Πριν από έντεκα εβδομάδες, οι Τόρις ένιωθαν ανήμποροι και απελπισμένοι, υπό την ηγεσία του ξεχασμένου πλέον Ιαν Ντάνκαν Σμιθ, ενώ έμοιαζαν περισσότερο με διαιρεμένο όχλο, που κατευθύνεται ταχύτατα προς την πολιτική λήθη. Σήμερα, οι Τόρις εμφανίζονται ανανεωμένοι και θυμίζουν περισσότερο πειθαρχημένη στρατιωτική δύναμη που προχωρεί αισιόδοξα μπροστά. Αυτή είναι η επικρατούσα θεωρία, ενώ όπως συμβαίνει με τις περισσότερες καλές θεωρίες, το γεγονός ότι δεν εκφράζει παρά μέρος της αλήθειας, είναι ασήμαντο. Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι όλοι συμφώνησαν, ο κάθε ένας για τους δικούς του λόγους, να πιστέψουν σε αυτήν την εκδοχή της πραγματικότητας.
Εκλέγοντας τον Μάικλ Χάουαρντ χωρίς αντίπαλο, οι Συντηρητικοί βουλευτές εξέπληξαν τον ίδιο τους τον εαυτό. Για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια, ακολούθησαν πορεία που δεν ήταν παρανοϊκά αυτοκαταστροφική. Την ίδια ώρα, έπειτα από 15 χρόνια διχογνωμιών, οι Τόρις ανακάλυψαν εκ νέου την ικανότητά τους για ενότητα. Εάν ο κ. Χάουαρντ μπόρεσε να πραγματοποιήσει το θαύμα αυτό σε τόσο λίγο χρόνο, τι άλλο μπορεί να καταφέρει; O κ. Χάουαρντ πέτυχε έτσι να δημιουργήσει την εντύπωση προόδου, ακολουθώντας απλώς την πολυετή πολιτική του πείρα και συμπεριφερόμενος σύμφωνα με αυτή.
Κολακευτικά σχόλια
Ο βρετανικός Τύπος έπαιξε μέχρι στιγμής τον ρόλο που αναμενόταν από αυτόν. Οι εφημερίδες βαρέθηκαν πια τους άχρηστους ηγέτες των Συντηρητικών και τη διακυβέρνηση της ομάδας Μπλερ. Αν και ο κ. Χάουαρντ δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί νέο πρόσωπο, μπορεί να τροφοδοτήσει νέα θέματα στον Τύπο. O Μάικλ Χάουαρντ πρέπει να γίνει επιτυχημένος, ώστε η πολιτική να αποκτήσει και πάλι ενδιαφέρον.
Κάθε φορά λοιπόν που ο κ. Χάουαρντ καταφέρνει πολιτικό πλήγμα στον Μπλερ, κατά τη διάρκεια της Ωρας του Πρωθυπουργού στο Κοινοβούλιο, τα δημοσιογραφικά θεωρεία αντηχoύν από εκφράσεις ικανοποίησης, την ώρα που η ανάκτηση της αυτοπεποίθησης και η πειθαρχία των Συντηρητικών προκαλούν θαυμασμό. Οταν ο κ. Χάουαρντ παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα μανιφέστο σε πληρωμένη δισέλιδη καταχώριση στους «Times» του Λονδίνου, τα κύρια άρθρα του βρετανικού Τύπου υπήρξαν ιδιαίτερα ανεκτικά απέναντι στους πλατιασμούς και την ιδεολογική σύγχυση των πιστεύω του νέου ηγέτη των Συντηρητικών. Εάν ο κ. Ντάνκαν Σμιθ (ή ο Τόνι Μπλερ) μιμούνταν την πρωτοβουλία του Χάουαρντ, θα γίνονταν δεκτοί με ειρωνικά σχόλια.
Ακόμη και η κυβέρνηση μοιάζει πρόθυμη να προωθήσει τον κ. Χάουαρντ. Παρ’ όλο που το Ιράκ έδωσε την αφορμή για εξέγερση στους κόλπους του Εργατικού Κόμματος, η παρουσία του κ. Ντάνκαν – Σμιθ στην ηγεσία των Συντηρητικών, έκανε τους Εργατικούς βουλευτές να θεωρήσουν την εξέγερσή τους σχετικά ακίνδυνη. Οι επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Εργατικών έχουν σήμερα κάθε συμφέρον να υπερβάλουν γύρω από τους κινδύνους που παρουσιάζει ο Μάικλ Χάουαρντ για το κυβερνών κόμμα.
Ουδείς αμφιβάλλει για την επιτυχία της πρώτης περιόδου της αρχηγίας Χάουαρντ. Εάν εξαιρέσουμε την ανεξήγητη διαφωνία του με την αύξηση των διδάκτρων και το ανησυχητικό του μανιφέστο, ο κ. Χάουαρντ δεν έχει παραπατήσει ακόμη. Οι πρώτες επιτυχίες του, όμως, καθώς και οι ελπίδες που αυτές προκάλεσαν έχουν δημιουργήσει νέους κινδύνους για το κόμμα και για τον ίδιο.
Υπεραισιόδοξοι οι βουλευτές
Λίγοι είναι εκείνοι οι Συντηρητικοί βουλευτές ή υποστηρικτές τους, που πιστεύουν ότι ο κ. Χάουαρντ θα σχηματίσει κυβέρνηση μετά τις επόμενες εκλογές. Οι Συντηρητικοί, όμως, εμφανίζονται πολύ φιλόδοξοι για τα εκλογικά τους ποσοστά. Βουλευτές των Τόρις, οι οποίοι μόλις πριν από λίγες εβδομάδες θα ικανοποιούνταν με 200 έδρες (αντί των 166 που εξασφάλισαν οι Συντηρητικοί στις προηγούμενες εκλογές) για το κόμμα τους, ανεβάζουν σήμερα τον πήχυ στις 220 με 240 έδρες.
Δυστυχώς, για τους Τόρις, ο στόχος αυτός, αν και φαινομενικά ρεαλιστικός, είναι στην πραγματικότητα απραγματοποίητος. Παρά τα αρχικά σημάδια ανάκαμψης της δημοτικότητας του κόμματος, που βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα εδώ και μια δεκαετία γύρω στο 30%, κάθε βελτίωση που σημειώθηκε στον τομέα αυτό μετά την εκλογή Χάουαρντ οφείλεται σε διεμβολισμό της εκλογικής βάσης του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, και όχι των Εργατικών. Δημοσκόπηση που είδε αυτήν την εβδομάδα το φως της δημοσιότητας, δίνει 40% στους Εργατικούς, 35% στους Τόρις και 18% στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Μέχρι στιγμής, το φαινόμενο Χάουαρντ οδήγησε σε νέα πόλωση της πολιτικής σκηνής, αντί να υποσκάψει την κυριαρχία των Εργατικών. Τα πάντα μπορούν βέβαια να αλλάξουν. Τα στρατεύματα του κ. Χάουαρντ βιάζονται να απολαύσουν τον ηγέτη τους σε άμεση αντιπαράθεση με τον Μπλερ τον ερχόμενο μήνα, γύρω από το πόρισμα της έκθεσης Χάτον. Είναι, όμως, δύσκολο να φαντασθούμε σε αυτό το στάδιο, άλλο λόγο εκτός από μια κατάρρευση της εμπιστοσύνης της αγοράς, που θα μπορούσε να φέρει τους Τόρις κοντά στην εκλογική νίκη.
Αδικο εκλογικό σύστημα
Η απαισιοδοξία αυτή οφείλεται στη βάρβαρη προκατάληψη, βάσει της οποίας αντιμετωπίζονται οι Τόρις από το βρετανικό εκλογικό σύστημα. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα: Για να εξασφαλίσουν 224 έδρες, οι Τόρις θα πρέπει να έχουν την ψήφο του 37,5% του εκλογικού σώματος. Με ακριβώς τον ίδιο αριθμό ψήφων, όμως, οι Εργατικοί μπορούν να εξασφαλίσουν 140 επιπλέον έδρες, έχοντας πλειοψηφία 70 εδρών. Για να αποκτήσουν πλειοψηφία μιας και μόνης έδρας, οι Τόρις πρέπει να έχουν ποσοστό 11,5 μονάδες υψηλότερο από εκείνο των Εργατικών.
Ο εκλογολόγος Πίτερ Κέλνερ εκτιμά ότι αν και η άνιση κατανομή των εδρών της Ουαλλίας και Σκωτίας (13 έδρες υπέρ των Εργατικών) θα εξισορροπηθεί από την Επιτροπή Εκλογικών Περιφερειών, οι μεταβολές αυτές θα συνεχίσουν να μην αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές δημογραφικές αλλαγές. Οι περιφέρειες επικράτησης των Εργατικών διαθέτουν 6.000 λιγότερους εγγεγραμμένους από ό,τι των Συντηρητικών, εξαιτίας της τάσης για μετοίκηση από τις πόλεις προς τα προάστια, ενώ η προσέλευση των ψηφοφόρων είναι παραδοσιακά μικρότερη στις περιφέρειες των Εργατικών. Ολα τα παραπάνω μεταφράζονται σε απώλεια 18 εδρών από τους Τόρις.
Η εξασφάλιση ποσοστού άνω των 37,5% δεν μοιάζει αδύνατη. Οι Συντηρητικοί, όμως, υποφέρουν και από τη συσπείρωση ψηφοφόρων των Εργατικών και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, οι οποίοι συνασπίζονται για να στερήσουν τη νίκη από Συντηρητικούς. O κ. Κέλνερ εκτιμά ότι οι «ψήφοι στρατηγικής», που αποτελούν πλέον εγγενές φαινόμενο, κοστίζουν 43 βουλευτικές έδρες στους Τόρις. Οι δύο προηγούμενες σαρωτικές νίκες των Εργατικών τούς επιτρέπουν να διατηρήσουν 10 τουλάχιστον έδρες σε αμφίρροπες περιφέρειες, τις οποίες θα έχαναν εάν το κόμμα τους βρισκόταν στην αντιπολίτευση.
Αν και οι τάσεις αυτές δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες, η μεταστροφή τους θα απαιτήσει χρόνο και προσπάθεια. Λίγες εβδομάδες κολακευτικών τίτλων στον Τύπο και ένας ηγέτης που μοιάζει να ξέρει τι του γίνεται αποτελούν μια καλή αρχή, αλλά τίποτε παραπάνω. O κ. Χάουαρντ ίσως εν τέλει συνθλιβεί κάτω από το βάρος των προσδοκιών που γέννησαν οι πρώτες επιτυχίες του.