Οσο κι αν το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών περιγράφεται ως χαοτικό, ένα πράγμα είναι σαφές. Και τα δύο μεγάλα κόμματα έχασαν. Για τους σοσιαλδημοκράτες του Σρέντερ η επίδοση της Κυριακής ήταν η χειρότερη από το 1990. Για τους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ ήταν σχεδόν η χειρότερη επίδοση όλων των εποχών. H πολυδιαφημισμένη πιθανότητα «μεγάλου συνασπισμού» μεταξύ σοσιαλδημοκρατών και χριστιανοδημοκρατών, που θα αποκλείει τα μικρότερα κόμματα, κινδυνεύει να αποξενώσει ακόμη περισσότερο τους ψηφοφόρους.
Ομως, η εκλογική αναμέτρηση ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια ευκαιρία για ψήφο διαμαρτυρίας ή από ένα συναγωνισμό ηγετικών προσωπικοτήτων. Αυτό που κυριάρχησε στην εκστρατεία ήταν οι συζητήσεις για τις λεγόμενες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στο κράτος πρόνοιας και στο φορολογικό σύστημα. Το ζήτημα απασχολεί όλες τις δυτικές Δημοκρατίες που βρίσκονται αντιμέτωπες με την παγκοσμιοποίηση και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό. Το αποτέλεσμα οδήγησε κάποιους στο συμπέρασμα ότι οι Γερμανοί ψηφοφόροι είναι αλλεργικοί στις μεταρρυθμίσεις. «Οι ψηφοφόροι θέλουν μεταρρυθμίσεις και ταυτόχρονα δεν θέλουν», είπε η Κονστάντσε Στελτσενμίλερ, του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ στο Βερολίνο. «Είναι σαν να πηγαίνεις στον οδοντογιατρό. Ξέρεις ότι πρέπει να πας, αλλά μόλις φθάνεις στην πόρτα σταματάς». Ομως, η άνοδος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, η σταθερή δύναμη των Πρασίνων και η εκτόξευση του νέου Αριστερού Κόμματος υποδεικνύει κάτι άλλο. Οι ψηφοφόροι δεν εμπιστεύονται κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα. H κάλπη έδειξε επίσης τον διχασμό ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική, τη βόρεια και τη νότια Γερμανία. «Ο,τι και να γίνει, το 50% θα έχει έναν καγκελάριο που δεν θα θέλει», είπε η Στελτσενμίλερ.
Εμπόδια στον διπλό στόχο του Μπλερ
Τα αποτελέσματα απηχούν τη διάθεση σε όλη την Ευρώπη. H απόρριψη νεοφιλελεύθερων λύσεων τύπου Μπλερ φαίνεται ότι βρέθηκε στην καρδιά του γαλλικού και του ολλανδικού «όχι» στο Ευρωσύνταγμα. Το ίδιο και το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην E.E. Ομως, η αντίθεση της Μέρκελ στην τουρκική ένταξη πιθανώς ενίσχυσε την τάση της μεγάλης τουρκικής μειονότητας της Γερμανίας να την καταψηφίσει.
Σε μια εποχή που υποτίθεται ότι η Ευρώπη κλίνει προς τα δεξιά, η γαλλική και η ιταλική αντιπολίτευση θα νιώσουν μεγάλη ικανοποίηση με τα αποτελέσματα. Ομως ο Μπλερ δεν θα είναι το ίδιο χαρούμενος. O διπλός στόχος του -να φέρει την Ευρώπη πιο κοντά στις ΗΠΑ και να μεταρρυθμίσει την E.E.- δεν θα διευκολυνθεί αν στο Βερολίνο κυβερνά μια κυβέρνηση συμβιβασμένη και πολιορκούμενη από ένα διχασμένο και αποξενωμένο εκλογικό σώμα.