O υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Ιγκόρ Ιβανόφ, άνθρωπος μετριοπαθής αλλά και αποφασιστικός όποτε χρειάσθηκε, έχει εξελιχθεί σε άριστο γνώστη της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Μπορεί σήμερα η Ρωσία να υφίσταται ακόμη τις συνέπειες των κραδασμών από το πέρασμα στην αγορά της οικονομίας, αλλά στην εξωτερική της πολιτική όλα δείχνουν ότι ανακτά το χαμένο έδαφος των πρώτων μετασοβιετικών χρόνων.
Σ’ αυτό έχει, χωρίς αμφιβολία, συμβάλει ιδιαίτερα ο κ. Ιβανόφ, με τις κατά καιρούς θέσεις που λαμβάνει στα διεθνή βήματα και διασκέψεις. H πρόσφατη, αποφασιστική, στάση της Ρωσίας στο θέμα του Ιράκ, άφησε να ανθίσουν οι πρώτες ελπίδες για αποφυγή ενός πολέμου, ο οποίος μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την Ευρώπη. Με την ευκαιρία της επισκέψεώς του στην Ελλάδα, ο κ. Ιβανόφ μίλησε στην «Καθημερινή» για τις σχέσεις των δύο χωρών, τις σχέσεις Ρωσίας – E.E. αλλά και τη διεθνή κατάσταση, με ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα της τρομοκρατίας.
Οι σχέσεις με την Ελλάδα
– Σε ποιο σημείο βρίσκονται σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών μας και ποια είναι η προοπτική τους;
– Κατ’ αρχάς θα ήθελα να εκφράσω την ικανοποίησή μου για τη θετική εξέλιξη του πολιτικού διαλόγου με την Αθήνα. Εκτιμάμε ιδιαίτερα τις σχέσεις φιλίας και εμπιστοσύνης, που παραδοσιακά συνδέουν τις χώρες μας. Πάντα θεωρούσαμε την Ελλάδα αξιόπιστο εταίρο μας στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Και θα πρέπει να τονίσω ότι στα περισσότερα επίκαιρα διεθνή θέματα οι θέσεις μας είτε βρίσκονται αρκετά κοντά είτε συμπίπτουν.
Παράλληλα, διαπιστώνουμε με ικανοποίηση την εντεινόμενη δυναμική των ελληνορωσικών επαφών στο υψηλό και το ανώτατο επίπεδο. Τον Ιούνιο του 2000 πραγματοποιήθηκε η επίσημη επίσκεψη στη Ρωσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κων. Στεφανόπουλου, τον Ιούλιο του 2001 ο πρωθυπουργός κ. Κων. Σημίτης συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Ρωσίας. Με τη σειρά του ο πρόεδρός μας κ. Βλαντιμίρ Πούτιν πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2001, κατά τη διάρκεια της οποίας συνήφθησαν σημαντικές συμφωνίες, οι οποίες σηματοδοτούν τις βασικές κατευθύνσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων.
Εντατική ανταλλαγή απόψεων
Κοινός στόχος και της Ρωσίας και της Ελλάδας αποτελεί πλέον η πορεία προς αυτές τις κατευθύνσεις με πρακτικά βήματα. Καλές φιλικές σχέσεις έχουμε δημιουργήσει και με τον Ελληνα ομόλογό μου υπουργό Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου. Οι επαφές αυτές έχουν τακτικό χαρακτήρα και πάντα γίνονται σε φιλική και πολύ ειλικρινή ατμόσφαιρα. Οι συναντήσεις μεταξύ άλλων υπουργών και διευθυντών φορέων των δύο χωρών μας είναι εξίσου τακτικές.
Αυτή η εντατική ανταλλαγή απόψεων μας επιτρέπει να συντονίζουμε με περισσότερη ακρίβεια τη συνεργασία μας τόσο στα διμερή θέματα όσο και σε προβλήματα παγκόσμιας πολιτικής. Εχουμε σταθερή πρόθεση και στο μέλλον να αναπτύξουμε τη συνεργασία μας με την Ελλάδα σε διάφορους τομείς, ιδιαίτερα σήμερα, που υπάρχουν όλες οι απαραίτητες γι’ αυτό προϋποθέσεις. Θέλω ιδιαίτερα να υπογραμμίσω αυτήν την άποψη, αφού το τρέχον έτος σηματοδοτείται από την 175η επέτειο σύναψης διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των χωρών μας.
