Καταλύτης μιας νέας δυναμικής για την ευρωπαϊκή οικονομία υπήρξε, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ένταξη στην Ενωση των 10 νέων κρατών τον Μάιο του 2004, αν και αναγνωρίζεται ότι ο μετασχηματισμός των οικονομιών των κρατών αυτών είχε συνέπεια και την ουσιώδη αύξηση της ανεργίας.
Συνολικά, στην περίοδο 1997 – 2005 που περιλαμβάνει και την έναρξη των βασικών μεταρρυθμίσεων εν όψει της ένταξης, ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης των νέων κρατών- μελών έφθασε το 3,75% έναντι 2,5% για τους παλαιούς «15». Από την άλλη πλευρά, η ανεργία έχει φθάσει κατά μέσον όρο στο 13,5% στα νέα κράτη-μέλη. Ομως η εικόνα δεν είναι απαραίτητα τόσο ξεκάθαρη όπως αποκαλύπτουν στοιχεία που επίσης δημοσιεύθηκαν χθες για την εξέλιξη της ανεργίας στην Ενωση: τα δύο κράτη με την υψηλότερη ανεργία είναι η Πολωνία με 16,8% και η Σλοβακία με 15,7%, όμως στην τρίτη θέση βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα μέλη, η Ελλάδα, με 9,6% (στοιχεία δ΄ τριμήνου 2005) και ακολουθούν η Γαλλία, η Ισπανία, η Γερμανία και άλλοι «παλαιοί», με τη συντριπτική πλειοψηφία των νέων κρατών-μελών να έχουν ανεργία κάτω του μέσου όρου της Ζώνης Ευρώ.
Ενα ερώτημα που τίθεται επιμόνως είναι ο βαθμός στον οποίο ευθύνονται τα νέα κράτη-μέλη για την ανεργία στα παλαιά και εν προκειμένω, δύο μύθοι τους οποίους επιχειρεί να καταρρίψει με αριθμητικά δεδομένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η μαζική φυγή θέσεων εργασίας προς τα νέα κράτη-μέλη και, αντιστρόφως, η μαζική εισροή από αυτά εργαζομένων χαμηλού κόστους. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, εκτίμηση της Επιτροπής είναι ότι η πραγματική μεταφορά θέσεων εργασίας από την κατά Ράμσφελντ «παλαιά Ευρώπη» προς τη «νέα» είναι περίπου αμελητέα, ενώ πολύ περιορισμένη υπήρξε και η μετανάστευση προς τη Δύση.
Σε ό,τι αφορά τη φυγή θέσεων εργασίας, η Επιτροπή σημειώνει ότι σε χώρες για τις οποίες υπάρχουν μελέτες, έχει καταγραφεί την τελευταία διετία μια συνολική μετακίνηση θέσεων εργασίας που δεν υπερβαίνει το 1% με 1,5% του συνόλου και από αυτές μόνο μικρό ποσοστό αφορά μεταφορά προς τα νέα κράτη-μέλη. Ετσι, εκτιμάται ότι οι επενδύσεις που έκαναν στα νέα κράτη-μέλη γερμανικές και αυστριακές επιχειρήσεις είχαν αποτέλεσμα μια επιβράδυνση του ρυθμού δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας σε αυτές τις δύο χώρες που δεν υπερβαίνει το 0,3% με 0,7% του συνόλου.
Προσθέτει δε η Επιτροπή ότι κοινοτικά εργαλεία όπως τα Διαρθρωτικά Ταμεία, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που, παρά τη γενικά θετική εικόνα μπορούν να δημιουργηθούν σε συγκεκριμένους τομείς ή περιοχές.
Μετανάστευση εργαζομένων
Παρεμφερώς δε, η Επιτροπή προβαίνει στην εκτίμηση ότι η πολύ χαμηλή έως μηδενική εταιρική φορολογία σε πολλά νέα κράτη-μέλη μόνο δευτερεύοντα ρόλο έχει διαδραματίσει στις αποφάσεις περί μετεγκατάστασης καθώς άλλοι παράγοντες, από την ποιότητα του εργατικού δυναμικού, τη γεωγραφική θέση και το εν γένει εργατικό κόστος είναι σαφώς σημαντικότεροι.
Για δε τη μετανάστευση εργαζομένων προς τη Δύση, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι και αριθμητικά υπήρξε αρκετά περιορισμένη και οι οικονομίες των «παλαιών» κρατών-μελών την απορρόφησαν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, με κατ’ εξοχήν παράδειγμα τη Βρετανία. Οπως μάλιστα προσθέτει, η μετανάστευση από τρίτες χώρες έχει υπάρξει πολλαπλάσια εκείνης από τα νέα προς τα παλαιά κράτη-μέλη. Είναι δε ενδιαφέρον, σημειώνει η Επιτροπή, ότι οι τρεις χώρες που εξ αρχής δεν έθεσαν κανένα φραγμό στην έλευση εργαζομένων από τα νέα μέλη, η Βρετανία, η Ιρλανδία και η Σουηδία, καταγράφουν στην παρελθούσα διετία καλύτερες επιδόσεις στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας απ’ ό,τι τα άλλα κράτη-μέλη.