Εκπληξη εξέφραζαν την περασμένη Κυριακή, μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος, Γερμανοί και ξένοι δημοσιογράφοι. O αιφνιδιασμός τους ήταν δικαιολογημένος σε ό,τι αφορά τη δύναμη των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), που από 41% δύο ημέρες πριν από τις εκλογές σύμφωνα με το έγκυρο Ινστιτούτο Αλλενσμπαχ, συρρικνώθηκε στο 35, 2%. Δικαιολογημένα έκπληκτους τούς άφησε και η άνοδος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) στο 34,4%, κυρίως όμως η εκτίναξη των Ελεύθερων Δημοκρατών στο 9,8%, σηματοδοτώντας έτσι τη δεύτερη μεγάλη διάψευση των ινστιτούτων δημοσκοπήσεων, που τους τοποθετούσαν μεταξύ 7% και 8% στην καλύτερη περίπτωση. Ωστόσο, για όσους ολίγους ανησυχούσαν πολύ από την προεκλογική εικόνα της Γερμανίας, αιφνιδιασμός δεν υπήρξε. Σε ένα σκηνικό τόσο κατακερματισμένο, με τρία μικρότερα, αλλά διεκδικητικά κόμματα, και με εκλογικό σύστημα που κρύβει τόσους αστάθμητους παράγοντες, η βεβαιότητα περί της νίκης ισοδυναμεί με σφάλμα.
Σε σφάλματα απέδωσαν οι αναλυτές και την «ελεύθερη πτώση» των Χριστιανοδημοκρατών, στην αναγγελία κατά την προεκλογική περίοδο της επιβολής ενιαίου φόρου εκ μέρους της κ. Μέρκελ, σε κάποιες παλινωδίες της ή στην αδυναμία της να εμφανίσει «ηγετικό προφίλ». Ωστόσο, οι εξαρχής ανήσυχοι, στις «γκάφες» των Χριστιανοδημοκρατών θα μπορούσαν να αντιπαρατάξουν μια βεβαιότητα: το πάθος του Γκέρχαρντ Σρέντερ να παραμείνει καγκελάριος.
Αδιέξοδο
«Δεν ξέρουμε πώς θα γίνει, αλλά θα περάσει το δικό του», προέβλεπαν. Δεν είναι βέβαιο ότι έγινε «το δικό του». Με όλη την έπαρση που τον διέκρινε μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος το βράδυ της Κυριακής, ο κ. Σρέντερ σίγουρα συναισθάνεται ότι η σοβαρότερη κρίση εξουσίας στη μεταπολεμική Γερμανία δεν μπορεί να θεωρηθεί νίκη. Ομως, παρά τη δημόσια ομολογία του ότι «έκανε λάθος» όταν απευθυνόταν με αλαζονικό ύφος προς την Αγκελα Μέρκελ -τον μάλωσε, είπε, και η σύζυγος του Ντόρις- η πρώτη του συνάντηση με την πρόεδρο των Χριστιανοδημοκρατών με ζητούμενο τη συγκρότηση «Μεγάλου Συνασπισμού» CDU – SPD, κατέληξε σε αδιέξοδο. Και οι δύο έμειναν αμετακίνητοι στην απαίτησή τους να αναλάβουν την καγκελαρία. H κ. Μέρκελ ως νικήτρια των εκλογών, έστω και με μικρή διαφορά. Εκείνος γιατί απλώς έτσι θέλει – ή μήπως επειδή έχει κάποιο προδιαγεγραμμένο σχέδιο κατά νου; Την Πέμπτη, ισχυρίστηκε ότι το 35, 2% της κεντροδεξιάς δεν μπορεί να εκληφθεί ως αποτέλεσμα ενός κόμματος, αφού ανταποκρίνεται στην ψήφο των Χριστιανοδημοκρατών και των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας. Αρα αυτός, με το 34,3% καταδικό του, πρέπει να γίνει καγκελάριος.
Και τώρα τι θα γίνει; Ισως το τοπίο να ξεκαθαρίσει κάπως την Τετάρτη, ημέρα της δεύτερης συνάντησης Σρέντερ – Μέρκελ. Εάν δεν συμφωνήσουν, θα συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ κομμάτων για τη συγκρότηση κάποιου κυβερνητικού συνασπισμού. Προχθές οι Πράσινοι, «ακέφαλοι» μετά την αποχώρηση του Γιόσκα Φίσερ -που ξεκουράζεται περιμένοντας στη γωνιά του- απέκλεισαν κυβερνητική συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Ελεύθερους Δημοκράτες – τη γνωστή Τζαμάικα, δηλαδή μαυροκιτρινοπράσινη. Τι απομένει; O Μεγάλος Συνασπισμός με ή χωρίς την κ. Μέρκελ και τον κ. Σρέντερ, το «Φανάρι», δηλαδή οι κοκκινοκιτρινοπράσινοι Σοσιαλδημοκράτες, Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) και Πράσινοι. Ομως, το FDP έχει αποκλείσει τη σύμπραξη με τον κ. Σρέντερ, ακριβώς όπως ο καγκελάριος έχει αποκλείσει τη συνεργασία με το Αριστερό Κόμμα των Λαφοντέν – Γκύζι. Παρεμπιπτόντως, η αρμόδια της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας για τα αρχεία της Στάζι Μαριάνε Μπίρτλερ, συνεχάρη προχθές τους πάντες και ανακοίνωσε ότι μεταξύ των βουλευτών του PDS, δηλαδή των πρώην κομμουνιστών που για πρώτη φορά εισέρχονται στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο χάρη στη συμμαχία με τον Οσκαρ Λαφοντέν, επτά τουλάχιστον υπήρξαν ανεπίσημοι συνεργάτες των ανατολικογερμανικών μυστικών υπηρεσιών.
Οι «μπαλαντέρ»
Μαύροι, κόκκινοι, πράσινοι και κίτρινοι; Οι τελευταίοι, δηλαδή οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, αρνούνται τον ρόλο του μπαλαντέρ, αλλά ποιος μπορεί να ξέρει; Υπάρχουν άλλωστε και οι μαβιοί. Το φαιό χρώμα ανταποκρίνεται στο Αριστερό Κόμμα, που όλοι αποκηρύσσουν ως κυβερνητικό εταίρο. Ομως σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες ευαίσθητες, η επίδρασή του ήταν ίσως και ευεργετική για τους Σοσιαλδημοκράτες, που κυριάρχησαν σε 12 από τα 16 κρατίδια, ακόμη και στη Βόρεια Ρηνανία – Βεστφαλία, όπου η συντριπτική ήττα τους τον περασμένο Μάιο οδήγησε στη δημοκρατικά ευαίσθητη απόφαση του Γκέρχαρντ Σρέντερ να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Αντιστοίχως ευεργετικά υπέρ της κεντροαριστεράς επέδρασε η τουρκική ψήφος. Πέντε βουλευτές εξέλεξε η τουρκική κοινότητα της Γερμανίας, έναν οι Πράσινοι, έναν οι Σοσιαλδημοκράτες και τρεις το Αριστερό Κόμμα.
Εάν έως τις 18 Οκτωβρίου δεν έχει βρεθεί λύση, όπως ορίζει το Σύνταγμα, τότε καγκελάριος παραμένει ο απερχόμενος – δηλαδή ο Γκέρχαρντ Σρέντερ. «Αυτός θα συνεχίσει να ποντάρει. Εάν δεν συγκεντρώσει πλειοψηφία, ίσως με ψήφους του Αριστερού Κόμματος, εάν αποτύχει και ο αντίπαλος -που θα μπορούσε να βοηθηθεί από κάποιες πράσινες ψήφους- τότε ο προεδρος Κέλερ θα προκηρύξει ξανά εκλογές», προβλεπει ο Εκόνομιστ. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί λύση, δεν είναι βέβαιο όμως ότι αυτή θα διασφαλίζει τη σταθερότητα σε μια Γερμανία που καταδίκασε τις μεταρρυθμίσεις, χωρίς να έχει ανακαλύψει τον τρόπο επιβίωσης του κοινωνικού κράτους.