H μαρτυρική πόλη Μπεσλάν της Βόρειας Οσετίας ξύπνησε χθες τυλιγμένη στο πένθος για τους 331 νεκρούς (μεταξύ των οποίων ήταν και 176 παιδιά) της τραγωδίας, ύστερα από την κατάληψη σχολικού συγκροτήματος από Τσετσένους τρομοκράτες, πριν από ένα ακριβώς χρόνο.
Το φάντασμα του περυσινού ολοκαυτώματος εξακολουθεί να καταδιώκει τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, εναντίον του οποίου στρέφεται η οργή των «Μητέρων του Μπεσλάν», λόγω της αμφιλεγόμενης επέμβασης των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας στην περυσινή κρίση. Ενδεικτικό της απήχησης που έχουν στη ρωσική κοινή γνώμη αυτές οι καταγγελίες ήταν το γεγονός ότι ο Πούτιν αναγκάσθηκε χθες να δεχθεί στο Κρεμλίνο αντιπροσωπεία των μητέρων των αδικοχαμένων μαθητών, οι οποίες του καταλογίζουν προσωπικές ευθύνες για την εφιαλτική έκβαση της κρίσης.
Μακριά από τους προβολείς της διεθνούς δημοσιότητας, ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα στοιχειώνει τη δεύτερη θητεία του Ρώσου προέδρου: η απειλή διάχυσης ενός πολέμου χαμηλής έντασης μεταξύ του ρωσικού κράτους και των ισλαμιστών αυτονομιστών σε ολόκληρο το βόρειο Καύκασο.
Εξι χρόνια μετά την έναρξη του δευτέρου πολέμου στην Τσετσενία, ο βόρειος Καύκασος εμφανίζεται ως το μαλακό υπογάστριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Πέραν της Τσετσενίας, όπου οι αυτονομιστές έχουν σχηματίσει «σκιώδη κυβέρνηση» και συνεχίζουν τον ανταρτοπόλεμο (συχνά, με απεχθείς τρομοκρατικές μεθόδους εναντίον αμάχων), ένοπλες ισλαμικές οργανώσεις (τζαμάατ) αναπτύσσουν φονική δράση στις γειτονικές περιοχές της Ινγκουσετίας, του Νταγκεστάν και του Καμπαρντίνο- Βαλκαρίας. H υποχώρηση του εθνικιστικού – αυτονομιστικού στοιχείου υπέρ του πανισλαμισμού φέρνει το φάντασμα μιας ρωσικής εκδοχής του «πολέμου των πολιτισμών» πάνω από τη στρατηγικής σημασίας οροσειρά, που γεφυρώνει τα πετρέλαια της Κεντρικής Ασίας με τα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και τη Ρωσία με τη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, η εικόνα ενός «ρωσικού Κοσσυφοπεδίου» που καλλιεργούν συστηματικά ορισμένα δυτικά μέσα ενημέρωσης δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική πραγματικότητα. H μαζική εκτόπιση Τσετσένων από τον Στάλιν, το 1945 (με αφορμή τη συνεργασία ορισμένων εκπροσώπων τους με τους Ναζί) διορθώθηκε, σε μεγάλο βαθμό, με την επανεγκατάστασή τους στις εστίες τους και τις γενναίες οικονομικές αποζημιώσεις του σοβιετικού κράτους, το 1956. Στα χρόνια της Σοβιετικής Ενωσης, Τσετσένοι, Νταγκεστάνοι και άλλοι Καυκάσιοι έγιναν ανώτερα στελέχη του κρατικού μηχανισμού. Τόσο ο πρώτος πρόεδρος της Τσετσενίας μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, Τζοχάρ Ντουντάγεφ, όσο και ο διάδοχός του, Ασλάν Μασκάντοφ, ήταν διακεκριμένοι αξιωματικοί του Κόκκινου Στρατού. Στη Ρωσία του Γέλτσιν, πρόεδρος του ρωσικού Κοινοβουλίου διετέλεσε ο Τσετσένος Χαζμπουλάτοφ.
Η έκρηξη του τσετσενικού αυτονομισμού μπορεί να εγγράφεται στο γενικότερο πλαίσιο απελευθέρωσης των αποσχιστικών τάσεων ύστερα από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, αλλά ενθαρρύνθηκε αναμφίβολα και από ξένες δυνάμεις (ιδίως ισλαμικές) που έπαιζαν τα δικά τους μακιαβελικά παιχνίδια στην περιοχή, στο πλαίσιο του ακήρυκτου «Πολέμου των Πετρελαίων». H κυριότερη ευθύνη που θα μπορούσε ένας καλόπιστος παρατηρητής να καταλογίσει στον Πούτιν ήταν ότι έκοψε όλες τις γέφυρες διαπραγμάτευσης με την πιο μετριοπαθή, κοσμική πτέρυγα των αυτονομιστών (με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Μασκάντοφ, τον Μάρτιο του 2005). H πόλωση που επακολούθησε ενίσχυσε το ειδικό βάρος των αδίστακτων ισλαμιστών τρομοκρατών, όπως του Σαμίλ Μπασάγεφ- τηρουμένων των αναλογιών, όπως η υπερεπιθετική πολιτική των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή ενίσχυσε την Αλ Κάιντα και τη Χαμάς.
Σημαντικές είναι, ωστόσο, και οι ευθύνες της Δύσης για τις δυσοίωνες εξελίξεις στον Καύκασο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Βρετανία του Μπλερ, θύμα των πρόσφατων επιθέσεων της ισλαμικής τρομοκρατίας στο μετρό του Λονδίνου, προσφέρει πολιτικό άσυλο στους εκπροσώπους της «σκιώδους κυβέρνησης» των Τσετσένων, στην οποία συμμετέχει ο διαβόητος τρομοκράτης Μπασάγεφ ως… «αναπληρωτής πρωθυπουργός»! H προκλητική ανάμιξη σε ένα φλέγον ζήτημα εσωτερικής ασφάλειας της Ρωσίας, σε συνδυασμό με την εγκαθίδρυση φιλοαμερικανικών κυβερνήσεων ύστερα από τις «βελούδινες επαναστάσεις» της Γεωργίας και της Ουκρανίας, ενισχύει τα παραδοσιακά αντανακλαστικά «ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης» της μεγάλης ευρασιατικής χώρας και δυσκολεύει κάθε προσπάθεια του Πούτιν για πολιτική αντιμετώπιση των υπαρκτών προβλημάτων των Καυκασίων.