Στην Ελλάδα οι αρχιτέκτονες συζητούν κυρίως θέματα όπως η αυθαίρετη δόμηση, η διαφθορά στις πολεοδομίες και οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, που καθυστερούν για μήνες τις οικοδομικές άδειες. Στην Ευρώπη -όπου τα περισσότερα κράτη έχουν φροντίσει να λύσουν τα προαναφερθέντα προβλήματα- οι συνάδελφοί τους έχουν άλλες έγνοιες. Ετσι, αντί να αναλώνονται στο πώς θα ξεπεράσουν μια σειρά από εμπόδια που θέτει η μη εύρυθμη λειτουργία πολλών κρατικών υπηρεσιών, ασχολούνται σοβαρά με το μέλλον του κλάδου.
Στην Ιταλία, λ.χ., 35 επιφανείς αρχιτέκτονες έστειλαν πριν από λίγες ημέρες ανοικτή επιστολή στον πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τον πρόεδρο Τσιάμπι. O στόχος τους ήταν να καταγγείλουν το γεγονός πως πολλά από τα μεγάλα έργα που γίνονται στη χώρα έχουν ανατεθεί σε σούπερ σταρ ξένους αρχιτέκτονες και όχι σε αξιόλογους Ιταλούς. H επιστολή, που δημοσιεύτηκε και στη μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα Corriere della Serra, αναφερόταν στον κίνδυνο της «αρχιτεκτονικής υβριδιοποίησης», με την επισήμανση ότι οι εγχώριοι αρχιτέκτονες δεν πρέπει να περιφρονούνται από την ίδια τους την πατρίδα.
Οι φωνές διαμαρτυρίας είναι απολύτως δικαιολογημένες. Αυτήν την περίοδο, ο λόρδος Νόρμαν Φόστερ σχεδιάζει τα κτίρια ενός νέου οικισμού που αριθμεί 9.000 κατοίκους κοντά στην πόλη του Μιλάνου. Επίσης υπογράφει και έναν νέο σιδηροδρομικό σταθμό στη Φλωρεντία. H Ζάχα Χαντίντ -που γεννήθηκε στο Ιράκ και ζει στο Λονδίνο- ετοιμάζει το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Ρώμη, ενώ ο I. M. Πέι σχεδίασε ένα νέο οικοδόμημα στο Μιλάνο. O Ιάπων Αράτα Ισοζάκι έχει δραστηριοποιηθεί στον Βορρά της Ιταλίας. O Αμερικανός Ρίτσαρντ Μάιερ θα παρουσιάσει το πρώτο σύγχρονο μεγάλο κτίριο που χτίστηκε στο ιστορικό κέντρο της Ρώμης εδώ και δεκαετίες. Τι μένει, λοιπόν, για τους Ιταλούς αρχιτέκτονες, αν τη μερίδα του λέοντος την έχουν αρπάξει οι ξένοι;
«Ανθρωποι σαν τον λόρδο Φόστερ μπορούν να σχεδιάζουν ουρανοξύστες στο Λονδίνο, αλλά δεν σημαίνει ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο και στη Σιένα. Οι Ιταλοί αρχιτέκτονες είναι πολύ πιο ικανοί στο να παντρεύουν την παράδοση με το μοντέρνο. Γνωρίζουν πολύ καλύτερα το αισθητικό πλαίσιο», τονίζει η ανοικτή επιστολή με την ελπίδα ότι θα αλλάξουν τα πράγματα. Ομως η κατάσταση δεν είναι καθόλου εύκολη. Τα τελευταία χρόνια, πολλές πόλεις ανέβηκαν στο άτυπο χρηματιστήριο των ταξιδιωτικών προορισμών επειδή σχεδίασαν κτίρια διάσημοι αρχιτέκτονες. H αναφορά των ονομάτων του Φρανκ Γκέρι, του Νόρμαν Φόστερ ή της Ζάχα Χαντίντ λειτουργεί ως «κράχτης» ακόμα και για τους τουρίστες που δεν έχουν αρχιτεκτονικές ευαισθησίες. Οι κάτοικοι μιας μικρής ή μεγάλης πόλης αντλούν υπερηφάνεια από τα νέα -γκλάμουρ- αρχιτεκτονήματα. (Πόσοι Αθηναίοι δεν είδαν το στέγαστρο Καλατράβα με άλλο μάτι μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες;)
Από την άλλη, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δίνει κανείς το δικαίωμα στους εγχώριους αρχιτέκτονες να εκφραστούν και να οραματιστούν το καλύτερο μέλλον του χώρου όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Διότι, σε αντίθεση με τους αρχιτέκτονες σταρ που τα βλέπουν όλα ως business, εκείνοι ζουν στον τόπο όπου δημιουργούν. Να εκμεταλλευτούμε το ταλέντο και τη διάθεσή τους να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής μας. Αυτό ίσως να είναι μία από τις σίγουρες συνταγές επιτυχίας για την αναγέννηση πόλεων, όπως η Αθήνα.