Το τελευταίο που θα περίμενε κάποιος από τους φρουρούς της διασημότερης στρατιωτικής φυλακής του πλανήτη θα ήταν να αφήσουν δημοσιογράφους να περάσουν τις πύλες της.
Ομως, το Αμερικανικό Πεντάγωνο, που συχνά-πυκνά διαβάζει χαρακτηρισμούς «σύγχρονο γκουλάγκ» ή «κολαστήριο» δίπλα στη λέξη «Γκουαντανάμο», αποφάσισε ότι δεν έχει και πολλά να χάσει αν στείλει τη σταθερά επικριτική βρετανική εφημερίδα «Ομπσέρβερ» για μια βόλτα εκεί όπου κρατούνται επ’ αόριστον οι ξένοι πολίτες που κατηγορούνται για τρομοκρατία.
Οι περιγραφές του Τεντ Κόνοβερ, του συνεργάτη της εφημερίδας που είχε αυτό το μοναδικό προνόμιο, απέχουν πολύ από το αποκρουστικό πρόσωπο που θα παρουσίαζε, π.χ., η επίσκεψη σε μια φυλακή τριτοκοσμικής δικτατορίας. Οι στρατιώτες ισχυρίστηκαν πως οι κρατούμενοι δεν βασανίζονται, οι μάγειρες τον διαβεβαίωσαν ότι έχουν προσθέσει στο μενού ανατολίτικο μπακλαβά, ενώ οι αξιωματικοί τού τόνισαν ότι οι ανήλικοι που κρατούνται υπό τις ίδιες ακριβώς συνθήκες με τους ενηλίκους, απλώς… το αξίζουν. Οι κρατούμενοι λέγεται ότι δεν στερούνται το φαγητό (έχουν παχύνει κατά μέσον όρο εξίμισι κιλά ο καθένας από τότε που έφθασαν στο Γκουαντανάμο), ούτε και το δικαίωμα να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα (ο Κόνοβερ είδε βέλη ζωγραφισμένα στο πάτωμα που έδειχναν προς την κατεύθυνση της Μέκκας και πληροφορήθηκε την ύπαρξη μουσουλμάνου ιερέα).
Το στρατόπεδο, το επονομαζόμενο Camp Delta, σε αντίθεση με το προκάτοχό του, το Camp X ray, διαθέτει τουαλέτες με σκεπή και τρεχούμενο νερό, ενώ υπάρχουν μικρά παραθυράκια που επιτρέπουν στους κρατούμενους να βλέπουν την Καραϊβική. O Κόνοβερ ξέρει ότι οι φυλακισμένοι φορούν έντονες πορτοκαλιές στολές για να γίνουν αμέσως αντιληπτοί αν διαφύγουν, αλλά δεν μπορεί να τους περιγράψει αφού δεν του επιτράπηκε να τους δει. H δικαιολογία γι’ αυτό ήταν τόσο αποστομωτική που αξίζει να αναφερθεί: οι αξιωματικοί ισχυρίστηκαν πως κάτι τέτοιο θα παραβίαζε τη συνθήκη της Γενεύης, η οποία απαγορεύει την άσκοπη επίδειξη των κρατουμένων.
Εννοείται, βεβαίως, ότι καθαυτή η ύπαρξη της φυλακής του Γκουαντανάμο παραβιάζει τη συνθήκη της Γενεύης, που προστάζει την ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου μετά τη λήξη των εχθροπραξιών και απαγορεύει την ανάκρισή τους.
Οταν, πέρυσι, οι οικογένειες ορισμένων κρατουμένων προσέφυγαν στην αμερικανική δικαιοσύνη για να γίνει σεβαστή, αν όχι η συνθήκη της Γενεύης, τουλάχιστον το αμερικανικό Σύνταγμα, το εφετείο αποφάσισε ότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, εφόσον το Γκουαντανάμο τυπικά δεν αποτελεί αμερικανικό, αλλά κουβανέζικο έδαφος.
Ετσι, εκτός μερικών εξαιρέσεων, οι 600 φυλακισμένοι στο Γκουαντανάμο κρατούνται υπό συνθήκες χειρότερες από τις αυστηρότερες αμερικανικές φυλακές υψίστης ασφαλείας. Βρίσκονται σε εικοσιτετράωρη απομόνωση και βγαίνουν από το κελλί τους τρεις φορές την εβδομάδα για ένα εικοσάλεπτο μοναχικής γυμναστικής σε ένα τσιμεντένιο κλουβί και ένα πεντάλεπτο ντους. Βασανιστικότερη όμως από τις όποιες συνθήκες κράτησης είναι η απελπισία που έρχεται από την απουσία κάθε προοπτικής. Οι κρατούμενοι στο Γκουαντανάμο δεν μπορούν να σημειώνουν στους τοίχους τις ημέρες που απομένουν για την αποφυλάκισή τους ούτε να περιμένουν τη δίκη τους, αφού εξακολουθούν να μη γνωρίζουν ούτε αν και πότε θα απελευθερωθούν, ούτε αν θα δικαστούν και για ποιο αδίκημα. Οι τυχερότεροι αφήνονται σταδιακά ελεύθεροι με ένα «συγγνώμη λάθος».
Παρά τις διασκεδαστικές λεπτομέρειες για σοροπιαστά γλυκά και κελλιά με θέα, η ουσία του Γκουαντανάμο παραμένει τόσο πικρή όσο και η υπενθύμιση ότι υπάρχουν ακόμη 400 κενές θέσεις.