Πφφφ! Μητέρα στα 63 της! Η γυναίκα είναι παιδοψυχίατρος, δεν θα έπρεπε να κρίνει πιο σωστά; Τι εγωισμός! Τι κακογουστιά!
Να, λοιπόν, που η παλιά πολεμική κραυγή υψώνεται και πάλι εναντίον των γυναικών που αψηφούν τη Φύση και αρνούνται να αποδεχθούν τη μοίρα τους. Ομως, η ασέβεια απέναντι στη Φύση συχνά σημαίνει ανθρώπινη πρόοδο. Η Μητέρα Φύση δεν ήταν ποτέ η καλύτερη φίλη των γυναικών (ούτε των ανδρών και των παιδιών). Αιμοβόρα και αδίστακτη, σκότωνε εκατομμύρια μητέρες στη γέννα, αφήνοντας ορφανά τα παιδιά τους σε τρυφερή ηλικία. Σκότωνε επίσης αναρίθμητα μικρά παιδιά και άφηνε πλήθος γυναίκες στείρες να απελπίζονται. Ας αφήσουμε λοιπόν τα «η Φύση είναι σοφή». Το να πηγαίνεις κόντρα στη Φύση συχνά αποτελεί νίκη.
Οχι, κάτι άλλο υπάρχει εδώ, κάποια βαθύτερη προκατάληψη για τις γυναίκες μεγάλης ηλικίας στον πυρήνα αυτής της αποστροφής. Γυναίκες με ρυτίδες, με πλαδαρό σώμα και γκρίζα μαλλιά. Σκάψτε λίγο βαθύτερα και ίσως βρείτε να υποφώσκει η εικόνα της μάγισσας που ανακατεύει τη διαβολική σούπα προσκαλώντας το παιδί του Σατανά. Αν οι ηλικιωμένες γυναίκες λοιδορούνται ως παράλογες ή αξιοθρήνητες, αυτό συνήθως καλύπτει το φόβο ότι ενδεχομένως είναι και κακόβουλες.
Κατά σύμπτωση, την ίδια εβδομάδα που ανακοινώθηκε η εγκυμοσύνη της 63χρονης, ο «Γκάρντιαν» δημοσίευσε ένα αφιέρωμα στους ηλικιωμένους πατεράδες τώρα που η ποιότητα του σπέρματος έχει χειροτερέψει μετά τα 40. Η πινακοθήκη των ηλικιωμένων μπαμπάδων περιελάμβανε τον Ροντ Στούαρτ, τον Ερικ Κλάπτον, τον Χούλιο Ιγκλέσιας (πατέρα του τραγουδιστή, ο οποίος απέκτησε το τελευταίο παιδί του στα 89 και έπειτα από λίγο πέθανε) και τον Ρούπερτ Μέρντοκ, τον μεγιστάνα των μίντια που πρόσθεσε άλλο ένα μέλος στην οικογένειά του μετά τα 70 του χρόνια. Αυτοί οι «σούπερ-άντρες» είναι αξιοθαύμαστοι! Οι γυναίκες όμως – μπλιάχ!
