Ενα, ακόμα, μαύρο σύννεφο πλανάται πάνω από τις ΗΠΑ μετά τον πρόσφατο εντοπισμό «τρελής αγελάδας» στην πολιτεία της Ουάσιγκτον. Τώρα, λοιπόν, όλοι ανησυχούν μήπως το μολυσμένο κρέας της κατέληξε στο οικογενειακό τραπέζι και αν -εφόσον καταναλώθηκε- θα τους βλάψει. Επίσης, ο μέσος Αμερικανός δεν έχει πεισθεί ότι μόνο μία αγελάδα, σε ολόκληρη την επικράτεια των ΗΠΑ, έπασχε από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών. Πόσες είναι οι «τρελές, αμερικανικές αγελάδες;» αναρωτιέται ο μέσος Αμερικανός καταναλωτής.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μέρος του κρέατος της τρελής αγελάδας έχει ήδη καταναλωθεί. Το ζώο σφαγιάσθηκε στις 9 Δεκεμβρίου και τεμαχίστηκε, μαζί με άλλα είκοσι ζώα, έτσι ώστε να παραχθούν πέντε τόννοι κιμά. Στη συνέχεια, η ποσότητα επεξεργασμένου κρέατος προωθήθηκε στα υπερκαταστήματα τροφίμων οκτώ διαφορετικών πολιτειών και στο Γκουάμ. Πάντως, το 80% του κρέατος βρέθηκε στα ράφια καταστημάτων στο Ορεγκον και την πολιτεία της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, μόνο στις 23 Δεκεμβρίου διαπιστώθηκε ότι το συγκεκριμένο ζώο έπασχε από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια. Μόνο τότε, λοιπόν, εξεδόθη η διαταγή απόσυρσης της παρτίδας του κρέατος από τα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Ο δρ Γκάρι Βέμπερ, εκπρόσωπος της Εθνικής Ενωσης Εκτροφέων Βοοειδών, τόνισε ότι, κατά πάσα πιθανότητα, ο κιμάς καταψύχθηκε για να διατηρηθεί και να διατεθεί αργότερα, τονίζοντας ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, το 20% της συνολικής ποσότητας του κρέατος βρέθηκε σε αποθήκες. Τι έγινε, ωστόσο, το υπόλοιπο 80%; «Μα, θα τολμούσα να πιθανολογήσω ότι ένα σημαντικό κομμάτι του έχει ήδη καταναλωθεί!» λέει ο δρ Βέμπερ. Ακόμα, όμως, και αν το μολυσμένο κρέας κατέληξε στο πιάτο των Αμερικανών, ο κίνδυνος για την υγεία είναι μηδαμινός, αν, τελικά, υφίσταται.
Μικρός κίνδυνος
Στη Βρετανία σχεδόν διακόσιες χιλιάδες βοοειδή παρουσίασαν σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια. Εκατομμύρια άνθρωποι «απήλαυσαν» το κρέας τους. Δεν κατανάλωσαν μόνο μυϊκούς ιστούς, αλλά και τον νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλό τους. Επίσης, παράγωγα χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή καλλυντικών, εμβολίων κατά της πολιομυελίτιδας, ακόμα και διαφόρων υποκατάστατων στεροειδών που χρησιμοποιούνται από τους αρσιβαρίστες. Ομως, παρά την τεράστια ποσότητα μολυσμένου κρέατος που καταναλώθηκε, μόνο 150 Ευρωπαίοι πέθαναν εξαιτίας της νόσου Κρόιτσφελντ Γιάκομπ, που σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα προκαλείται από τη διατροφή με τρελή αγελάδα.
Η αρχική εκτίμηση ότι θα αποβιώσουν διακόσιες χιλιάδες Βρετανοί από την εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου διαψεύσθηκε. Βέβαια, σύμφωνα με το πόρισμα ορισμένων ερευνών, δεν διατρέχουμε όλοι τον ίδιο κίνδυνο να νοσήσουμε, καθώς γενετικοί παράγοντες καθιστούν ορισμένους πιο ευάλωτους στην Κρόιτσφελντ Γιάκομπ.
