Στα μέσα Ιουνίου θα διεξαχθεί στο Πράσινο Ακρωτήριο η πρώτη μεγάλης κλίμακας δοκιμή της ΝRF, της νατοϊκής Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης που αναμένεται να αποτελέσει το νέο πρότυπο για διεθνείς στρατιωτικές αποστολές και το βασικό εργαλείο δράσης του ΝΑΤΟ στα επόμενα χρόνια. Πνευματικός της πατέρας, ο Ανώτατος Στρατιωτικός Διοικητής των Δυνάμεων του ΝΑΤΟ (SACEUR) και αρχηγός των Αμερικανικών Δυνάμεων στην Ευρώπη στρατηγός Τζέιμς Τζόουνς. Μεγαλωμένος στη Γαλλία και πρώτος SACUER στην ιστορία του ΝΑΤΟ, που προέρχεται από τους πεζοναύτες -γεγονός που αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στην ίδια την NRF καθώς, και στις νέες στρατιωτικές δομές της Συμμαχίας- ο στρατηγός Τζόουνς μιλάει στην «Κ» για το «Νέο ΝΑΤΟ» και τον τρόπο που θα δρα στο πλαίσιο της επερχόμενης «παγκοσμιοποίησής» του τα επόμενα χρόνια, μέσα από συνεργασίες με χώρες, όπως η Ιαπωνία ή η Αυστραλία, αλλά και για αποστολές που ήδη αναπτύσσονται σε τρεις ηπείρους.
– Αν και δεν αφορά άμεσα το ΝΑΤΟ, νομίζω ότι δεν μπορούμε παρά να αρχίσουμε με το μεγάλο γεγονός των ημερών, την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των ΗΠΑ με τη Λιβύη. Πού οδηγεί;
– Οπως είπατε, δεν αφορά άμεσα το ΝΑΤΟ, γι’ αυτό θα βγάλω το «νατοϊκό καπέλο» και θα βάλω εκείνο του Διοικητή των Αμερικανικών Δυνάμεων στην Ευρώπη. Είναι γεγονός ότι, τα τρία τελευταία χρόνια, η Λιβύη επέδειξε μια ικανοποιητική συμπεριφορά σε σημαντικά θέματα. Απέδειξε όλο αυτό το διάστημα ότι εννοεί σοβαρά την απόφασή της να αποκηρύξει την τρομοκρατία και να συμβάλει στην αντιμετώπισή της. Τελικά, θεωρήθηκε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να δείξουν την εκτίμησή τους σε αυτή τη στάση της Λιβύης, αποκαθιστώντας τις διπλωματικές σχέσεις μαζί της.
Μεσογειακός Διάλογος
– Η Λιβύη βρίσκεται σε μία από τις πλέον σημαντικές για το ΝΑΤΟ περιοχές του κόσμου, στην οποία εξελίσσεται και ο Μεσογειακός Διάλογος της Συμμαχίας. Ποια είναι η πορεία αυτού του Διαλόγου;
– Ο Μεσογειακός Διάλογος είναι ένα πάρα πολύ θετικό γεγονός. Οι επτά χώρες συμμετέχουν ενεργά και διερευνούν τρόπους να συνεργάζονται μαζί μας με μεγαλύτερες ή μικρότερες δράσεις. Ενα παράδειγμα είναι και η κοινή άσκηση που έγινε πέρυσι στην Κρήτη και θα επαναληφθεί και φέτος το φθινόπωρο. Το ουσιώδες είναι ότι χτίζουμε ένα δίκτυο εθνών γύρω γύρω από το βόρειο και το νότιο τμήμα της Μεσογείου, που θέλουν να συνεργαστούν ώστε να καταστεί αυτή η πολύ σημαντική θάλασσα όσο πιο ασφαλής γίνεται, από τα Στενά του Σουέζ μέχρι το Γιβραλτάρ, αλλά και από τη Μαύρη θάλασσα ώς την Αδριατική. Κι αυτό είναι εξαιρετικά θετικό.
– Εχουν πραγματοποιηθεί ορισμένες συζητήσεις νατοϊκών αξιωματούχων τόσο με τους Ισραηλινούς, όσο και με τους Παλαιστίνιους σχετικά με ενδεχόμενο ρόλο του ΝΑΤΟ στο Μεσανατολικό. Υπάρχει περιθώριο για τέτοιο ρόλο;
– Οπως γνωρίζετε, δεν υπάρχει νατοϊκή αποστολή για τη Μέση Ανατολή. Είναι όμως μια ερώτηση που δύσκολα μπορεί να απαντηθεί. Εφόσον δεν υπάρχει κάποια αποστολή, μιλάμε υποθετικά. Αν είχαμε πολλά «μεγάλα θέματα», θα έπρεπε να δούμε ξανά στα σοβαρά και τους προϋπολογισμούς και τις συνεισφορές μας. Πάντως, πιστεύω ότι δεν πρέπει να αποφεύγουμε τα μεγάλα θέματα, που συνήθως είναι και πολύ δύσκολα…
– Η Ελλάδα βρίσκεται στη Μεσόγειο, όπως και στα Βαλκάνια. Ποιος πιστεύετε ότι μπορεί να είναι ο ρόλος της;
– Η Ελλάδα είναι ένας σύμμαχος με πολύ σημαντική συνδρομή τόσο στον πολιτικό διάλογο και την παρουσία του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια όσο και στον Μεσογειακό Διάλογο και πιστεύω ότι είναι πολύ θετικό να έχει τέτοιο κυρίαρχο ρόλο σε αυτά τα πεδία. Στο Κόσοβο, λ.χ., προχωρήσαμε σε πλήρη αναδιοργάνωση της νατοϊκής δύναμης, που είναι σήμερα εξαιρετικά αποτελεσματική και με ελληνική συμμετοχή.
«Παρών» στο Κόσοβο
– Θα μείνει το ΝΑΤΟ στο Κόσοβο μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το καθεστώς του;
– Κι αυτή είναι μια πολιτική απόφαση για την οποία δεν μπορώ να σας απαντήσω εγώ. Πάντως, απ’ όσα βλέπω, μπορώ να συμπεράνω ότι το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να είναι «παρών» στο Κόσοβο και μετά τη λύση προς όφελος της σταθερότητας και δεν έχω κανένα στοιχείο για το αντίθετο.
– Είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος για τη σταθερότητα στο Κόσοβο;
– Είναι αναμφίβολα μια ευαίσθητη στιγμή. Πρέπει να αφήσουμε την πολιτική διαδικασία να προχωρήσει και δουλεύουμε να είναι ασφαλές το περιβάλλον ώστε να μπορέσει αυτό να συμβεί. Η δύναμή μας στο Κόσοβο σήμερα είναι μικρότερη αλλά πολύ καλύτερη απ’ ό,τι πριν.
– Για να πάμε στο Αφγανιστάν, πόσα χρόνια πιστεύετε ότι θα παραμείνει εκεί το ΝΑΤΟ;
– Είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί κάτι τέτοιο. Αν, πάντως, δείτε το «βαλκανικό μοντέλο» μπορείτε να έχετε μια εικόνα – και το Αφγανιστάν είναι τουλάχιστον εξίσου δύσκολο με τα Βαλκάνια. Το σημαντικό είναι το εξής: ποια πρέπει να είναι η μορφή της αναγκαίας παρουσίας, πώς εξελίσσονται τα πράγματα. Πρώτα έρχεται η στρατιωτική παρουσία, ο στρατιωτικός ρόλος, ενώ ακολουθεί η μη στρατιωτική παρουσία με μικρότερο ρόλο. Το κρίσιμο σημείο της μεταβολής του ρόλου μιας δύναμης είναι όταν πετυχαίνουμε να αναλαμβάνουν πλέον τον κύριο ρόλο τα μη στρατιωτικά μέσα κι ελπίζω να μπορέσουμε να το πετύχουμε αυτό σύντομα στο Αφγανιστάν.
Η άσκηση της NRF
– Είμαστε λίγες εβδομάδες πριν από την πρώτη μεγάλη άσκηση της NRF, της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ, που, κατά κάποιον τρόπο είναι «παιδί σας». Τι περιμένετε από αυτή;
– Η άσκηση θα γίνει στο Πράσινο Ακρωτήριο, στον Ατλαντικό Ωκεανό έξω από τη δυτική ακτή της Αφρικής. Είναι μια στρατηγικά επιλεγμένη απόσταση που θα μας δείξει πού βρισκόμαστε ως προς τις πλήρεις επιχειρησιακές μας δυνατότητες.
– Πώς επελέγη ο τόπος;
– Από την δική μου πλευρά, πρότεινα στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο μια σειρά από τοποθεσίες κι εκείνο αποφάσισε. Το κριτήριο ήταν ο έλεγχος όλων των παραμέτρων της προώθησης, της επιχειρησιακής λειτουργίας αλλά και της επιστροφής της Δύναμης από μια τέτοια απόσταση και νομίζω ότι σε στρατιωτικούς όρους θα δείξουμε πως το ΝΑΤΟ μπορεί να επιχειρεί σε τέτοιες στρατηγικές αποστάσεις με τον τρόπο που σήμερα πια απαιτείται. Η απόσταση είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για μας. Ετσι, θα είναι ένα πολύ χρήσιμο τεστ, που θα μας πει πολλά. Μάλιστα, στην τελευταία σύνοδο των αρχηγών των γενικών επιτελείων πριν από λίγες μέρες στις Βρυξέλλες, είχαμε εντυπωσιακή συμβολή από την Ελλάδα και από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τις ανάγκες της άσκησης, κάτι που πιστεύω ότι θα αποτελέσει και πολύ θετικό παράδειγμα και για τα άλλα κράτη-μέλη.
– Και το Ιράν;
– Δεν έχουμε καμία νατοϊκή αποστολή στο Ιράν! Είναι ξεκάθαρο ότι οτιδήποτε έχει να κάνει με το Ιράν αυτή τη στιγμή είναι πολιτικού χαρακτήρα και βέβαια είναι πέρα από το ΝΑΤΟ. Γίνονται πολιτικές συζητήσεις στις οποίες μετέχουν και μέλη της βορειοατλαντικής κοινότητας. Πέρα από αυτό όμως, θα υπάρξουν και ευρύτερες συζητήσεις για θέματα ενέργειας, για την πρόσβαση σε αυτή και τη μεταφορά της κ.ο.κ. Είναι ένα ευρύτερο ουσιαστικό ζήτημα αν θα τα δούμε όλα αυτά ως μέρος της συλλογικής μας ασφάλειας και πώς θα μπορούσε το ΝΑΤΟ να συμβάλει σε αυτό το μεγάλο ζήτημα, κάτι που όμως πρέπει πρώτα να αποφασιστεί πολιτικά.
– Εχετε συζητήσει στο ΝΑΤΟ γι’ αυτά τα ζητήματα ασφάλειας της ενέργειας;
– Τα έχω συζητήσει με την πολιτική ηγεσία της Συμμαχίας και πιστεύω ότι είναι κι αυτή μία από τις μεγάλες ιδέες, ένα από τα μεγάλα θέματα της εποχής μας για τη Συμμαχία, την εποχή του μετασχηματισμού της. Και, όπως έχει πει και ο Γενικός Γραμματέας, στη Συμμαχία πρέπει τουλάχιστον να συζητούμε για τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας.