Οι μεγάλες ιδεολογικές διαμάχες είναι σπάνιες στη σημερινή εποχή, κατά την οποία κεντροαριστεροί και κεντροδεξιοί σχηματισμοί συγκλίνουν στην ανάγκη μεταρρυθμίσεων και ο εθνικισμός ενώνει ετερόκλητες δυνάμεις και στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος μπροστά στο φόβο του ξένου και ανοίκειου. Κι όμως η διεθνής ιντελιγκέντσια συγκλονίζεται εσχάτως από την οξεία αντιπαράθεση που πυροδότησε η δημοσίευση ενός αμφιλεγόμενου άρθρου, με τίτλο «Ισραηλινό λόμπι» και τις υπογραφές δύο πενηντάρηδων ακαδημαϊκών, των Στίβεν Ουόλτ και Τζον Μερσάιμερ, οι οποίοι έμελλε να γίνουν εν μια νυκτί διάσημοι, επειδή τόλμησαν να θίξουν ένα θέμα ταμπού για την αμερικανική κοινωνία: την επιρροή του ισραηλινού λόμπι στη διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Η ανάλυση προοριζόταν αρχικά για το αμερικανικό συντηρητικό περιοδικό Atlantic, αλλά «κόπηκε» με το πρόσχημα ότι ήταν… κακογραμμένο (αίφνης ασθένησαν όλοι οι διορθωτές της επιθεώρησης;). Οι συντάκτες του άρθρου δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία ότι επρόκειτο περί απροκάλυπτης λογοκρισίας, καθώς το κείμενο καταφερόταν εναντίον κραταιών θεσμών στις ΗΠΑ, όπως η πανίσχυρη Επιτροπή Ισραηλινών Δημοσίων Υποθέσεων (AIPAC), τα νεοσυντηρητικά στελέχη της κυβέρνησης Μπους (γνωστούς με το παρατσούκλι neocons), αλλά ακόμη και δημοσιογράφοι και εφημερίδες σαν τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης». Εν τέλει το πόνημά τους φιλοξενήθηκε από το ρηξικέλευθο London Review of Books στην άλλη όχθη του Ατλαντικού στα τέλη Μαρτίου και έκτοτε το περιοδικό βομβαρδίζεται από επιστολές διανοουμένων, που αποθεώνουν ή καθυβρίζουν τους δύο Αμερικανούς καθηγητές, χαρακτηρίζοντάς τους είτε αντισημίτες είτε νεοναζιστές είτε υπερβολικά πραγματιστές.
Κι όμως η σκέψη που διατύπωσαν οι συντάκτες δεν ήταν ούτε ιδιαίτερα ριζοσπαστική ούτε εξόχως καινοφανής. Ο βασικός ισχυρισμός τους, προϊόν μιας ιδιαίτερα ρεαλιστικής προσέγγισης της εξωτερικής πολιτικής, στηρίζεται στην πεποίθησή τους ότι τα κράτη δεν έχουν φίλους παρά μόνο συμφέροντα. Με αυτό ως δεδομένο, θεωρούν ότι κακώς οι ΗΠΑ έχουν ταυτίσει τα εθνικά τους συμφέροντα με αυτά του Ισραήλ, ενώ παραθέτοντας πειστικά στοιχεία καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο πόλεμος στο Ιράκ δεν έγινε για το πετρέλαιο, αλλά για να γίνει το Ισραήλ ασφαλέστερο.
Συνολικά, η επιχειρηματολογία τους, όμως, δεν είναι ούτε απλουστευτική (δεν επικαλούνται κάποια αόρατη σιωνιστική συνωμοσία κατά τα πρότυπα του Καζαντζίδη και πολλών Ελλήνων ταξιτζήδων), ούτε καν αντιισραηλινή. Γι’ αυτό άλλωστε συγκίνησε τόσο πολλούς πνευματικούς ανθρώπους ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, ανάμεσά τους τον Ρόμπερτ Φισκ, επί μακρόν ανταποκριτή του βρετανικού Ιντεπέντεντ στη Μέση Ανατολή και συγγραφέα του σχετικού βιβλίου The Great War for Civilisation (Ο μεγάλος πόλεμος για τον πολιτισμό), που κυκλοφόρησε πρόσφατα, τον Αμερικανό γλωσσολόγο, Νόαμ Τσόμσκι, τον καθηγητή Νομικής στο Χάρβαρντ, Αλαν Ντέρσοβιτς, ο οποίος μεταξύ άλλων έχει διατελέσει δικηγόρος της Πατρίσια Χιρστ, του Μάικ Τάισον και του Ο.Τζ. Σίμσον και πολλούς άλλους. Η κριτική που ασκεί καθένας από τους προαναφερθέντες είναι από διαφορετική οπτική γωνία και αυτό είναι και το ενδιαφέρον της συζήτησης. Το γεγονός ότι υπάρχει διανόηση και έχει και όρεξη να τσακωθεί!