Μπορεί το 1797 ο Samuel Taylor Coleridge να είχε απολέσει κάθε έλεγχο πάνω στο εφιαλτικό όραμα που τού προκαλούσε η κατάχρηση οπίου, αλλά για τους διάσημους στίχους του από την «Μπαλάντα του Γέρου Ναυτικού» μάλλον ευθύνεται μια βροχή από Λεωνίδες αερόλιθους. «Το πάνω μέρος του αέρα ξέσπασε σε ζωή! / και εκατό από φωτιά σημαίες έλαμψαν, / από δω κι από κει με βιασύνη κινιόντουσαν, / κι από δω κι από κει, και μέσα και έξω, / τα χλωμά αστέρια χορεύαν ανάμεσα…», παρατηρεί ο ναρκωμένος ναυτικός, λίγο πριν τον σώσουν τα πνεύματα. Τέτοιες εντυπωσιακές καταιγίδες διαττόντων αστέρων συμβαίνουν σχεδόν κάθε χρόνο. Ακόμη πιο συχνό είναι το φαινόμενο των μεμονομένων «αστεριών που πέφτουν». Σε καθαρό ουρανό, μια καλοκαιρινή νύχτα μπορείτε να παρατηρήσετε αρκετές «πτώσεις» σε μια ώρα – και να κάνετε και τις ισάριθμες ευχές… Πόσα όμως από όλα αυτά τα ουράνια σώματα τελικά φθάνουν στην Γη;
Οι μετεωρίτες που έχουν ανακαλυφθεί είναι μερικές χιλιάδες. Οχι και τόσο μεγάλος αριθμός για έναν πλανήτη με ιστορία τεσσεράμισι δισεκατομμυρίων ετών. Η αιτία είναι ότι τα μετέωρα που ορμούν στον πλανήτη μας καίγονται κατά την επαφή τους με την ατμόσφαιρα και στην ουσία εξαϋλώνονται πριν φθάσουν στην επιφάνεια της Γης. Ακόμη και αν τα καταφέρουν να «προσγειωθούν» το μέγεθός τους θα έχει περιοριστεί στο μέγεθος μιας πέτρας. Η ουρά του φωτός που ακολουθεί τα «αστέρια που πέφτουν» είναι ακριβώς το οπτικό αποτέλεσμα που προκαλεί η τριβή της συμπαγούς μάζας ενός διάττοντος αστέρος με τη γήινη ατμόσφαιρα.
Τα είδη των μετεωριτών
Οι μετεωρίτες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες με βάση την ύλη τους: σε αυτούς που αποτελούνται από σίδηρο και νικέλιο, σε αυτούς που αποτελούνται από ένα μίγμα σιδήρου και διαφόρων πετρωμάτων και σε αυτούς που αποτελούνται αποκλειστικά από πετρώματα. Οι τελευταίοι είναι και η συντριπτική πλειονότητα των μετεωριτών που έχουν ανακαλυφθεί και στην ουσία αποτελούσαν το μοναδικό εργαλείο μελέτης της ύλης των ουρανίων σωμάτων, μέχρι που οι αποστολές του Apollo και του Luna έφεραν στη Γη τα πρώτα πετρώματα από τη Σελήνη. Μια άλλη σπουδαία συμβολή των μετεωριτών στην επιστημονική παρατήρηση έχει να κάνει με τον υπολογισμό της ηλικίας της Γης. Επειδή τα παλαιότερα γήινα πετρώματα που έχουν ανακαλυφθεί δεν είναι η «πρωτογενής κρούστα» του πλανήτη μας, αλλά έχουν προκύψει από παλαιότερες εκρήξεις ηφαιστείων, οι επιστήμονες υπολογίζουν την ηλικία της Γης σε σχέση με το υπόλοιπο ηλιακό μας σύστημα. Και οι παλαιότεροι μετεωρίτες που έχουν ανακαλυφθεί στη Γη έχουν ηλικία 4,55 δισ. ετών (ενώ τα παλαιότερα γήινα πετρώματα «μόλις» 4,03 δισ.).
Ο μεγαλύτερος μετεωρίτης που υπάρχει στη Γη βρίσκεται στη Ναμίμπια και έχει βάρος 60 τόννων. Οι τελευταίες επιστημονικές θεωρίες αποδίδουν τον αφανισμό των δεινοσαύρων πριν από 65 εκατομύρια χρόνια σε ένα μετεωρίτη με διάμετρο περίπου 10 χιλιομέτρων που έπεσε εκεί που σήμερα βρίσκεται η χερσόνησος του Γιουκατάν, στο Μεξικό. Η πτώση του μετεωρίτη είχε προκαλέσει έκλυση αερίων που δηλητηρίασαν τους δεινοσαύρους και την τροφή τους. Ο κρατήρας που προκλήθηκε από εκείνη την πτώση είναι καλυμμένος σήμερα από ζούγκλα. H ύπαρξη στη Γη τέτοιων κρατήρων -και φυσικά οι ανακαλύψεις μετεωριτών- αποτελούν ένα επιστημονικό εργαλείο, πραγματικό «δώρο» από τον ουρανό. Στις επιστημονικές χρήσεις που προαναφέραμε, προσθέστε και το εξής: οι παρατηρήσεις σε κρατήρες και μετεωρίτες έχουν δώσει τα πιο σημαντικά στοιχεία στους σχεδιαστές διαστημοπλοίων, όσον αφορά τη συμπεριφορά των οχημάτων τους όταν θα επιστρέψουν στη γήινη ατμόσφαιρα…