Ο «ιδεώδης» γονιός
Ελάχιστοι θα είχαν αντίρρηση ότι τα 63 δεν είναι η καλύτερη ηλικία για μητρότητα. Για όνομα του Θεού, η μητέρα θα είναι 83 όταν το παιδί της θα φτάσει τα 20 και μπορεί και οι δύο γονείς να πεθάνουν σύντομα. Αυτό κάθε άλλο παρά ιδεώδες είναι. Αλλά ας σταματήσουμε ακριβώς εδώ. Ποιο ιδεώδες έχουμε ακριβώς στο μυαλό μας; Αναρωτηθείτε ποιος από μας είναι ιδανικός ή, έστω, πολύ καλός, προτού ρίξετε τον λίθο του αναθέματος. Αναρωτηθείτε πόσα πράγματα μπορούν να πάνε άσχημα ακόμα και στην καλύτερη των καταστάσεων. Μήπως υπάρχουν χειρότερα πράγματα από το να έχεις γονείς που σε αγαπούν και σε θέλουν αλλά είναι ηλικιωμένοι;
Πού οδηγεί αυτός ο προβληματισμός; Υποδηλώνει μια στόχευση για «σωστούς» γονείς, μια λίστα των «κατάλληλων». Η ευγονική σκέψη δεν απέχει πολύ. Το κράτος δεν στειρώνει πλέον τους διανοητικά ή σωματικά ασθενέστερους. Αν το έκανε, τότε ποιος θα εμπόδιζε να στειρωθούν και οι τοξικομανείς ή οι πάσχοντες από βαριά κατάθλιψη; Αν ήταν δυνατόν να ζυγίσουμε τα καλά και τα κακά των επίδοξων γονέων, τότε τα προτερήματα της δρος Ράσμπρουκ ως μητέρας ενδεχομένως να βάραιναν περισσότερο από την ηλικία της. Ευτυχώς, δεν υπάρχουν μέτρα και σταθμά για μια τέτοια βάναυση μέτρηση της ανθρωπιάς.
Η προτροπή να τα αφήσουμε όλα στο Θεό ή στη Φύση ισοδυναμεί με παραδοχή της τυχαίας επιλογής – μερικές γυναίκες εγκυμονούν παρά τη θέλησή τους, ενώ άλλες περνούν τη ζωή τους προσπαθώντας και αποτυγχάνοντας. Δεν υπάρχει λογική σ’ αυτό ούτε «δικαιοσύνη».
Οσον αφορά το κράτος, ένας μόνο κανόνας πρέπει να υπάρχει: αφήστε τις γυναίκες να αποφασίζουν αν, πώς και πότε θέλουν να φέρουν παιδιά στον κόσμο και υποστηρίξτε τις σ’ αυτές τις αποφάσεις. Κάνετε τη γέννηση, την αντισύλληψη, την άμβλωση όσο το δυνατόν πιο εύκολες. Και εφόσον δεν γεννιούνται αρκετά μωρά, ενθαρρύνετε τις πιεσμένες μητέρες με πολιτικές που ευνοούν την απόκτηση παιδιών. Δυστυχώς, όπως έχει δείξει σχετική έρευνα, οι γυναίκες, κατάμέσο όρο, κάνουν ένα παιδί λιγότερο απ’ όσα θα ήθελαν. Η πολιτεία οφείλει να κάνει όσο το δυνατόν πιο εύκολη τη ζωή για τους γονείς. Οι κριτικές για τις «σωστές» και τις «λάθος» μητέρες δεν δείχνουν κοινωνία που καλωσορίζει πραγματικά τα παιδιά.
Από την κυβέρνηση απαιτείται να κρίνει την καταλληλότητα των γονιών σε ακραίες μόνο περιπτώσεις, όταν πρέπει να αφαιρέσει την επιμέλεια για το καλό του παιδιού και να αποφασίσει ποιος θα το υιοθετήσει. Το κράτος πρέπει να επιλέγει γονείς για τα παιδιά που έχει υπό την προστασία του – κάτι πολύ διαφορετικό από το να εξαναγκάζει τις γυναίκες να γεννήσουν απαγορεύοντας την άμβλωση ή να τις εμποδίζει να φέρουν παιδιά στον κόσμο περιορίζοντας την επιβοηθούμενη γονιμότητα με ηλικιακά κριτήρια.
Προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω την απόφαση της 63χρονης, αν και είχε κάθε δικαίωμα να την πάρει. Εχοντας περάσει τα 50, δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να ξεκινά από την αρχή μ’ ένα μωρό την ώρα που το μικρότερο παιδί μου έχει πετάξει από τη φωλιά για να σπουδάσει. Βλέπω τα τρία εγγόνια μου με απέραντη αγάπη και αγαλλίαση – αλλά όχι με νοσταλγία για τη μητρότητα (τη φροντίδα μικρών παιδιών, δηλαδή, γιατί η μητρότητα δεν τελειώνει ποτέ). Καθώς ένα από αυτά είναι νεογέννητο, μου θυμίζει όχι μόνο την αϋπνία και την κούραση, αλλά και την αγωνία για τα χρόνια που έρχονται.
Ανήσυχοι νέοι γονείς
Ισως δεν έχω πλέον την ικανότητα να ανησυχώ αν ο μικρός ή η μικρή θα μπορέσουν να λύσουν το παζλ, να πουν το τραγουδάκι, να διαβάσουν το βιβλίο, να περάσουν τις εξετάσεις κ.ο.κ. Δεν είναι έλλειψη ενεργητικότητας αλλά μια πολύχρονη πείρα που λέει: «Εϊ, θα τα καταφέρουν, θα επιβιώσουν. Μην ανησυχείς γι’ αυτόν ή τον άλλο «σταθμό στη ζωή τους» γιατί, τελικά, θα μεγαλώσουν και θα γίνουν αυτό που είναι πεπρωμένο τους να γίνουν». Οι νέοι γονείς ανησυχούν γιατί φαντάζονται (και τα παιδαγωγικά βιβλία τους επηρεάζουν) ότι τα παιδιά τους γεννιούνται σαν λευκές σελίδες: κάθε μικρό πράγμα που οι γονείς κάνουν ή δεν κάνουν θα έχει μοιραία επιρροή στο μωρό τους, θετική ή αρνητική, από την πρώτη του ανάσα ώς την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο.
Ολη αυτή η ανησυχία (αρκεί να μην είναι παρανοϊκή) κάνει τους ανθρώπους καλούς γονείς. Οταν όμως έχεις μεγαλώσει τέσσερα παιδιά, όπως εγώ, αποκτάς μια πιο μοιρολατρική στάση. Από τη στιγμή που τα τελικά προϊόντα βγαίνουν στον κόσμο, υποψιάζεσαι πως κάπως έτσι είχαν γεννηθεί. Τα παιδιά γεννιούνται τουλίπες ή νάρκισσοι: μπορείς να τα βλάψεις σοβαρά αν δεν καταφέρεις να τους εξασφαλίσεις τροφή για το σώμα και την ψυχή τους. Μπορείς να τα κάνεις πολύ δυστυχισμένα και τραυματισμένα. Αλλά όσο σκληρά κι αν προσπαθήσεις, δεν μπορείς ποτέ να μετατρέψεις ένα ηλιοτρόπιο σε τριαντάφυλλο: υπάρχουν όρια στη γονεϊκή επιρροή.
Ωστόσο, η εμπειρική αυτή σοφία ενός γονέα τεσσάρων μεγάλων παιδιών ίσως να μη συμβάλει στο να γίνεις καλός γονιός ενός μωρού. Μια πρόσφατη μελέτη για την ανατροφή των παιδιών έδειξε ότι τα παιδιά που οι γονείς τους τα εμπιστεύονται όλη μέρα στη φροντίδα γιαγιάδων και παππούδων έχουν χειρότερες επιδόσεις από τα παιδιά που πηγαίνουν σε καλούς παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία. Ομως, η δρ Ράσμπρουκ θα γίνει μητέρα και όχι γιαγιά. Οταν υπάρχει μια τόσο ισχυρή θέληση για την απόκτηση παιδιού σίγουρα θα συνοδεύεται απ’ όλα τα άλλα καλά ορμέμφυτα και ανησυχίες της μικρομάνας.
Εκείνοι που αισθάνονται φρίκη πρέπει να αναρωτηθούν ειλικρινά αν είναι πραγματικά η τύχη του παιδιού που τους ανησυχεί. Ελπίζω να νοιάζονται το ίδιο για κάθε παιδί προβληματικής μητέρας. Ή μήπως είναι μια βαθιά ριζωμένη απέχθεια για τις ηλικιωμένες γυναίκες που δεν την αισθάνονται για τους ηλικιωμένους άντρες;