Τι συνέβη στις διατλαντικές σχέσεις; H ταραχή των τελευταίων μηνών αποτελεί ένα παροδικό φαινόμενο ή μήπως πρόκειται για μια πολύ πιο ουσιαστική ρήξη; Αν ισχύει το δεύτερο, θα πρέπει η σχέση αυτή να τεθεί σε εντελώς καινούργιες βάσεις.
Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο. Ιστορικά, οι δύο πλευρές του Ατλαντικού αν συχνά έμοιαζαν παρόμοιες ποτέ δεν υπήρξαν ίδιες. Το Ιράκ δεν ήταν η πρώτη αιτία διένεξης και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία. Οι διαφορές μας συχνά υπήρξαν εξαιρετικά έντονες στο θέμα της χρήσης στρατιωτικής βίας. Και στις δύο πλευρές υπάρχει ένα ολόκληρο φάσμα απόψεων, όμως η προσοχή στρέφεται στα άκρα και συχνά αδυνατούμε να δούμε ότι υπάρχει κοινό έδαφος. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που ήταν κατά του πολέμου και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως υπάρχουν και υποστηρικτές του πολέμου στην Ευρώπη.
Από οικονομικής πλευράς, το ρεύμα τείνει να φέρει πιο κοντά τις δύο όχθες του Ατλαντικού, όχι να τις απομακρύνει. H οικονομική συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής είναι σήμερα ιδιαιτέρως στενή. Πολιτικά, επίσης έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες για καλύτερο συντονισμό. Ας εξετάσουμε για λίγο το παράδειγμα των Βαλκανίων. Πριν από μία δεκαετία η περιοχή αυτή αποτελούσε θέατρο φρικαλεοτήτων. H Ευρώπη και τα Ηνωμένα Εθνη ήταν διχασμένα, το NATO ήταν απών και οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού ήταν την περιόδο εκείνη πολύ τεταμένες. Ας συγκρίνουμε την κατάσταση που επικρατούσε τότε με τη σημερινή: σήμερα υπάρχει μια διατλαντική συναίνεση. Υπάρχει καθημερινή συνεργασία μεταξύ του NATO και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τα Ηνωμένα Εθνη διαδραματίζουν έναν χρήσιμο ρόλο με την πλήρη στήριξη των μεγάλων δυνάμεων. H Ευρωπαϊκή Ενωση διαδραματίζει έναν ενεργό ρόλο και ακολουθεί μια συγκεκριμένη, μακροχρόνια στρατηγική στην περιοχή.
Ολα επί τάπητος
Παρά τα θετικά στοιχεία, το Ιράκ δημιούργησε την αίσθηση της κρίσης. Οι κρίσεις, όμως, συχνά αποτελούν ευκαιρίες. Υπάρχει τώρα μια καλή ευκαιρία να τεθούν όλα τα ζητήματα που αφορούν την διεθνή τάξη. Τα όπλα μαζικής καταστροφής, η τρομοκρατία, η αποτυχία του κράτους, η κρίση στη Μέση Ανατολή, όλα αυτά επηρεάζουν βαθύτατα τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και την Ευρώπη. H Ευρώπη μπορεί να αποτέλεσει στόχο κάποιων εχθρικών πυραύλων πολύ πριν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί από αυτούς τους πυραύλους θα μπορούσαν να μεταφέρουν όπλα μαζικής καταστροφής. Οι Ευρωπαίοι δεν αποκλείεται επίσης να δεχθούν τρομοκρατικές επιθέσεις. Εμείς δεν υποστήκαμε την καταστροφική επίθεση που άλλαξε τόσο βαθιά τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσε όμως να συμβεί και στην Ευρώπη ανά πάσα στιγμή.
Τα κοινά προβλήματα απαιτούν κοινές λύσεις. O επαναπροσδιορισμός ενός κοινού στόχου απαιτεί περισσότερα πράγματα από απλή πίστη στην θεραπευτική ιδιότητα του χρόνου, λιγότερα όμως από τον εκ βάθρων επαναπροσδιορισμό της σχέσης μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού.
Ο κοινός στόχος μπορεί να βρεθεί εύκολα αν υιοθετήσουμε και πάλι τέσσερις απλές βασικές αρχές: πρώτον ότι είμαστε σύμμαχοι και εταίροι, δεύτερον ότι συμμετέχουμε ίσα, τρίτον ότι αντιμετωπίζουμε τις αιτίες όχι απλώς τα συμπτώματα και τέταρτον ότι ενεργούμε από κοινού προκειμένου να διατηρήσουμε έναν κόσμο, η λειτουργία του οποίου στηρίζεται σε κανόνες. H δική μας είναι μια συνεργασία δημοκρατιών, όχι μια συνεργασία για τη δημοκρατία. Κοινή μας αποστολή είναι να επεκτείνουμε τα όρια μιας σταθερής, ειρηνικής, φιλεύθερης δημοκρατίας. Να μοιραστούμε με τους υπόλοιπους τα δικαιώματα και τις ευκαιρίες μας. Υπήρξε μεγάλη κριτική εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών, σε βάρος της Ευρώπης ότι δεν κάνει αρκετά για την άμυνα. Ενα μέρος αυτής της κριτικής είναι δικαιολογημένο. H Ευρώπη πρέπει να ξοδεύει περισσότερα και καλύτερα. Δεν υπάρχει αντίθεση μεταξύ της ισχύος, που θεωρείται η αμερικανική μέθοδος και του νόμου, που θεωρείται η ευρωπαϊκή. O νόμος και η ισχύς αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. H ισχύς απαιτείται για την επιβολή του νόμου και ο νόμος προσφέρει τη νομιμοποίηση της ισχύος. Μερικές φορές οι ευρωπαϊκές χώρες τείνουν να ξεχνούν ότι ο νόμος και οι διεθνείς κανόνες χρειάζονται την ισχύ προκειμένου να επιβληθούν. Και κατά καιρούς άκουσα αμερικανικές φωνές που φαίνεται πως είχαν ξεχάσει ότι, για να έχει αποτελέσματα, η ισχύς πρέπει να στηρίζεται σε κάποια νομιμοποίηση.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι ένας οργανισμός με τον οποίο εύκολα μπορεί κανείς να συνεργαστεί, θα ήταν όμως λάθος των Ηνωμένων Πολιτειών να επιλέξουν ορισμένους από τους Ευρωπαίους συμμάχους τους. Αν έκανε κάτι τέτοιο, η Ουάσιγκτον θα έδειχνε ότι αγνοεί το γεγονός πως συλλογικά η E.E διαθέτει δυνατότητες τις οποίες στερείται το κάθε μέλος ξεχωριστά. Ιστορικά, οι ΗΠΑ έχουν βοηθήσει πολύ στον τερματισμό των ευρωπαϊκών διενέξεων, και δεν υπηρετούσε κανένα συμφέρον αν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις έμπαιναν και πάλι στη λογική της αντιπαράθεσης.