Οταν σε αυτήν την εποχή της αιματοχυσίας, ακόμα και ο «πρεσβευτής της ειρήνης», ο Δαλάι Λάμα, υποστηρίζει ότι η χρήση βίας για την πάταξη της τρομοκρατίας είναι απαραίτητη, αυτόματα γεννώνται δεκάδες ερωτήματα: «Είναι καταδικασμένη η ανθρωπότητα; Μήπως γεννηθήκαμε για να πεθάνουμε στα πεδία των μαχών; Είμαστε, άραγε, γενετικώς ανίκανοι να υπερβούμε τον πόλεμο; Υπάρχει εναλλακτική λύση στις σφαίρες εκτός, βέβαια, από τη μαζική νάρκωση ή την εφαρμογή ενός Σχεδίου Μάρσαλ στο γενετικό μας υλικό; Τέλος, είχε δίκιο ο Πλάτωνας όταν έλεγε ότι «μόνον οι νεκροί γνωρίζουν το τέλος του πολέμου»;
Πολλοί ερευνητές, που μελετούν τον πόλεμο, την επιθετικότητα και τις εξελικτικές ρίζες των συγκρούσεων, θα υποστήριζαν ότι ο μεγάλος φιλόσοφος είχε, για μια φορά, άδικο. H πολεμολαγνεία -λένε- δεν είναι έμφυτη στον Ανθρωπο. Αντίθετα, πρόσφατες μελέτες που αφορούν στη θεωρία των τυχερών παιχνιδιών, αποδεικνύουν πόσο πρόθυμοι είναι οι άνθρωποι να δημιουργήσουν δίκτυα συνεργασίας και πόσο γρήγορα οι τέτοιες στρατηγικές επικρατούν και καθιερώνονται. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι δεν είναι ανάγκη να είσαι Πολυάννα ή γηραλέος χίπις για να οραματισθείς ένα μέλλον στο οποίο σπάνια θα έχουμε πολέμους, και κάθε ένοπλη σύγκρουση θα τυγχάνει της άμεσης, παγκόσμιας καταδίκης. Ως απόδειξη του πόσο εφικτή είναι η μεταβολή αναφέρουν τη δουλεία που θεωρείτο στο παρελθόν μία αποδεκτή πραγματικότητα. Αν έχανες τη μάχη, ήξερες ότι η γυναίκα και τα παιδιά σου θα αιχμαλωτίζονταν και θα γίνονταν δούλοι του νικητή. Σήμερα, όταν αναφέρονται τέτοιες περιπτώσεις στις ειδήσεις, όλοι αμέσως τις καταδικάζουν και τις θεωρούν «μη φυσιολογικές».
Χιλιάδες λόγοι επιτάσσουν να συμβεί το ίδιο και με τον πόλεμο, αν και πολλοί φοβούνται ότι θα πρέπει να εκραγεί ακόμα μια πυρηνική βόμβα στο πεδίο των μαχών προτού κατανοήσουν όλοι το μήνυμα που ήθελε να περάσει ο Αϊνστάιν, λέγοντας: «Δεν ξέρω ποια θα είναι τα όπλα του τρίτου παγκοσμίου πολέμου, αλλά είμαι σίγουρος ότι στον τέταρτο θα χρησιμοποιήσουν πέτρες και ξύλα».
Ασφαλώ, θα είναι δύσκολη η απεξάρτησή μας από «το μάχεσθαι». «Είναι πολύ λίγα τα χρονικά σημεία στην ιστορία του πολιτισμού, όπου πουθενά δεν συνέβαινε πόλεμος», αναφέρει ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον, ιστορικός και κλασικιστής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Μια τέτοια περίοδος ήταν μεταξύ του 100 μ.Χ. και 200 μ.Χ. Πιθανώς, είναι η μοναδική στιγμή παγκόσμιας ειρήνης, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε καθυποτάξει τον γνωστό τότε κόσμο.
Οι αρχαιολόγοι και οι ανθρωπολόγοι έχουν εντοπίσει ίχνη μιλιταρισμού στο 95% των πολιτισμών που έφεραν στο φως. Ακόμα και ομάδες που αρχικώς θεωρήθηκαν ειρηνόφιλες, όπως οι Μάγια, οι Κούνγκ της Καλαχάρι και οι κάτοικοι της Σαμόα, όπως αποδείχθηκε δεν ήταν λιγότερο κτηνώδεις από εμάς. Λίγοι, μεμονωμένοι πολιτισμοί κατάφεραν να διανύουν μακρές περιόδους αποφεύγοντας τον πόλεμο. O μινωικός πολιτισμός άνθησε χωρίς πολέμους επί 1.500 χρόνια, ίσως επειδή το ισχυρότατο ναυτικό απέτρεπε κάθε επίδοξο κατακτητή.
Οι πολεμιστές ήταν τα πιο αξιοσέβαστα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας και περιζήτητοι ερωτικοί σύντροφοι. Αλλωστε, στο πέρασμα της ιστορίας δόθηκε στον πόλεμο ρομαντική χροιά, υπήρξε θέμα ποιημάτων τραγουδιών, θεατρικών έργων, ζωγραφικών πινάκων, μυθιστορημάτων και ταινιών.
Ο Κρις Χέτζες, δημοσιογράφος των «Τάιμς της Νέας Υόρκης», που κάλυψε πολλούς πολέμους αναφέρει στο βιβλίο του «War is a Force That Gives Us Meaning» ότι η διέγερση που προκαλείται στον πολεμιστή στα πεδία των μαχών είναι εξαιρετικά ισχυρή και εξαρτησιογόνα. Αλλωστε, «ο πόλεμος μάς δίνει ένα στόχο, νόημα στη ζωή μας, ένα λόγο επιβίωσης», γράφει…
Δεν είναι μόνον ο άνθρωπος -από τα πρωτεύοντα- που έχει εθιστεί στο ελιξήριο του πολέμου. Οι χιμπατζήδες, που μοιράζονται με εμάς το 98% των γονιδίων, πολεμούν. Ομάδες αρσενικών συναντώνται στα όρια της περιοχής τους με μοναδικό στόχο την εξόντωση των αντιπάλων τους. Μάλιστα, είναι τόσες οι απώλειες ώστε σε κάθε ενήλικο αρσενικό αντιστοιχούν δύο θηλυκά.
Ωστόσο, ο δρ Φράνσις ντε Βάαλ, καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Εμορι και ειδικός στα πρωτεύοντα, επισημαίνει ότι ένα είδος χιμπατζή, οι μπονόμπος, επιλέγουν την αγάπη, αντί του πολέμου, και εφαρμόζουν σεξουαλικές πρακτικές για την επίλυση όποιου κοινωνικού προβλήματος προκύψει. Σπανιότατα, υπάρχει σοβαρή συμπλοκή μεταξύ των μπονόμπο και έτσι η αναλογία θηλυκών προς αρσενικά παραμένει 1 προς 1.
Και οι μπαμπουίνοι; Αν πετάξεις ένα φιστίκι μπροστά σε ένα μπαμπουίνο, εξηγεί ο δρ Ντε Βάαλ, ευτυχής θα το αρπάξει και θα το φάει. Αν πετάξεις το ίδιο φιστίκι μπροστά σε δύο αρσενικούς μπαμπουίνους, θα το αγνοήσουν. «Συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχει. Προφανώς σκέφτονται ότι δεν αξίζει να μαλώσουν για ένα φιστίκι», καταλήγει ο δρ ντε Βάαλ.
Οσον αφορά την «προδιάθεση συγκεκριμένων λαών προς τον πόλεμο ή την ειρήνη» και πάλι διαπιστώνουμε ότι δεν ισχύει. Οι Βίκινγκς κατέσφαζαν και λεηλατούσαν. Οι σύγχρονοι Σουηδοί, οι απόγονοί τους, δεν έχουν λάβει μέρος σε πόλεμο τα τελευταία 200 χρόνια, ενώ οι Δανοί, με πολεμική μανία, διαπραγματεύονται -μόνο- πιο συμφέροντα πακέτα διακοπών. Οι φυλές στα υψίπεδα της Νέας Γουινέας θεωρούνταν πολεμοχαρείς επειδή διαρκώς εμπλέκονταν σε αψιμαχίες. Μετά το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, περίπολοι της αυστραλιανής αστυνομίας επισκέφθηκαν τις περιοχές τους και είπαν στις φυλές ότι δεν ήταν δυνατόν να εξακολουθήσουν τις συμπλοκές. Πρόκειται για μια είδηση που θεωρήθηκε υπέροχη από τους κατοίκους της Νέας Γουινέας και με μεγάλη χαρά χρησιμοποίησαν την εντολή ως δικαιολογία για να αφήσουν τα όπλα.
Επίσης, όπως αποδείχθηκε από πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε όλον τον κόσμο, οι συμμετέχοντες σε τυχερά παιχνίδια, προτιμούν να συνεργαστούν και να κερδίσουν με μεγαλύτερη βεβαιότητα, μικρότερα μερίδια αλλά για όλους, από το να κερδίσουν περισσότερα για τον εαυτό τους, με αυξημένο κίνδυνο.
Ειδικότερα, όπως τονίζει ο δρ δε Βάαλ, ο τρόπος για την επικράτηση της ειρήνης είναι η ανάπτυξη της δεσμών αμοιβαίας εξάρτησης μεταξύ των κρατών, ακριβώς όπως συμβαίνει στην E.E. «Σκεφτείτε, η Γερμανία να εισέβαλλε σήμερα στη Γαλλία. Στις οικονομίες τους θα επικρατούσε το απόλυτο χάος και η Γαλλία στηρίζεται στην εισροή Γερμανών τουριστών. Αυτή η σχέση κρατάει τις δυο χώρες «αγαπημένες». Οι Ευρωπαίοι δεν αγαπιούνται ξαφνικά άνευ λόγου. Οταν όμως, δεν προωθείς τον έρωτα και την αγάπη, προωθείς τα οικονομικά συμφέροντα», κατέληξε ο δρ ντε Βάαλ.
