O Μάρτιν Γκέρινγκ, ένας νέος Γερμανός σε ηλικία ανώτατων σπουδών, είχε μια δύσκολη απόφαση να πάρει: Να φοιτήσει σε δημόσια σχολή, ή σε ιδιωτικό κολέγιο επιχειρηματικών σπουδών; Αφού παρακολούθησε παραδόσεις σε υπερπλήρεις τάξεις των κρατικών εγκαταστάσεων, έκανε την επιλογή του.
«Ημουν ένας μεταξύ 400 φοιτητών και οι 300 από αυτούς δεν πρόσεχαν», λέει ο κ. Γκέρινγκ. Ετσι, πριν από τρία χρόνια εγκατέλειψε τη δημόσια εκπαίδευση για να υποβάλει αίτηση σ’ ένα από τα λίγα ιδιωτικά κολέγια της χώρας. Σήμερα, ο Μάρτιν, φοιτητής 22 ετών, δηλώνει ότι η καταβολή ετησίως του ποσού των 5.000 δολαρίων για τα δίδακτρα της Σχολής Οτο Μπαϊσχάιμ, στο Βάλενταρ, αξίζει τον κόπο. Του προσφέρονται πολλά που κανένα κρατικό πανεπιστήμιο δεν θα μπορούσε να δώσει: προσοχή ειδικά στο άτομό του, και κυρίως ένα άψογα οργανωμένο επαγγελματικό δίκτυο που θα του βρει, κατά πάσα πιθανότητα, μια θέση εργασίας όταν αποφοιτήσει. «Θεωρώ ότι είναι μια καλή επένδυση για το μέλλον μου», εξηγεί.
Μια καλή επένδυση
Η Γερμανία φαίνεται ότι ζει τα πρώτα στάδια μιας πνευματικής επανάστασης. H εκπαίδευση δεν εκλαμβάνεται πια ως προνόμιο που δίδεται ελεύθερα σε όλους, αλλά μάλλον ως άνεση στην οποία αξίζει να επενδύσει κανείς.
Κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, ο αριθμός των φοιτητών που επέλεξαν την ιδιωτική εκπαίδευση, αντί του ελλιπούς σε κονδύλια και οργάνωση δημόσιου συστήματος, σημείωσε κατακόρυφη άνοδο. Παρότι σπάνια προ δεκαετίας, τα ιδιωτικά κολέγια της Γερμανίας -φτιαγμένα στα πρότυπα των αμερικανικών σχολών και βασισμένα ενίοτε στην αγγλική γλώσσα- τριπλασιάστηκαν και σήμερα είναι 51.
Τον περασμένο μήνα, μάλιστα, ο καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να επενδύσει το ποσό των 250 εκατομμυρίων δολαρίων σε πέντε σχολές της εκπαιδευτικής «ελίτ», προκειμένου να βοηθήσει τα γερμανικά πανεπιστήμια να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα, οι σχολές αυτές εκπαιδεύουν μόλις τους 30.000 από τους συνολικά 2.000.000 φοιτητές της χώρας, αλλά σπάζοντας τα εθνικά ταμπού -όπως η πληρωμή διδάκτρων- λειτούργησαν ως καταλύτες για την αλλαγή.
Για τους Ευρωπαίους, συνηθισμένους στην δωρεάν εκπαίδευση, η ιδέα των διδάκτρων στο πανεπιστήμιο είναι ενοχλητική. Στη Βρετανία, η κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ λίγο έλλειψε να καταρρεύσει πριν από μερικές εβδομάδες, λόγω της επιμονής του πρωθυπουργού να ζητά από ορισμένους φοιτητές πανεπιστημίων οικονομική συμβολή έως και 5.000 δολαρίων για τα ετήσια έξοδα του κολεγίου τους. Στη Γαλλία, εκατοντάδες φοιτητές κατέβηκαν πρόσφατα στους δρόμους όταν η κυβέρνηση υπέβαλε προτάσεις ανάλογες αυτών του κ. Σρέντερ. Τον περασμένο χειμώνα, Γερμανοί φοιτητές οργάνωσαν και αυτοί διαμαρτυρίες κατά της πληρωμής διδάκτρων.
Ελλειψη ανταγωνιστικότητας
Στη Γερμανία, όμως, υπάρχουν και εκείνοι που θεωρούν ότι η ελεύθερη εκπαίδευση για όλους τους απόφοιτους του λυκείου οδήγησε σε αποπνικτικές κυβερνητικές ρυθμίσεις και σε σοβαρή έλλειψη ανταγωνιστικότητας μεταξύ των φοιτητών και των σχολών.
Σήμερα, ωστόσο, η Γερμανία βρίσκεται στο «σταυροδρόμι της αλλαγής», καθώς οι πολίτες της αποδέχονται νέους τρόπους σκέψης, όπως λέει ο Πέτερ Γκάετγκενς, πρόεδρος του Συλλόγου Γερμανικών Πανεπιστημίων και Αλλων Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης.
«Ελεύθερα να δρουν ως μια ιδιωτική βιομηχανία, να προσλαμβάνουν και να απολύουν τους καθηγητές τους και να επιλέγουν τους φοιτητές με τα δικά τους κριτήρια, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια μπορούν να γίνουν ο μοχλός της αλλαγής», λέει ο κ. Γκάετγκενς. Τα γερμανικά πανεπιστήμια δεν χρέωσαν ποτέ στο παρελθόν τους φοιτητές τους και ο καγκελάριος Σρέντερ τάσσεται επισήμως κατά των διδάκτρων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, η αλλαγή έρχεται. Ηδη, έξι κρατίδια, περιλαμβανομένης της Βαυβαρίας, έχουν ζητήσει από το Ανώτατο Δικαστήριο να άρει τις αντιρρήσεις της κυβέρνησης σ’ ό,τι αφορά την επιβολή διδάκτρων από τα δημόσια πανεπιστήμια. Μόλις το δικαστήριο δώσει το πράσινο φως, πολλά κρατίδια σκοπεύουν να εισαγάγουν δίδακτρα. Στο μεταξύ, τα πανεπιστήμια πέντε κρατιδίων έχουν ήδη αρχίσει να χρεώνουν τους «αιώνιους φοιτητές».
Η Γερμανία, έχει ίσως τους περισσότερους μόνιμους τρόφιμους των ανώτατων σχολών, σε σύγκριση με άλλες χώρες. Το 30% των φοιτητών της διακόπτει τις σπουδές του χωρίς να κατακτήσει το πτυχίο. Και το μεγάλο ποσοστό αποτυχίας στην έγκαιρη ολοκλήρωση των σπουδών οφείλεται, σύμφωνα με πολλούς καθηγητές, στην έλλειψη κινήτρων, στις φτωχές συνθήκες εκπαίδευσης και στο γεγονός ότι οι σπουδές είναι δωρεάν.