχυμένος θα επιδιώξει την πλήρη πολιτική συντριβή του Κοστούνιτσα, τον οποίο θεωρεί εμπόδιο στην προώθηση των μεταρρυθμιστικών του σχεδίων.
Η διαπάλη για την εξουσία στη Σερβία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αναμένεται να κορυφωθεί στο επόμενο διάστημα με κυρίαρχο στοιχείο -τι άλλο;- τη σύγκρουση μέχρι τελικής πτώσεως των δύο κορυφαίων πόλων της.
Αδύνατη η συνύπαρξη
Πρόεδρος και πρωθυπουργός, όχι μόνο δεν έχουν πλέον σημεία επαφής, αλλά συγκρούονται ανοικτά, με τον Τζίντζιτς να διώχνει όλους τους βουλευτές του κόμματος του Κοστούνιτσα από τη Βουλή και τον τελευταίο να ομιλεί ανοικτά περί «ληστών και πλουτοκρατών που λυμαίνονται την εξουσία», «δικτατορίας του Τζίντζιτς» κ.ά. H πολιτική συνύπαρξη Κοστούνιτσα – Τζίντζιτς θεωρείται από τους παρατηρητές πλέον αδύνατη και όσο γρηγορότερα -επισημαίνουν- ξεκαθαρίσει η κατάσταση, τόσο το καλύτερο για τη δοκιμαζόμενη αυτή χώρα.
Οι Σέρβοι δείχνουν κουρασμένοι από τις συνεχείς περιπέτειες και απογοητευμένοι από την ηγεσία τους, γεγονός που αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις.
Η δημοτικότητα του Ζόραν Τζίντζιτς δύσκολα πιάνει διψήφιο νούμερο, ενώ του Κοστούνιτσα από 49% που ήταν πέρυσι τον Νοέμβριο έχει πέσει κάτω από το μισό αυτή την εποχή.
Οι δύο πιο δημοφιλείς ηγέτες της Γιουγκοσλαβίας δείχνουν να έχουν χάσει την ελκυστικότητά τους στον πληθυσμό. O Τζίντζιτς κυρίως λόγω της αλαζονικής συμπεριφοράς της κυβέρνησής του και της αναποτελεσματικότητάς της να παράγει ουσιαστικό έργο, αλλά και τις καταγγελίες περί εμπλοκής του ιδίου ή δικών του ανθρώπων σε οικονομικά σκάνδαλα, και ο Κοστούνιτσα κυρίως διότι εξακολουθεί να μιλάει την ξύλινη και βαρετή πλέον ακόμα και στους συνταξιούχους αστυνομικούς γλώσσα περί εθνικής υπερηφάνειας, υπεροχής του σερβικού έθνους και άλλων συναφών.
Ακόμη και η εικόνα του μετριοπαθούς δημοκράτη επλήγη μετά τις αποκαλύψεις του αποπεμφθέντος αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγού Πάβκοβιτς, ότι του είχε ζητήσει να επέμβει δυναμικά ο στρατός και να καταλάβει το Κοινοβούλιο.
Πρόβλημα επιβίωσης
Η κοινή γνώμη αδιαφορεί εάν το Κόσοβο παραμείνει στη Σερβία? δεν δίνει δεκάρα αν καταδικαστεί ο Μιλόσεβιτς, ούτε της καίγεται καρφί εάν αποσχιστεί το Μαυροβούνιο. Οι απλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης και με το κριτήριο αυτό αξιολογούν την πολιτική τους ηγεσία. Επ’ αυτού, μολονότι έχουν γίνει κάποια αξιοσημείωτα βήματα, κυρίως στον τομέα των αποκρατικοποιήσεων, οι διάδοχοι του Μιλόσεβιτς δεν έχουν να επιδείξουν σπουδαίες επιδόσεις. H βιομηχανική παραγωγή βρίσκεται σε διαρκή πτώση, οι μεταρρυθμίσεις κινούνται σε ρυθμούς χελώνας, οι ιδιωτικοποιήσεις συνοδεύονται από σκάνδαλα και το 60% του πληθυσμού έχει περιέλθει στα όρια της φτώχειας.
Στη Δύση παρακολουθούν με ανησυχία την αδυσώπητη σύγκρουση Κοστούνιτσα – Τζίντζιτς. H πολιτική αστάθεια στο Βελιγράδι είναι σαφές ότι δημιουργεί συνθήκες αστάθειας και στην ευρύτερη περιοχή, καθώς η νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στη μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία είναι δεμένη στον έναν ή τον άλλο βαθμό με τη Σερβία.
Η στάση της Δύσης
Διαβλέποντας τον κίνδυνο γενίκευσης της πολιτικής κρίσης, καθώς έχουν εξαγγελθεί και εκλογές στο Μαυροβούνιο, ο Χαβιέ Σολάνα έσπευσε στις αρχές της εβδομάδας στο Βελιγράδι. O ύπατος αρμοστής για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Αμυνας της E.E. ζήτησε από την πολιτική ηγεσία να προχωρήσει η διαδικασία υλοποίησης της συμφωνίας για τη μετεξέλιξη της σημερινής Γιουγκοσλαβίας σ’ ένα μόρφωμα που θα ονομάζεται «Σερβία-Μαυροβούνιο», του οποίου ανάδοχος είναι ο ίδιος.
Ο δυτικός παράγοντας τρέχει να προλάβει ενδεχόμενο δημιουργίας χαοτικών πολιτικών καταστάσεων, εξέλιξη που θα τίναζε στον αέρα τις προσπάθειες για «αναδιαμόρφωση» των σχέσεων Σερβίας-Μαυροβουνίου, αφού μάλιστα διπιστώνεται τώρα, στην πορεία εφαρμογής της συμφωνίας, ότι η κάθε πλευρά την ερμηνεύει όπως αυτή νομίζει ότι τη συμφέρει, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η κατάρτιση του νέου συντάγματος.
Στη διελκυστίνδα Κοστούνιτσα – Τζίντζιτς η Δύση, με πρώτη τη Γερμανία, παίζει για την ώρα «όλα τα χαρτιά» στον πρωθυπουργό της Σερβίας. Είναι ο ηγέτης που διευκολύνει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα δυτικά σχέδια στη μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία και αυτό δεν το αρνείται ούτε ο ίδιος.
Ο Κοστούνιτσα αποδείχθηκε η καλύτερη επιλογή στην επιχείρηση ανατροπής του Μιλόσεβιτς, αλλά έως εκεί. Δεν είναι ο πολιτικός που θα τραβήξει το κάρο των μεταρρυθμίσεων, κυρίως στον οικονομικό τομέα που ενδιαφέρει το επενδυτικό κεφάλαιο.
Η απροθυμία του να διευκολύνει την παράδοση του Μιλόσεβιτς στο Δικαστήριο της Χάγης, όπως επίσης και τη σύλληψη και παραπομπή των Μλάντιτς – Κάρατζιτς, κάθε άλλο παρά ανέβασε τις μετοχές του στις Βρυξέλλες, στην Ουάσιγκτον και στις άλλες δυτικές πρωτεύουσες, ενώ οι… γλυκιές ματιές του προς τη Μόσχα κινδευνεύουν να τον κατατάξουν, αν δεν έχει ήδη γίνει αυτό, στις επιρροές του ρωσικού παράγοντα στην περιοχή.
Καθώς οι εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου πλησιάζουν, οι δύο αντίπαλοι ακονίζουν τα μαχαίρια. H σύγκρουση προβλέπεται σκληρή δίχως -όπως λένε έγκυροι αναλυτές στο Βελιγράδι- κατ’ ανάγκην να αναδείξει νικητή και ηττημένο στην εξέλιξή της. Τζίντζις και Κοστούνιτσα είναι πολύ πιθανό να βγουν χαμένοι και οι δυο από αυτή την αναμέτρηση. Ηδη στα μάτια της κοινής γνώμης έχουν φθαρεί και -ο καθένας για τους δικούς του λόγους- απειλούν να τα βροντήξουν και να επιστρέψουν στα πανεπιστημιακά τους καθήκοντα, ο πρόεδρος στο Βελιγράδι, ο πρωθυπουργός στο Βερολίνο.
Λάμπους, το νέο αστέρι
Στον ορίζοντα της γιουγκοσλαβικής πολιτικής έχει αρχίσει να ανατέλλει το αστέρι του Μίριολουπ Λάμπους, ενός χαμηλών τόνων τεχνοκράτη, καθηγητή της οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, αρμοδίου για τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, προερχομένου από την ομάδα G17, ο οποίος ελκύει την προσοχή διεθνώς και δείχνει να κατακτά την εμπιστοσύνη των δυτικών.
Μια ενδεχόμενη επιτυχία του στις προεδρικές εκλογές -οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τον φέρουν να προηγείται του Κοστούνιτσα- θα τον απογειώσει πολιτικά εις βάρος βεβαίως των δύο σημερινών μονομάχων, που ίσως τότε καταστούν λιγότερο απαραίτητοι. Οσο για τον νυν πρόεδρο της Σερβίας, Μίλαν Μιλουτίνοβιτς, αυτός μόλις παραδώσει την καρέκλα στον διάδοχό του, θα πάρει το αεροπλάνο για τη Χάγη καθότι τον διεκδικεί μετά μανίας η κ. Κάρλα ντελ Πόντε.