Το 1492, η χρονιά που σημαδεύτηκε από την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου από τον Χριστόφορο Κολόμβο, αναγνωρίζεται απ’ όλους τους ιστορικούς ως η γέννηση της Νεωτερικότητας, του δυτικού πολιτισμού, με τη σύγχρονη έννοιά του. Οικονομικά και πολιτιστικά, η απότομη διεύρυνση των ορίων του «πολιτισμένου κόσμου» πολύ μακρύτερα από τα ευρωπαϊκά σύνορα, έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη του σύγχρονου καπιταλισμού, για τον «Αιώνα των Φώτων» και τελικά για την ίδια τη Δημοκρατία.
Εκείνο που συνήθως παραγνωρίζεται στην αξιολόγηση αυτής της εποποιίας είναι η σκοτεινή (και άκρως αιματηρή) όψη της: η εξολόθρευση, η ταπείνωση και η περιθωριοποίηση των ιθαγενών πληθυσμών- από τους Ισπανούς και Πορτογάλους «κονκισταδόρες» στη Λατινική Αμερική, από τους λευκούς εποίκους στον αμερικανικό Βορρά και στην ενδοχώρα της Αυστραλίας. Οσοι σώθηκαν από αυτήν την φυλετική «κάθαρση» που κράτησε αιώνες ολόκληρους, καταδικάστηκαν σε ρόλο «υπο-τάξης», στη ζώνη του κοινωνικού λυκόφωτος. Μαζί με εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές, χάθηκαν ή περιθωριοποιήθηκαν γλώσσες, έθιμα, πολιτισμοί, τρόποι ζωής πολύ διαφορετικοί από τους δικούς μας, με παράδοση αιώνων ή χιλιετιών, πολύτιμα στοιχεία στην ποικιλομορφία του μεγάλου «έθνους» της ανθρωπότητας.
Την τελευταία δεκαετία, σημειώνεται σε παγκόσμια κλίμακα μια απότομη αφύπνιση των ιθαγενών πληθυσμών, που διεκδικούν με ανανεωμένη ορμή τα δικαιώματά τους και σε πολλές περιπτώσεις μετατρέπονται σε ισχυρή, αυτοτελή πολιτική δύναμη. H αρχή έγινε με την σχεδόν αναίμακτη, αν και ένοπλη, εξέγερση των Ζαπατίστας του υποδιοικητή Μάρκος, στο Μεξικό, που κατάφεραν να δημιουργήσουν μια ολόκληρη αυτόνομη περιοχή και να κερδίσουν συμπάθειες σε όλον τον κόσμο, ασκώντας ριζοσπαστική κριτική στις αρνητικές πλευρές της παγκοσμιοποίησης.
Το παράδειγμα των Ζαπατίστας ενέπνευσε κινήματα, οργανώσεις και κόμματα ιθαγενών, που αποτελούν την πλειοψηφία ή σημαντικές μειοψηφίες σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στο Εκουαδόρ, η εξέγερση των ιθαγενών οδήγησε στην ανατροπή του παλαιού καθεστώτος και στο σχηματισμό αριστερής κυβέρνησης όπου ασκούν σοβαρή επίδραση.
Καταλυτικό ρόλο στην ανατροπή του υπάρχοντος πολιτικού σκηνικού έπαιξε και η περυσινή εξέγερση ιθαγενών στη Βολιβία. Τα πρόσφατα αιματηρά επεισόδια στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, με πρωταγωνιστές τους Αβορίγινες, που αντιμετώπισαν τις δυνάμεις καταστολής διεκδικώντας τα δικαιώματά τους, υπενθύμισαν σε όλον τον κόσμο τα σύγχρονα προβλήματα των θυμάτων του «προπατορικού αμαρτήματος» της Δύσης.
Εκπρόσωποι 300 εκατ.
Οι ανησυχίες, τα προβλήματα, οι προσδοκίες και οι δράσεις των ιθαγενών όλου του κόσμου θα βρουν τη θέση που τους αξίζει στο Παγκόσμιο Φόρουμ των Πολιτισμών, μια μεγάλη, πολυεθνική διοργάνωση που φιλοξενείται στη Βαρκελώνη, στο διάστημα από 5 Μαΐου μέχρι 26 Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους. Μαζί με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το Φόρουμ της Βαρκελώνης -ένα σύνολο συνεδρίων, διασκέψεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων μεγάλης εμβέλειας γύρω από την παγκόσμια ειρήνη, την οικολογικά βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη και την πολιτιστική ποικιλομορφία- θα αποτελέσει το δεύτερο, μεγάλο «παράθυρο» της Μεσογείου, λίκνου ορισμένων από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς της ανθρωπότητας, στον κόσμο, το 2004.
Στις εκδηλώσεις του Φόρουμ θα πάρουν μέρος 70 νέοι ηγέτες ιθαγενών, εκπρόσωποι ενός ετερογενούς πλήθους 300 εκατομμυρίων ανθρώπων, που ζουν σε περίπου 70 χώρες του κόσμου. H 9η Αυγούστου έχει χαρακτηρισθεί από τους οργανωτές του Φόρουμ Διεθνής Ημέρα των Ιθαγενών Λαών.
Εκείνη την ημέρα, οι δρόμοι και οι πλατείες της γοητευτικής πρωτεύουσας της Καταλωνίας θα κατακλυσθούν από τραγούδια, χορούς και κάθε είδους πολιτιστικές εκδηλώσεις ιθαγενών κοινοτήτων της Λατινικής Αμερικής και άλλων περιοχών. Ανάλογες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σε όλο το διάστημα 8 – 14 Αυγούστου, οπότε θα πραγματοποιηθεί το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας.