Χώρα-οδηγός του αραβικού κόσμου μετά την κατάρρευση της αποικιοκρατίας, η Αίγυπτος αναδείχθηκε στο λίκνο όλων των μεγάλων πολιτικών και ιδεολογικών ρευμάτων που συγκλόνισαν, στον εικοστό αιώνα, την ευρύτερη περιοχή. Το ριζοσπαστικά εκσυγχρονιστικό κίνημα των «Ελεύθερων Αξιωματικών», που ανέτρεψε τη μοναρχία, αποτέλεσε, μαζί με το συρο-ιρακινό Μπάαθ, το αρχέτυπο ενός αραβικού αντιιμπεριαλισμού με σοσιαλίζουσες αποχρώσεις, αλλά και εντονότατα αυταρχικά στοιχεία. Στον αντίποδά του δρούσε (συνήθως στην παρανομία) το προϋπάρχον ρεύμα των Αδελφών Μουσουλμάνων, ιστορική μήτρα των μεγαλύτερων ισλαμικών οργανώσεων των σουνιτών, όπως η παλαιστινιακή Χαμάς. Ακόμη και η Αλ Κάιντα του Οσάμα μπιν Λάντεν (υπαρχηγός της οποίας είναι ο Αιγύπτιος Αϊμάν Ζαουάχρι) τροφοδοτήθηκε από την εύφορη και σε δηλητηριώδεις καρπούς Κοιλάδα του Νείλου. Είκοσι επτά χρόνια μετά την ιστορική συνθηκολόγηση της Αιγύπτου με το Ισραήλ, στο Καμπ Ντέιβιντ, η χώρα που εκπροσωπεί τον δεύτερο παραλήπτη αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στον κόσμο βρίσκεται μπροστά σε ένα καινούργιο, κρίσιμο σταυροδρόμι. H ασφυκτική πίεση της Ουάσιγκτον έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο να πεισθεί ο «τελευταίος των Φαραώ», Χόσνι Μουμπάρακ, που κυβερνά με σιδηρά πυγμή την Αίγυπτο επί 24 έτη, να προχωρήσει στις πρώτες προεδρικές εκλογές με περισσότερους του ενός υποψηφίους.
Παιχνίδι με τη φωτιά
Ωστόσο, η «εξαγωγή της δημοκρατίας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή», έστω και χωρίς τη συνδρομή των F-16, αποτελεί παιχνίδι με τη φωτιά. Οι Αμερικανοί δεν λησμονούν το πάθημα του 1990 στην Αλγερία, όπου, στις πρώτες σχετικά ελεύθερες εκλογές, οι ισλαμιστές κέρδισαν καθαρή πλειοψηφία. Οι ΗΠΑ και η παλιά αποικιοκρατική δύναμη στο Μαγκρέμπ, η Γαλλία, είχαν ανεχθεί τότε το πραξικόπημα του στρατού ως το λιγότερο κακό. Για τον ίδιο λόγο η κυβέρνηση Μπους ανέχθηκε τις εκλογές-παρωδία του Μουμπάρακ, ο οποίος εκθειάζεται από βουλευτές της «αντιπολίτευσης» με τρόπο που ακόμη και ο Κιμ Γιονγκ Ιλ της Βόρειας Κορέας θα θεωρούσε υπερβολικά γλοιώδη.
Παρά τον προδιαγεγραμμένο «θρίαμβο» του Μουμπάρακ, έστω και χωρίς το… 93,79% των προηγούμενων εκλογών, το καθεστώς του Δημοκρατικού Εθνικού Κόμματος δεν θα αποφύγει μια ιστορικών διαστάσεων κρίση. H αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους από τις φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές του Ανουάρ Σαντάτ και του Χόσνι Μουμπάρακ δεν έγινε δυνατό να ισοσταθμισθεί από τη ματαίως αναμενόμενη αναπτυξιακή απογείωση. H καλπάζουσα ανεργία και η εκτεταμένη φτώχεια, σε συνδυασμό με τη διαφθορά του κρατικού μηχανισμού, δίνουν εκρηκτικές διαστάσεις στη λαϊκή δυσαρέσκεια.
Κρίση αξιοπιστίας
Ωστόσο, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι όχι μόνο δεν δείχνουν ικανοί να εκμεταλλευθούν τα προβλήματα του καθεστώτος, αλλά αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι κρίση αξιοπιστίας και στρατηγικής. Αν και εκπροσωπούν τη μαζικότερη οργάνωση της αντιπολίτευσης, δίστασαν να πάρουν μέρος στο δημοκρατικό, αντικαθεστωτικό κίνημα που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2004 με τις διαδηλώσεις που πολιτογραφήθηκαν, στον διεθνή Τύπο, ως «η άνοιξη του Καΐρου». Τα τελευταία χρόνια, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αποξενώθηκαν από τα φτωχότερα, καταπιεσμένα στρώματα του πληθυσμού, προτιμώντας να προσεταιρισθούν τη θεοσεβούμενη, μεσαία αστική τάξη και να διεισδύσουν, με την ανοχή του Μουμπάρακ, στον κρατικό μηχανισμό, εξαιρουμένων του στρατού και των δυνάμεων ασφαλείας.
Οχι μόνο η Φύση, αλλά και η κοινωνία απεχθάνεται το κενό. H διπλή κρίση του καθεστώτος και των διχασμένων Αδελφών Μουσουλμάνων ανέδειξε ως «τρίτη δύναμη» της αιγυπτιακής πολιτικής ζωής το νεογέννητο κίνημα «Κιφάγια» (Φτάνει Πια!). Πρόκειται για τον συνασπισμό διανοουμένων και ακτιβιστών που πρωτοστάτησε στις παράνομες κινητοποιήσεις του τελευταίου εξαμήνου με σημαία τις δημοκρατικές ελευθερίες, τον διαχωρισμό των εξουσιών, τα δικαιώματα των γυναικών και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αν και το «Κιφάγια» δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε ως προς την οργανωτική του ισχύ ούτε ως προς τη λαϊκή του απήχηση με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ασκεί διευρυνόμενη επιρροή στα πιο δυναμικά στρώματα της αιγυπτιακής κοινωνίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται και τα πιο ανήσυχα τμήματα του κυβερνώντος κόμματος, οι λεγόμενοι «Νεότουρκοι της Αιγύπτου», μη εξαιρουμένου του μικρότερου γιου του Χόσνι Μουμπάρακ, Γκαμάλ. Ολα δείχνουν ότι η μάχη για τη δημοκρατική επανάσταση στην Αίγυπτο θα αρχίσει στις 8 Σεπτεμβρίου.