Η Τουρκία οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι είναι προς όφελος της ευρωπαϊκής της προοπτικής να εφαρμόσει πλήρως το πρωτόκολο τελωνειακής σύνδεσης και να αναγνωρίσει το συντομότερο δυνατό την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό τονίζει, με συνέντευξή της στην «Κ», η υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, κ. Κατρίν Κολονά, εκφράζοντας ταυτόχρονα τη λύπη της για την αναζωπύρωση της βίας στη νοτιοανατολική Τουρκία και την ελπίδα να παρουσιάσει σύντομα ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν σχέδιο δράσης για το κουρδικό ζήτημα.
Αναφορικά με τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για το τελικό καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου, η κ. Κολονά σημειώνει ότι δεν υπάρχουν ειλημμένες αποφάσεις από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης και επαναβεβαιώνει τις βασικές αρχές για την επίτευξη ρεαλιστικής λύσης: Οχι επιστροφή στο προ του πολέμου καθεστώς, όχι διαμελισμός, όχι ένωση του Κοσσυφοπεδίου με άλλη χώρα («Μεγάλη Αλβανία») ή τμήμα χώρας (ΠΓΔΜ).
Εναν χρόνο μετά τον πολιτικό σεισμό του γαλλικού «όχι» στο δημοψήφισμα για το ευρωσύνταγμα, η Γαλλίδα αξιωματούχος τάσσεται υπέρ άμεσων μέτρων για την ενίσχυση της θεσμικής λειτουργίας της Ενωσης στο πλαίσιο των υπαρχουσών συνθηκών και υπέρ της στενότερης ευρωπαϊκής συνεργασίας στα πεδία της εξωτερικής πολιτικής και της ασφάλειας. Παράλληλα, αναγνωρίζει τις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών για τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και την ανάγκη ενίσχυσης της κοινωνικής διάστασης της Ενωσης.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι απόψεις της κ. Κολονά για την ενεργειακή συνεργασία Ε.Ε.- Ρωσίας, ένα θέμα που βρίσκεται τους τελευταίους μήνες σταθερά στην πρώτη γραμμή της διεθνούς επικαιρότητας, ύστερα από την ρωσοουκρανική κρίση των αρχών του 2006 και την πρόσφατη, σκληρή επίθεση του Αμερικανού αντιπροέδρου Ντικ Τσέινι κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν.
– Η πολιτική ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει ανασταλεί μετά το γαλλικό «όχι» στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική συνθήκη. Υπάρχουν συγκεκριμένες ιδέες, από γαλλικής πλευράς, για την υπέρβαση της κρίσης;
– Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε εκ βάθρων μια εσφαλμένη ιδέα: Η Ευρώπη δεν βρίσκεται σε νεκρό σημείο. Λειτουργεί και συνεχίζει τον δρόμο της. Η συμφωνία για τον προϋπολογισμό της περιόδου 2007-2013, η χάραξη μιας ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής και οι αποφάσεις του Μαρτίου για την έρευνα και την καινοτομία είναι μερικά παραδείγματα. Υπάρχουν, ωστόσο, προβληματισμοί μεταξύ των πολιτών για την κατεύθυνση του ευρωπαϊκού σχεδίου. Η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλει να δώσει απαντήσεις. Αυτό είναι το νόημα της «Ευρώπης των προγραμμάτων», την οποία υποστηρίζουμε, μια Ευρώπη πιο αποτελεσματική και πιο συγκεκριμένη στις μεγάλες προτεραιότητές της.
Οσο για τη συνταγματική συνθήκη, η σύνοδος κορυφής του Ιουνίου θα προχωρήσει σε μια πρώτη εκτίμηση της περιόδου περισυλλογής. Η θεσμική λειτουργία της Ενωσης πρέπει να βελτιωθεί. Η Γαλλία παρουσίασε τις προτάσεις της στα τέλη Απριλίου. Πρόκειται για την αναζήτηση βελτιώσεων στο πλαίσιο των υπαρχουσών συνθηκών. Αυτό θα είναι ένα πρώτο βήμα που δεν θα προδικάζει το μέλλον της συνταγματικής συνθήκης, αφού θα χρειαστούμε ανανεωμένους θεσμούς. Ωστόσο είναι δυνατό να προχωρήσουμε από τώρα σε βελτιώσεις, για παράδειγμα στα πεδία της ασφάλειας ή της εξωτερικής πολιτικής. Μπορούμε τουλάχιστον να λάβουμε αποφάσεις ή να καθορίσουμε προσανατολισμούς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για να οργανώσουμε τη δουλειά που χρειάζεται να γίνει τους επόμενους μήνες.
Σεβασμός στην αλληλεγγύη
– Η απόρριψη της συνθήκης από τη μεγάλη πλειοψηφία των Γάλλων ερμηνεύθηκε ευρέως ως μήνυμα εναντίον του νεοφιλελευθερισμού. Τι σημαίνει αυτό για την κοινωνική διάσταση της Ενωσης;
– Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 29ης Μαΐου έδειξε την ευαισθησία των Γάλλων για την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης. Οι Γάλλοι και, πιθανόν, πολλοί Ευρωπαίοι αισθάνονται ότι η Ευρώπη δεν τους προστατεύει επαρκώς έναντι ορισμένων αρνητικών επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης. Οι οικονομίες μας χρειάζεται να είναι ανταγωνιστικές και να δημιουργούν θέσεις απασχόλησης, αλλά οφείλουν να το κάνουν με σεβασμό στην αλληλεγγύη μεταξύ των Ευρωπαίων και μεταξύ των κρατών-μελών.
Αυτό το πνεύμα αλληλεγγύης επικράτησε στη συμφωνία του Δεκεμβρίου για τον προϋπολογισμό 2007-2013. Μια συμφωνία που επιτρέπει τη χρηματοδότηση ορισμένων κρατών-μελών, ώστε να κλείσουν την «ψαλίδα» στο επίπεδο της οικονομίας, και τη στήριξη της αρμονικής ανάπτυξης των περιφερειών. Αυτή η φιλοδοξία καθοδηγεί τη Γαλλία και στο θέμα της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες (σ.σ. της πολύκροτης «οδηγίας Μπολκεστάιν»). Ολες οι χώρες θα επωφεληθούν από την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς υπηρεσιών. Ωστόσο, αυτή η μεγάλη αγορά δεν πρέπει να δημιουργηθεί εις βάρος των αναγκαίων εγγυήσεων για την προστασία των δικαιωμάτων εργαζομένων και καταναλωτών, όπως και για τη διατήρηση του ουσιώδους ρόλου των δημοσίων υπηρεσιών.
Το Κοσσυφοπέδιο
– Η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου αποτελεί ειλημμένη απόφαση της Ε.Ε. και των ΗΠΑ; Θα μπορούσε να προκαλέσει υπερεθνικιστικές αντιδράσεις στη Σερβία και να τροφοδοτήσει τις τάσεις για μια «Μεγάλη Αλβανία» αποσταθεροποιώντας τα Δυτικά Βαλκάνια;
– Δεν έχει παρθεί καμία απόφαση από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ για την τελική ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου. Διεξάγονται διαπραγματεύσεις για το μελλοντικό καθεστώς μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας υπό τον κ. Μάρτι Αχτισάαρι, ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ. Η Γαλλία εύχεται να συνεργασθούν οι δύο πλευρές με τον κ. Αχτισάαρι ώστε να βρεθούν ρεαλιστικές λύσεις στις πολυάριθμες δυσκολίες. Πρόκειται κυρίως για την ελευθερία της μετακίνησης, την αποκατάσταση διαφανών, εποικοδομητικών δεσμών μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων σε Σερβία και Κοσσυφοπέδιο, τη συγκρότηση μηχανισμών για την εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων και τη λήψη μέτρων για την προστασία των κοινοτήτων και των χώρων θρησκευτικής λατρείας. Η Γαλλία, όπως και οι Ευρωπαίοι εταίροι της, υποστηρίζει τις αρχές που καθόρισε η Ομάδα Επαφής τον Νοέμβριο του 2005: όχι επαναφορά στο προ του 1999 καθεστώς, όχι διαμελισμός, όχι ένωση του Κοσσυφοπεδίου με οποιαδήποτε άλλη χώρα ή τμήμα χώρας.
Να τηρήσει τις δεσμεύσεις της η Τουρκία
– Πώς κρίνετε την πορεία των μεταρρυθμίσεων που είναι αναγκαίες για την ένταξη της Τουρκίας και τη συμπεριφορά της κυβέρνησης Ερντογάν, ιδιαίτερα στο Κουρδικό και το Κυπριακό;
– Η Τουρκία έχει ήδη ξεκινήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και θα τις συνεχίσει στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ιδιαίτερα αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία της έκφρασης, την ισότητα των γυναικών και τα πολιτιστικά δικαιώματα. Σχετικά με το κουρδικό θέμα και την αναζωπύρωση της βίας στη νοτιοανατολική Τουρκία, εκφράζουμε τη θλίψη μας για τα θύματα και καταδικάζουμε κάθε μορφή τρομοκρατίας. Απευθύνουμε έκκληση για την αναζήτηση πολιτικής και ειρηνικής λύσης. Εχουν πραγματοποιηθεί θετικά βήματα, όπως η νομιμοποίηση εκπομπών στην κουρδική γλώσσα.
Ελπίζουμε όμως ότι το αναγγελθέν σχέδιο δράσης του Τούρκου πρωθυπουργού -ο οποίος αναγνώρισε την ύπαρξη κουρδικού προβλήματος- για τη νοτιοανατολική Τουρκία θα παρουσιαστεί σύντομα.
Σχετικά με το Κυπριακό, η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων (σ.σ. με την Τουρκία) έγινε δυνατή χάρη στην υπογραφή, από τουρκικής πλευράς, της επέκτασης του πρωτοκόλλου της Αγκυρας προς όλα τα νέα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο, η μονομερής τουρκική διακήρυξη ότι αυτή η υπογραφή δεν σημαίνει αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ενωση -και σ’ αυτό το πεδίο Γαλλία και Ελλάδα συνεργάσθηκαν δραστήρια- να επανεβεβαιώσει την ανάγκη πλήρους εφαρμογής του πρωτοκόλλου από τις τουρκικές αρχές, ιδιαίτερα αναφορικά με το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων.
Επίσης, την ανάγκη να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό στην ομαλοποίηση των σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού η αναγνώριση όλων των κρατών-μελών αποτελεί απαραίτητη συνιστώσα της ενταξιακής διαδικασίας. Ελπίζουμε ότι η Τουρκία θα αντιληφθεί ότι έχει συμφέρον να πραγματοποιήσει βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση εν όψει του ραντεβού του τέλους του 2006. Εξ άλλου, υποστηρίζουμε τη συνολική επίλυση του κυπριακού προβλήματος στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
Ισορροπημένη η σχέση ΗΠΑ και Ε.Ε.
– Ο βαθύς διχασμός της Ε.Ε. στην ιρακινή κρίση και η ατλαντική ομοψυχία στο θέμα του Ιράν μοιάζουν να οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: Ότι η Ευρώπη είναι καταδικασμένη είτε να υποτάσσεται στις ΗΠΑ είτε να είναι πολιτικά ανύπαρκτη. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Οτι αυτή η εικόνα δεν είναι ακριβής! Οταν οι Ευρωπαίοι είναι ενωμένοι και αποφασισμένοι, δρουν ως σημαντικός παράγοντας στη διεθνή σκηνή. Αντιθέτως, όταν δρουν διασπασμένοι, αδυνατούν να επηρεάσουν την πορεία των γεγονότων.
Ωστόσο, η ιρακινή κρίση οδήγησε τους ιθύνοντες στην Ευρώπη να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για την ενίσχυση της Ενωσης με τις δυνάμεις που απαιτούνται για τη συγκρότηση μιας πραγματικής, κοινής εξωτερικής πολιτικής. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν ότι δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μόνες τους τα σύνθετα προβλήματα της εποχής μας. Η αλήθεια είναι ότι καμία από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η μία ή η άλλη ακτή του Ατλαντικού δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί χωρίς την εμπλοκή της άλλης πλευράς.
Επομένως, στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε από κοινού μια εταιρική σχέση αποτελεσματική και ισορροπημένη, στο πλαίσιο της οποίας η Ε.Ε. θα μιλάει με μια φωνή και θα φέρνει τη δική της «προστιθέμενη αξία». Είναι και προς το συμφέρον των ΗΠΑ να συνεργασθούν με την Ε.Ε. στο πλαίσιο της συμπληρωματικότητας. Σ’ αυτό το πνεύμα, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί συνεργάζονται στη μάχη κατά της τρομοκρατίας, εναντίον της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων και για την αντιμετώπιση περιφερειακών κρίσεων.
– Πώς βλέπετε την προοπτική μιας στρατηγικής, ενεργειακής συμμαχίας με τη Ρωσία; Θα πρέπει η Ενωση να αντιμετωπίσει το θέμα με καθαρά οικονομικά ή με πρωτίστως πολιτικά κριτήρια;
– Από τον Οκτώβριο του 2000, Ε.Ε. και Ρωσία διεξάγουν διάλογο γύρω από το ενεργειακό, ο οποίος εγγράφεται σήμερα στο πλαίσιο του «κοινού οικονομικού χώρου» που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής Ε.Ε.- Ρωσίας, στις 10 Μαΐου 2005. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα συνεδριάζουν ομάδες εργασίας, επί παραδείγματι στα πεδία των επενδύσεων και των υποδομών. Το συμβούλιο υπουργών για θέματα ενέργειας συνεκλήθη για πρώτη φορά στο περιθώριο της τελευταίας ρωσοευρωπαϊκής συνόδου κορυφής, που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο, τον Οκτώβριο του 2005.
Στο φόντο της ρωσοουκρανικής κρίσης των αρχών του 2006, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε τις βάσεις μιας ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής, με βασικό άξονα την ασφάλεια των προμηθειών. Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2006 επιμένουν στη σημασία της διεθνούς διάστασης αυτής της πολιτικής. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζήτησαν από την Κομισιόν και τον κ. Χαβιέρ Σολάνα να επεξεργασθούν, εν όψει της συνόδου κορυφής του Ιουνίου, μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τις διεθνείς σχέσεις της Ενωσης στο πεδίο της ενέργειας.
Οι πρόσφατες διακηρύξεις του προέδρου Πούτιν, ο οποίος επαναβεβαίωσε ότι η Ρωσία μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής σεβόμενη τις υποχρεώσεις προς του παραδοσιακούς εταίρους της, είναι ενθαρρυντικές στην προοπτική της προσεχούς συνόδου κορυφής Ε.Ε.- Ρωσίας (25 Μαΐου), στην οποία θα τεθεί το ενεργειακό.