Ενεργειακός κόμβος
– Οι δυο χώρες έχουν παραδοσιακές σχέσεις στον χώρο της οικονομίας και του εμπορίου. Σε ποιο σημείο βρίσκονται σήμερα οι σχέσεις αυτές;
– Θα ήθελα να επισημάνω τη δυναμική της ελληνορωσικής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας. Οι ηγέτες των χωρών μας έχουν ήδη συζητήσει το θέμα, σε συνδυασμό με την επιδίωξη της Ελλάδας να καταστεί ο ενεργειακός κόμβος των Βαλκανίων. H Ρωσία ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην υλοποίηση αυτών των σχεδίων τόσο στο διμερές σχήμα, όσο και στο πλαίσιο των πολύπλευρων προσπαθειών στην περιφέρεια της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Στο πλαίσιο αυτό πιστεύουμε ότι η διεύρυνση της συνεργασίας μας έχει ευνοϊκές προοπτικές όσον αφορά στην προμήθεια του ρωσικού φυσικού αερίου.
Κοινά σχέδια για αέριο
Ρωσικές εταιρείες είναι έτοιμες να συμμετάσχουν στην κατασκευή και εγκατάσταση τμημάτων του βασικού αγωγού που έχει κατασκευασθεί στην Ελλάδα από τη ρωσική πλευρά, καθώς και στην κατασκευή σχετικών σταθμών πίεσης. Υπάρχουν επίσης σχέδια για την από κοινού κατασκευή και εκμετάλλευση στην Ελλάδα μιας υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου, για την οποία ενδιαφέρονται οι εταιρείες μας.
Είμαστε διατεθειμένοι και στο μέλλον να στηρίζουμε την προώθηση του σχεδίου κατασκευής του διαβαλκανικού πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης με συμμετοχή της Ρωσίας, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας.
Πιστεύουμε ότι στη ρωσο-ελληνική συνεργασία στον ενεργειακό τομέα διαμέσου της έντασης του ενδιαφέροντος των επιμέρους εταιρειών θα συμβάλει η πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία αποσκοπεί στην απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στη χώρα σας, καθώς και η υλοποίηση της συμφωνίας για τη συνεργασία των χωρών μας στον τομέα καυσίμων και ενέργειας, η οποία έχει υπογραφεί κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οσον αφορά το εμπόριο μεταξύ της Ρωσίας και της Ελλάδας είναι αντικειμενικό γεγονός ότι ο τζίρος στον χώρο αυτό αυξάνεται. Γνωρίζουμε ταυτόχρονα ότι η ελληνική πλευρά ενδιαφέρεται για την αύξηση των εξαγωγών της στη ρωσική αγορά. Πιστεύω ότι σ’ αυτό θα μπορούσε να συμβάλει η καλύτερη πληροφόρηση των Ρώσων εισαγωγέων και καταναλωτών για το ελληνικό εξαγωγικό δυναμικό, διότι σε αντίθεση με την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης το εξωτερικό εμπόριο της Ρωσίας, όπως και όλη η οικονομία μας, έχει τον πλήρη χαρακτήρα της ελεύθερης αγοράς. Το τελευταίο γεγονός έχει αναγνωρίσει και η Ευρωπαϊκή Ενωση. H Ελλάδα θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να οργανώσει μια έκθεση ελληνικών προϊόντων, όπως το κάνουν οι άλλες χώρες εταίροι μας κι εμείς θα μπορούσαμε να συμβάλουμε από την πλευρά μας.
Δυναμικός διάλογος με E.E.
– Θα επηρεάσει η τρέχουσα ελληνική προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ενωση τις σχέσεις Ρωσίας – E.E.;
– H Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένας από τους στρατηγικούς μας εταίρους στον διεθνή στίβο. Υπάρχει ένα ευρύ πεδίο συμφερόντων, στο οποίο οι θέσεις μας συμπίπτουν ή βρίσκονται πολύ κοντά. Είναι ενδεικτικό ότι ακριβώς στη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 1994 υπογράφηκε, χάριν και στη συνεισφορά των Ελλήνων εταίρων μας, η ισχύουσα μέχρι στιγμής συμφωνία για την εταιρική σχέση και συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ρωσίας.
Σήμερα η συνεργασία Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει φθάσει σε ποιοτικά υψηλότερο επίπεδο απ’ ό,τι ήταν κατά την προηγούμενη δεκαετία. Το σπουδαιότερο είναι ότι περνάμε τώρα από γενικές δηλώσεις προς τις συγκεκριμένες προσπάθειες στον πολιτικό, οικονομικό και άλλους τομείς.
Γι’ αυτό στα σχέδιά μας, που αφορούν το εξάμηνο που άρχισε, υπάρχει ένα ευρύ πρόγραμμα των κοινών δραστηριοτήτων με στόχο την εμβάθυνση των σχέσεών μας και την τελειοποίηση της δομής της συνεργασίας μας. Είναι μια δύσκολη εργασία που απαιτεί όχι απλές πολιτικές αποφάσεις, αλλά και αναζήτηση συμβιβασμών εκεί που τα συμφέροντά μας διαφοροποιούνται.
Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κατά τη γνώμη μας -και τη γνώμη αυτή τη συμμερίζονται και οι Ελληνες εταίροι μας- δεν πρέπει να οδηγήσει στη χάραξη νέων διαχωριστικών γραμμών στην Ευρώπη. Αντίθετα, πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ενιαίας Ευρώπης, να ενθαρρύνει την εμβάθυνση των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων, επαφών μεταξύ ανθρώπων.
Ο διάλογός μας με την Ευρωπαϊκή Ενωση αναπτύσσεται πολύ δυναμικά. Εφέτος θα του δώσει μια επιπλέον ώθηση η σύνοδος κορυφής μεταξύ Ρωσίας – Ευρωπαϊκής Ενωσης, που θα γίνει τον προσεχή Μάιο στην Αγία Πετρούπολη, με την Ελλάδα προεδρεύουσα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οικονομική συνεργασία
Η Ρωσία, βέβαια, ενδιαφέρεται για τον οικονομικό τομέα της συνεργασίας. Εργαζόμαστε πάνω στο θέμα της δημιουργίας ενός ενιαίου ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου. H από κοινού συνεργασία είναι η καλύτερη εγγύηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ήπειρο. Μια σημαντική οικονομική, αλλά και πολιτική πτυχή αποτελεί η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα. Οι σταθερές και εγγυημένες προμήθειες των υδρογονανθρακικών υλών όχι μόνον συμφέρουν τη Ρωσία, αλλά και αποτελούν έναν ενεργό παράγοντα σταθεροποίησης της οικονομίας της Ε.Ε.
Για μας είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρακτική υλοποίηση των πολιτικών αποφάσεων που ελήφθησαν από τη Ρωσία και την Ευρωπαϊκή Ενωση στο θέμα του Καλίνινγκραντ. Ελπίζουμε ότι η ελληνική προεδρία θα συμβάλει σε αυτήν, στο μέτρο των δυνάμεών της. Πέραν από αυτό, σε πιο ευρύ φάσμα, πρέπει να δραστηριοποιούμαστε, σύμφωνα με την πρόταση του προέδρου της Ρωσίας, με στόχο την ακύρωση του καθεστώτος θεωρήσεων μεταξύ της Ρωσίας και της Ε.Ε.
Ενα άλλο καίριο θέμα είναι η διαμόρφωση μηχανισμών κοινής δράσης της E.E. και της Ρωσίας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας.
Ηδη έχουμε πείρα συνεργασίας στις ειρηνευτικές αποστολές στα Βαλκάνια. Τώρα η Ευρωπαϊκή Ενωση πλησίασε στη συγκρότηση ενιαίου αμυντικού δυναμικού και χώρου. Πιστεύουμε, ότι έχει μεγάλο νόημα να συνεργαστούμε με νέες δομές της E.E. σε αυτόν τον τομέα.
Για την τρομοκρατία
Ανάμεσα στα παγκόσμια προβλήματα πρέπει να τονιστεί η αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας. Νέες προκλήσεις ενώπιον των οποίων βρεθήκαμε, απαιτούν απολύτως καινούργιες λύσεις.
Οι εμπειρίες που κατέχουμε επιβεβαιώνουν, ότι ούτε το πιο ισχυρό κράτος δεν είναι σε θέση από μόνο του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτό το όλο και πιο πυκνό μίγμα θρησκευτικού και πολιτικού φανατισμού, οργανωμένου εγκλήματος και εμπορίου ναρκωτικών, που αποτελεί το κακό των ημερών μας. Απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες. Ελπίζουμε, ότι σ’ αυτό το ζήτημα η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να τηρεί μια στάση αρχής.
Μια μεγάλη ανησυχία της Ρωσίας είναι η αυξανόμενη απειλή που προκύπτει από την κυκλοφορία ναρκωτικών αφγανικής προέλευσης. Εμείς προτείνουμε να χτυπηθεί από κοινού όλη η αλυσίδα από την παραγωγή ώς τη μεταφορά και την πώληση του δηλητηρίου που παράγεται από την αφγανική οπιούχο παπαρούνα.
Δεν επιτυγχάνεται να λυθεί ο περιπλοκότατος κόμβος αντιφάσεων στη Μέση Ανατολή. Τα προβλήματα γύρω από το Ιράκ τον δένουν ακόμα πιο σφιχτά. H Ρωσία και η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι έτοιμες να βρουν τις λύσεις για τη Μέση Ανατολή και το Ιράκ στον δρόμο των διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών. Οι πραγματικές δυνατότητες πολιτικής και διπλωματικής επίλυσης της κρίσης είναι υπαρκτές.
Στο τέλος, βρισκόμαστε σε στενή επαφή με την E.E. και αυτονόητα με την Ελλάδα σε ό,τι αφορά τα Βαλκάνια. H εξέλιξη των διαδικασιών της σταθεροποίησης της πολιτικής κατάστασης, η επίλυση των πιο δύσκολων ζητημάτων αποκλειστικά με ειρηνικά μέσα, η παροχή μιας αποτελεσματικής βοήθειας στην ανοικοδόμηση και την ανασυγκρότηση της περιοχής είναι ο κοινός μας στόχος.