Τον περασμένο μήνα, η Τσεμσέ Αλάκ θάφτηκε στη γωνία του δημοτικού νεκροταφείου του Γιαλίμ, στη νοτιοανατολική Τουρκία. H Αλάκ ήταν 35 ετών και έγκυος. Οι χωρικοί και οι δικηγόροι της περιοχής είπαν ότι η Αλάκ είχε λιθοβοληθεί για να αποκτασταθεί η τιμή της οικογένειάς της. O άνδρας που την άφησε έγκυο είχε επίσης λιθοβοληθεί.
Επί επτά μήνες μετά το λιθοβολισμό της, η Αλάκ ήταν στο νοσοκομείο, ανίκανη να μιλήσει ή να κουνηθεί, εξέφραζε όμως πολλά συναισθήματα με το βλέμμα της. Οι συγγενείς της την επισκέφθηκαν μία φορά, στην αρχή για να ενημερώσουν το νοσοκομείο ότι δεν μπορούσαν να πληρώσουν τη νοσηλεία της. Το έμβρυο στην κοιλιά της πέθανε έξι εβδομάδες μετά το λιθοβολισμό. Στις 7 Ιουνίου, όταν η Αλάκ εξέπνευσε, κανείς από τους συγγενείς της δεν ήρθε να πάρει το πτώμα και κανείς τους δεν παρευρέθηκε στην κηδεία. Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα, η τουρκική Βουλή είχε καταργήσει διά νόμου τα ελαφρυντικά που ώς τώρα αναγνωρίζονταν στα «εγκλήματα τιμής».
Η νομοθεσία εντάσσεται στην προσπάθεια της Τουρκίας να έρθει πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και να απαντήσει στο αιώνιο ερώτημα εάν η Τουρκία ανήκει στην Ευρώπη ή στη Μέση Ανατολή. O θάνατος της Αλάκ όμως δείχνει την απόσταση ανάμεσα στη νομοθεσία που φτιάχνεται στη σύγχρονη Αγκυρα και στις μεσαιωνικές πρακτικές που εξακολουθούν να εφαρμόζονται σε άλλα σημεία της χώρας. «H τιμή δεν είναι μικρό πράγμα», μας φωνάζει η νύφη της, η Σελιλιέ Αλάκ. «Τι άλλο έπρεπε να κάνουμε;». Πολλοί χωρικοί είπαν ότι ανακουφίστηκαν με το θάνατο της Αλάκ, διότι αν εκείνη δεν είχε πεθάνει, θα έπρεπε να την σκοτώσει η οικογένεια του Χιλά Ατσίλ. O Ατσίλ ήταν ο άνδρας που την άφησε έγκυο και τον οποίο λιθοβόλησε μέχρι θανάτου ο αδελφός της.
«Οταν η Τσεμσέ Αλάκ πέθανε, το θέμα έκλεισε», λέει ο αγρότης Σελαλετίν Τσακάρ. «Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αν ο ένας πεθάνει και η άλλη ζήσει δεν είναι δίκαιο. Γι’ αυτό είναι καλύτερο να πεθάνουν και οι δύο». Για τη δολοφονία του Ατσίλ έχει κατηγορηθεί ο αδελφός της Αλάκ Μεχμέτ καθώς και τέσσερις άλλοι συγγενείς. O δικηγόρος του αδελφοκτόνου πιστεύει ότι, παρά τις αλλαγές στη νομοθεσία, οι τοπικοί δικαστές θα δείξουν κατανόηση.
Οι φήμες για τα γεγονότα είναι αλληλοσυγκρουόμενες, όμως οι περισσότεροι συμφωνούν ότι τα προβλήματα στην όλη ιστορία οφείλονται στη συμπεριφορά του Ατσίλ. O 55χρονος Ατσίλ, πατέρας 11 παιδιών, ήταν γνωστός στο χωριό για τη συνήθειά του να κάνει τα γλυκά μάτια στις γυναίκες. Σύμφωνα με τις διηγήσεις, ο Ατσίλ μετέφερε τον πατέρα της Αλάκ στη δουλειά του και στη συνέχεια επισκέφθηκε την κόρη του που ήταν μόνη της στο σπίτι. Το τι συνέβη στη συνέχεια δεν είναι σαφές, όμως η Αλάκ, την οποία οι γείτονες περιγράφουν ως ήσυχη και χαμηλών τόνων, έμεινε έγκυος. Μερικά μέλη της οικογένειάς της είπαν ότι ο Ατσιλ τη βίασε. Αλλοι νομίζουν ότι οι δύο έκαναν ό,τι έκαναν κοινή συναινέσει.
Από τις συζητήσεις με τους ντόπιους προκύπτει ότι δεν βλέπουν μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών. Ακόμη και αυτοί που παραδέχθηκαν ότι ίσως η κοπέλα έπεσε θύμα βιασμού, τόνισαν ότι έφερε ντροπή στην οικογένειά της. «O βιασμός είναι σίγουρα κακό πράγμα» είπε ο ξάδερφός της Μπακί Αλάκ, περπατώντας στο φαράγγι όπου λιθοβολήθηκε το ζευγάρι. Ομως, προσέθεσε «η οικογένεια ατιμάστηκε».
Η παράδοση του «ρετσμ»
Ο λιθοβολισμός των δύο ακολούθησε την παράδοση του «ρετσμ», της δίκης και του λιθοβολισμού της ατιμασμένης γυναίκας ή του ατιμασμένου άνδρα από ένα ολόκληρο χωριό. Επί χρόνια, όσοι επιδίδονταν στο «ρετσμ» και βρίσκονταν ενώπιον του δικαστηρίου κατηγορούμενοι για τη δολοφονία μέλους της οικογένειάς τους μπορούσαν να επικαλεστούν το άρθρο 462 του τουρκικού ποινικού κώδικα. Το άρθρο αυτό έδινε στους δικαστές τη διακριτική ευχέρεια να μειώνουν τις ποινές έως και 80%. O βουλευτής Εμίρ Σιρίν, που υπερψήφισε την κατάργηση του νόμου αυτού, δήλωσε ότι ελπίζει πως με τις νέες ρυθμίσεις, η μεσαιωνική αυτή πρακτική θα τερματιστεί. «Δεν είναι πια αποδεκτό να δολοφονείται μία γυναίκα επειδή ερωτεύτηκε άλλον άντρα», λέει ο Σιρίν. «O φόνος είναι φόνος».