Καθώς η Αϊτή βρίσκεται ένα βήμα πριν από την αιματοχυσία και τον εμφύλιο, οι Αμερικανοί πεζοναύτες έκαναν ήδη την εμφάνισή τους στον περίγυρο της πρεσβείας των ΗΠΑ στο Πορτ O Πρινς, την ίδια ώρα που οπλισμένες ομάδες προσκείμενες στον πρόεδρο Αριστίντ συγκεντρώθηκαν την Πέμπτη στα περίχωρα της πρωτεύουσας. Στόχος τους να αντιμετωπίσουν δυναμικά την αναμενόμενη -πότε;- επέλαση των ανταρτών. Οι αντάρτες είναι στην πραγματικότητα «ρακένδυτοι» παραστρατιωτικοί, που τα ξημερώματα της Τρίτης κατέλαβαν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας και δεσμεύτηκαν ότι σύντομα θα βρεθούν προ των πυλών της πρωτεύουσας, προκειμένου να «καθαιρέσουν» τον πρόεδρο της χώρας, Ζαν Μπερτράν Αριστίντ. O Μπερτράν Αριστίντ επανήλθε στην εξουσία της Αϊτής μετά το πραξικόπημα του 1994, χάρις στη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ και μέχρι σήμερα παραμένει ο εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας. Παρά ταύτα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κάνουν λόγο για νοθεία στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2000 και επιμένουν ότι ο Αριστίντ κατέχει παράνομα το προεδρικό αξίωμα και δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να υπακούσει στις επιθυμίες του εκλογικού σώματος. H ολιγομελής αστυνομία της Αϊτής δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τους αντάρτες, αρκετοί εκ των οποίων είναι βετεράνοι του παλιού στρατού, που αποπέμθηκαν από το σώμα το 1994. Το χάος που επικρατεί στη χώρα της Καραϊβικής και η διαφαινόμενη αιματοχυσία έχουν αυξήσει τις πιέσεις προς τις ΗΠΑ, προκειμένου να παρέμβουν στρατιωτικά, αλλά η κυβέρνηση Μπους, προς το παρόν τουλάχιστον, εστιάζει τις προσπάθειές της στο διπλωματικό μέτωπο. Την ίδια στιγμή, η Γαλλία καλεί τον Αριστίντ να παραιτηθεί και προτείνει ένα νέο σχέδιο, κεντρικός άξονας του οποίου είναι η διεξαγωγή εθνικών εκλογών και η άμεση αποστολή διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης. O Τιμ Πάντζετ, επικεφαλής του γραφείου του TIME στη Φλώριδα, ο οποίος καλύπτει την κρίση στην Αϊτή για λογαριασμό του περιοδικού, παρουσιάζει τους πρωταγωνιστές της κρίσης και απαντάει σε ερωτήσεις συναδέλφων του των κεντρικών γραφείων.
– Το αμερικανικό διπλωματικό σχέδιο για τη νομή της εξουσίας από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση έγινε δεκτό από τον πρόεδρο Αριστίντ, όχι όμως και από την αντιπολίτευση. Ποιες είναι αυτές οι δυνάμεις που αντιτίθενται και γιατί απέρριψαν το διπλωματικό σχέδιο;
– Υπάρχουν δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Το κόμμα της Δημοκρατικής Προσέγγισης αποτελείται από πρώην συνεργάτες του Αριστίντ, οι οποίοι δηλώνουν απογοητευμένοι από το αυταρχικό ύφος διακυβέρνησής του. H εν λόγω παράταξη είναι ιδιαίτερα εκνευρισμένη από την εκλογική νοθεία του 2000. O Μπερτράν Αριστίντ, από την πλευρά του, αρνείται να συζητήσει το συγκεκριμένο ζήτημα. Το δεύτερο κόμμα με την ονομασία «H Ομάδα των 184» εκπροσωπεί την επιχειρηματική κοινότητα της Αϊτής, η οποία είναι επίσης δυσαρεστημένη από την κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Πρόκειται για δύο κινήματα που υποστηρίζουν ότι δεν έχουν συμμαχήσει με τους αντάρτες, μολονότι ο στόχος τους είναι κοινός: η ανατροπή του προέδρου. Δεν αποδέχθηκαν το σχέδιο νομής της εξουσίας, ακριβώς επειδή προβλέπει την παραμονή του κ. Αριστίντ στην προεδρία. Στην πραγματικότητα, η προέλαση των ανταρτών απειλεί και τα δύο αυτά κόμματα, και αυτό ακριβώς είναι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας.