Επίσης, αν δεχθούμε ότι το υπουργείο Αγροκτηνοτροφίας των ΗΠΑ δεν σφάλλει και τελικά διατέθηκε στην αμερικανική αγορά μόνο ο μυϊκός ιστός της «τρελής αγελάδας» ο κίνδυνος για τον Αμερικανό καταναλωτή περιορίζεται ακόμα περισσότερο. Βέβαια, ορισμένα «prions», οι ιδιόμορφου σχήματος πρωτεΐνες που προκαλούν τόσο τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών όσο και την ποικίλη μορφή της Κρόιτσφελντ Γιάκομπ, έχουν ανιχνευθεί και στον μυϊκό ιστό χάμστερ, ποντικών, αλλά και ανθρώπων που έπασχαν από την εκφυλιστική ασθένεια του εγκεφάλου. Οι ειδικοί, όμως, υπογραμμίζουν ότι ο εγκεφαλικός ιστός είναι εκατομμύρια φορές πιο μολυσματικός. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υιοθετούν την άποψη όλοι οι ειδικοί. Οταν προσβάλλονται από την ασθένεια νεαρά ζώα, που έχουν τραφεί με ζωάλευρα, όπως η «αμερικανή» τρελή αγελάδα, η ασθένεια δεν ανιχνεύεται στον εγκέφαλό τους πριν από την πάροδο 30 μηνών από την αρχική μόλυνση. Ομως απαντώνται οι πρωτεΐνες -σε χαμηλές συγκεντρώσεις- σε άλλους ιστούς, μεταξύ των οποίων ο μυϊκός, υποστηρίζει ο δρ Στάνλεϊ Προύσνερ, νευρολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, και βραβευμένος με Νόμπελ Ιατρικής για την εργασία του στις ασθένειες που προκαλούνται από τα «prions». Επί του παρόντος, η επιστημονική κοινότητα δεν κατάφερε να διαπιστώσει κατά πόσο τόσο χαμηλές συγκεντρώσεις του παθογόνου παράγοντα μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια Κρόιτσφελντ Γιάκομπ. Κατά συνέπεια, οι αρμόδιες αμερικανικές υπηρεσίες χαρακτήρισαν ασφαλή για τη δημόσια υγεία την κατανάλωση μυϊκών ιστών από άρρωστα ζώα.
Αμεση και έμμεση μόλυνση
Ο δρ Ρόμπερτ Κλίτζμαν, ειδικός στις ασθένειες που προκαλούνται από τα «prions» και ερευνητής στη σχολή δημόσιας υγείας του Πανεπιστημίου Κολούμπια, μελέτησε στη δεκαετία του 1970 την κούρου, την εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου που αποδεκάτισε μια ολόκληρη φυλή της Νέας Γουινέας. Οπως διαπίστωσε, ορισμένα μέλη της φυλής, παρότι είχαν φάει τους μολυσμένους εγκεφάλους άλλων ανθρώπων στη διάρκεια τελετουργικού κανιβαλισμού, δεν αρρώστησαν.
Ετσι, διατύπωσε την άποψη ότι η μετάδοση της νόσου δεν οφείλεται στην κατανάλωση μολυσμένου κρέατος, αφού η διαδικασία της πέψης διασπά τις πρωτεΐνες σε αμινοξέα. O ίδιος πιθανολογεί ότι καθώς οι κανίβαλοι έξυναν με τα βρώμικα -με υπολείμματα μολυσμένου εγκεφάλου- χέρια τους δήγματα εντόμων, τοποθετούσαν τα «prions» απευθείας μέσα στο αίμα τους. «H διά του στόματος πρόσληψη της παθογόνου πρωτεΐνης προφανώς δεν αποτελεί καλή οδό μετάδοσης της νόσου. Ετσι εξηγείται γιατί η επιδημία Κρόιτσφελντ Γιάκομπ στη Βρετανία ήταν μάλλον περιορισμένη» υποστηρίζει ο διαπρεπής επιστήμονας.
Πόσες όμως τρελές αγελάδες υπάρχουν στις ΗΠΑ; Είναι εξαιρετικά δύσκολο να δώσει κάποιος έναν ακριβή αριθμό, αφού μέχρι τον Μάιο -όταν εντοπίσθηκε κρούσμα σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στον Καναδά- η διακίνηση βοοειδών μεταξύ ΗΠΑ και του βόρειου γείτονά τους ήταν κατ’ ουσίαν ανεξέλεγκτη και ίσως χιλιάδες μολυσμένες αγελάδες να βρίσκονται ήδη στις ΗΠΑ. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς στη βιοστατιστική, με δεδομένο ότι έχουν εντοπισθεί μόνο δύο κρούσματα στη Βόρεια Αμερική σε σαράντα χιλιάδες ζώα που εξετάστηκαν πιθανολογείται ότι στα 35 εκατομμύρια ζώα που καταλήγουν στα σφαγεία των ΗΠΑ, μόλις 1.750 ενδέχεται να πάσχουν από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια.