Εχουν περάσει τρεις μήνες από τη στιγμή που οι Ιρακινοί προσήλθαν ηρωικά στις κάλπες προκειμένου να επιλέξουν για πρώτη φορά τους εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο, αγνοώντας τις επιθέσεις αυτοκτονίας. Σήμερα, οι μάλλον ήσυχες για τα δεδομένα της χώρας εβδομάδες μετά τις ιστορικές εκλογές δεν αποτελούν παρά μια ευχάριστη ανάμνηση. Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο ο αριθμός των επιθέσεων εις βάρος των συμμαχικών στρατευμάτων μειώθηκε από 145 ημερησίως σε 35, σύμφωνα με τα στοιχεία των αμερικανικών δυνάμεων. Το τελευταίο δεκαπενθήμερο, ωστόσο, εξελίχθηκε σε μια από τις πλέον αιματοβαμμένες περιόδους της τελευταίας διετίας.
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο τον Μάρτιο οι εξεγερθέντες σκότωσαν περισσότερους από 600 Ιρακινούς, μεταξύ των οποίων και 150 στελέχη των τοπικών δυνάμεων ασφαλείας. Στις 29 Απριλίου, δεκαεπτά επιθέσεις αυτοκτονίας, η πλειοψηφία των οποίων έλαβε χώρα στη Βαγδάτη, προκάλεσαν τον θάνατο περισσοτέρων από 50 ανθρώπους και στις 4 Μαΐου 60 πολίτες σκοτώθηκαν στο Αρμπίλ.
Η πιο ανησυχητική απόκαλυψη, όμως, είχε γίνει αρκετές ημέρες νωρίτερα, όταν οι Αρχές του Μαντάεν ανέσυραν 57 πτώματα από τον πυθμένα του Τίγρητος. Οι κάτοικοι της περιοχής, μάλιστα, ανέφεραν ότι εκατοντάδες πτώματα εξακολουθούν να βρίσκονται στα νερά του ποταμού. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση του Ιράκ είχε αναφέρει την απαγωγή 150 ανδρών και γυναικών στο Μαντάεν από αντάρτες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι πρόκειται περί πραγματικής σφαγής. Επιπλέον, τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι στην πόλη αυτή οι μαζικές δολοφονίες σιιτών συνεχίζονται εδώ και μήνες εν αγνοία των Αμερικανών.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβλέπουν ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι αναπόφευκτος και ότι αυτός θα ξεσπάσει είτε μετά την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από το Ιράκ είτε για να επισπευσθεί η απομάκρυνσή τους. Οσοι, όμως, γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις στην πολυτάραχη χώρα, λένε ότι τα επιπόλαια συμπεράσματα καλό είναι να αποφεύγονται. H πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα περίπλοκη και οι δημοσιογράφοι έχουν την τάση να αναλύουν βάσει στοιχείων που είναι «επιφανειακά». Παρά ταύτα, η συγκέντρωση όλων των στοιχείων, όπως ο συνολικός αριθμός των νεκρών Ιρακινών πολιτών και όχι μόνο των Αμερικανών στρατιωτών ή ο διαχωρισμός μεταξύ επιτυχημένων και αποτυχημένων επιθέσεων, είναι εξαιρετικά δύσκολη και η εξαγωγή συμπερασμάτων για την έκβαση της εξέγερσης παρακινδυνευμένη.
Εθνικιστές και Ισλαμιστές
Λίγα πράγματα είναι δεδομένα όσον αφορά τους αντάρτες. Πρόκειται για ένα αμάλγαμα Ιρακινών εθνικιστών, από τους οποίους πολλοί είναι οπαδοί του Σαντάμ Χουσεΐν ή των φανατικών ισλαμιστών. Οι Αμερικανοί υποθέτουν ότι οι αντάρτες λειτουργούν βάσει τοπικών πυρήνων. Είναι προφανές, όμως, ότι υφίσταται και μια κεντρική οργάνωση, η οποία διοικείται ενδεχομένως από τον καταζητούμενο Ιορδανό Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι. Είναι, δε, βέβαιο ότι εθνικιστές και ισλαμιστές δεν έχουν κοινά πιστεύω, αλλά κοινό σκοπό, δηλαδή την εκδίωξη των Αμερικανών και την αποκαθήλωση της ιρακινής κυβέρνησης. Είναι επίσης δεδομένο ότι οι δύο ομάδες έχουν εκ διαμέτρου αντίθετα οράματα, άρα οι μελλοντικές διαφωνίες είναι αναπόφευκτες.
Θεμέλιο της αμερικανικής ανάλυσης περί εξέγερσης αποτελεί η επιτυχημένη διεξαγωγή των εκλογών στο Ιράκ. Οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι η απρόσμενα μεγάλη συμμετοχή και η επιτυχία των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας στα εκλογικά κέντρα προκάλεσαν τριγμούς στην ηγεσία των εξεγερμένων, με συνέπεια τη μείωση των επιθέσεων στις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Αλλοι, όμως, σημειώνουν ότι οι εξεγερμένοι απλώς απέφυγαν τις επιχειρήσεις την ημέρα των εκλογών. Τώρα έχουν την πολυτέλεια του χρόνου σε αντίθεση με τις κυβερνήσεις των Δυτικών, που επιθυμούν διακαώς την επιστροφή των στρατιωτών τους. Οι ηγέτες των ανταρτών μάλλον επέλεξαν να ξεκουραστούν -άραγε στη Δαμασκό ή στο Αμμάν;- και να αναδιοργανώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να συνεχίσουν τις επιθέσεις τους κατόπιν.
«Αγκάθι» το υπουργείο Αμυνας
Οι αισιόδοξοι θεωρούν ότι η νέα κυβέρνηση του Ιράκ θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη σταθεροποίηση της χώρας. Παρά ταύτα, η ορκωμοσία της κυβέρνησης του σιίτη Ιμπραήμ αλ Τζαφάρι στις αρχές της εβδομάδας σημαδεύτηκε από πολλά προβλήματα. Αρκετοί σουνίτες πολιτικοί, μεταξύ των οποίων και ο ένας εκ των δύο αντιπροέδρων, επέλεξαν να μην παρευρεθούν στην τελετή, εκφράζοντας με τον τρόπο αυτό τη δυσαρέσκειά τους για τις επιλογές των σιιτών. Οι τελευταίοι, οι οποίοι αποτελούν και την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, εστίασαν την προσοχή τους στις διαπραγματεύσεις για την κατανομή των υπουργείων με τους Κούρδους, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πλέον πολλά περιθώρια ικανοποίησης των σουνιτών, που αποτελούν και τον πυρήνα της εξέγερσης.
Σιίτες και Κούρδοι, πάντως, έχουν συμφωνήσει για τον διορισμό σουνιτών στα υπουργεία Πολιτισμού, Τουρισμού, Επαρχιακών Υποθέσεων, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Γυναικείων Ζητημάτων και Αμυνας. Φυσικά, μόνο το υπουργείο Αμυνας εγγυάται την ουσιαστική συμμετοχή των σουνιτών στη νέα πολιτική κατάσταση του Ιράκ, όμως Κούρδοι και σιίτες απαιτούν τον διορισμό προσώπου που δεν έχει συνδέσει το όνομά του με το καθεστώς του Μπάαθ. Οι σουνίτες από την πλευρά τους επιμένουν ότι κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο και υπογραμμίζουν ότι η εμπειρία πρώην στελεχών του Μπάαθ είναι αναγκαία για την καταπολέμηση των ανταρτών.
Ωστόσο, το σιιτικό Ανώτατο Συμβούλιο για την Ισλαμική Επανάσταση θεωρεί ότι οι πρώην μπααθιστές συνεργάζονται με τους εξεγερμένους και έχει ήδη απορρίψει πολλούς σουνίτες υποψηφίους για το υπουργείο Αμυνας. Ενώ λοιπόν οι Αμερικανοί υποθέτουν ότι όλες οι παρατάξεις του Ιράκ αντιλαμβάνονται πως η λήξη της εξέγερσης είναι εφικτή μόνο διά της πολιτικής οδού και μέσω σουνιτών πολιτικών ή οργανώσεων με επιρροή, οι πρόσφατες σφαγές έχουν προκαλέσει τη σκλήρυνση της στάσης των σιιτών.
Το μεγάλο ερώτημα έχει να κάνει με τις ικανότητες του κ. Τζαφάρι. Οντας πραγματιστής, ο τελευταίος αναμένεται να αποφύγει τις τριβές τόσο με τους Κούρδους όσο και με τους σουνίτες. Είναι, όμως, αβέβαιο εάν ο πρωθυπουργός του Ιράκ μπορεί να θέσει υπό τον έλεγχό του όλα τα μέλη της συμμαχίας του, ορισμένα από τα οποία προσβλέπουν στην άμεση επιβολή του ισλαμικού νόμου και άλλα στη διευθέτηση παλαιών διαφορών τους με τους σουνίτες. Παράλληλα, ο κ. Τζαφάρι και το επιτελείο του εμφανίζονται αποφασισμένοι να ανασυγκροτήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες και την οικονομία της χώρας. Το έργο τους είναι εξαιρετικά δύσκολο, δοθέντος ότι δεν έχει διευθετηθεί με συμφωνία η συνταγματική εκκρεμότητα. Οι πολιτικοί του Ιράκ χρειάστηκαν τρεις ολόκληρους μήνες για να σχηματίσουν μια προσωρινή κυβέρνηση. Αναρωτιέται κανείς πόσους ακόμα θα χρειαστούν για το Σύνταγμα. Στο μεταξύ, ενισχύεται το ηθικό των ανταρτών, με κάθε αποτυχημένο βήμα της νέας κυβέρνησης.