Δημιουργήματα του Αριστίντ
– Ποιοι είναι, λοιπόν, οι αντάρτες;
– Θα μπορούσε κανείς να τους αποκαλέσει «τέρατα» που δημιούργησε ο ίδιος ο Αριστίντ. Αντί να στηριχθεί στην αστυνομία, ο τελευταίος επέλεξε να ενισχύσει τις παραστρατιωτικές οργανώσεις με αντάλλαγμα τη στήριξη προς την κυβέρνησή του και την προστασία της από τους πολιτικούς της εχθρούς. O Γκάι Φιλίπ, ο ηγέτης των ανταρτών, υπήρξε ανώτατος αξιωματούχος της αστυνομίας. Κάποια άλλα σημαντικά πρόσωπα στους κύκλους των ανταρτών είναι πρώην στελέχη της παραστρατιωτικής οργάνωσης Φραφ, η οποία δημιουργήθηκε μετά το πραξικόπημα του 1991 κατά του Αριστίντ. Αποστολή τους τότε ήταν η κατατρομοκράτηση όσων υποστήριζαν τον Αριστίντ. Οι πολιτικές θέσεις της ηγεσίας των ανταρτών είναι κάθε άλλο παρά ξεκάθαρες αυτήν τη στιγμή.
– Υπάρχουν εγκληματίες ανάμεσα στους αντάρτες;
– Το παρελθόν του Γκάι Φιλίπ είναι σίγουρα βεβαρημένο, αλλά το ίδιο ισχύει και για κάποιους από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης. O πρώην γερουσιαστής Ντάνι Τουσέν, για παράδειγμα, είναι ύποπτος για φόνο και για τον λόγο αυτό δεν του επιτρέπεται η είσοδος στις ΗΠΑ. Ολες οι συνισταμένες της πολιτικής εξίσωσης της χώρας μοιάζουν να έχουν σχέσεις με το έγκλημα. Για τον λόγο αυτόν τα ερωτήματα που αφορούν τη μετά Αριστίντ εποχή είναι καυτά.
– Γιατί η απειλή της αναρχίας, δεδομένης της υπεροπλίας των ανταρτών, δεν στάθηκε ικανή να πείσει την αντιπολίτευση να συμφωνήσει με το αμερικανικό σχέδιο;
– H αντιπολίτευση έχει δύο επιλογές. Μπορούν να συνεχίσουν να αρνούνται έναν συμβιβασμό, ευελπιστώντας ότι οι αντάρτες θα αποκαθηλώσουν άμεσα τον Αριστίντ. Στην περίπτωση αυτή, όμως, είναι βέβαιο ότι η εξουσία δεν θα περάσει στα χέρια τους. Αν δεχτούν τον συμβιβασμό, υπάρχει ο κίνδυνος να στρέψουν τους αντάρτες εναντίον τους. Με λίγα λόγια… «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα».
– Είναι, λοιπόν, αναπόφευκτη η αιματοχυσία;
– O Αριστίντ διαθέτει ακόμα αρκετούς πιστούς, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα. Είναι ξεκάθαρο ότι όταν οι αντάρτες φτάσουν στο Πορτ O Πρινς, το θέαμα που θα ακολουθήσει δεν θα είναι όμορφο. H κατάληψη της πόλης δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, σε αντίθεση με τις πόλεις της επαρχίας, οι οποίες ήταν ουσιαστικά αφρούρητες. Οι ΗΠΑ μοιάζουν να έχουν αποφασίσει ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι προκειμένου να αποφευχθεί το λουτρό αίματος. Αν η ΗΠΑ επέμβουν, οι αντάρτες μπορεί να υποχωρήσουν. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί.