H… «Σολάνια» -όπως αποκαλούσε χλευαστικά ο ευρωπαϊκός Τύπος την τεχνητή ένωση Σερβίας και Μαυροβουνίου που επέβαλε εκβιαστικά προ τριετίας η E.E. μέσω του εκπροσώπου της Χαβιέ Σολάνα- δεν υπάρχει πια. Το 55,4% των ψηφοφόρων του Μαυροβουνίου (μόλις 0,4% πάνω από το όριο που είχε θέσει η E.E.) αποφάσισε την απόσχιση.
Ο πέμπτος και τελευταίος θάνατος της Γιουγκοσλαβίας είναι πλέον τετελεσμένο γεγονός. Μετά τη Σλοβενία, την Κροατία, την ΠΓΔΜ και τη Βοσνία, το Μαυροβούνιο υπήρξε η έσχατη από τις ομόσπονδες δημοκρατίες της αλήστου μνήμης Γιουγκοσλαβίας, η οποία διέρρηξε τους δεσμούς της με τη Σερβία και ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος. Εξι δημοκρατίες συναποτελούσαν τη Γιουγκοσλαβία, έξι ανεξάρτητα κράτη έχουν προκύψει από αυτές σήμερα.
Και άλλες διασπάσεις
Δυστυχώς, αργούμε ακόμη πολύ να φτάσουμε στο τέλος του δρόμου. Τώρα θα αρχίσει στα Βαλκάνια η φάση αφενός της διάσπασης και του ακρωτηριασμού των κρατών που προέκυψαν από τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και αφετέρου της συνολικής αμφισβήτησης ορισμένων από τα κράτη που προέκυψαν.
Η «Μοντ» της Τρίτης ήταν πολύ ανήσυχη και δεν το έκρυβε. «H ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου αποτελεί παράγοντα ανησυχίας για τη διεθνή κοινότητα, η οποία φοβάται ότι η διαδικασία κατακερματισμού της πρώην Γιουγκοσλαβίας θα συνεχιστεί στη βάση της επιστροφής των εθνικισμών και των συγκρούσεων για την εξουσία» έγραφε στην πρώτη σελίδα της και συνέχιζε στο κύριο άρθρο της:
«Η διεθνής κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να υποχρεώσει να ζουν μαζί λαοί, οι οποίοι δεν το θέλουν. H αυτοδιάθεση είναι αξιέπαινη αρχή, αλλά δεν στερείται κινδύνων. Εφαρμοζόμενη κατά γράμμα, κινδυνεύει να επιφέρει τη συνέχιση της βαλκανιοποίησης της περιοχής, διά μολύνσεως, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όπου η συγκατοίκηση των Βοσνίων, των Σέρβων και των Κροατών είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητή, στη Μακεδονία, όπου η ισορροπία μεταξύ των Σλάβων και των Αλβανών είναι εύθραυστη».
Πρώτο θύμα η Σερβία
Η Σερβία αποτελεί το πρώτο υποψήφιο θύμα και της νέας φάσης – σαν να μην ήταν αρκετό το συντριπτικό πλήγμα που δέχθηκε με την απόσχιση του Μαυροβουνίου, καθώς πλέον δεν έχει ούτε καν διέξοδο στη θάλασσα! Από εκεί που είχε υπό την εξουσία του χιλιάδες χιλιόμετρα γιουγκοσλαβικών ακτών, τώρα το Βελιγράδι είναι υποχρεωμένο να εκλιπαρεί το Μαυροβούνιο να του επιτρέψει την πρόσβαση στην Αδριατική, μέσα από ξένο έδαφος, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται.
Το Κόσοβο, λοιπόν, έχει θέσει ισχυρή υποψηφιότητα να γίνει το πρώτο τμήμα της σερβικής επικράτειας (και όχι πλέον της γιουγκοσλαβικής) που θα έχει αποσπαστεί με τη χρήση στρατιωτικής βίας εκ μέρους ξένων δυνάμεων και θα ανακηρυχθεί ανεξάρτητο με τη σύμφωνη γνώμη της διεθνούς κοινότητας.
Η Βοϊβοντίνα, επίσης μέρος της σερβικής επικράτειας, που αρθρογράφος της ισπανικής «Ελ Παΐς» τη χαρακτηρίζει «κεντροευρωπαϊκή» περιοχή -άρα ξένη προς τη Σερβία-, θα είναι ο επόμενος στόχος. «H απόφαση ανεξαρτητοποίησης του Μαυροβουνίου έκανε την περιοχή μας πιο ελεύθερη, πιο σταθερή, πιο ασφαλή», δήλωσε ενθουσιασμένος ο Αλβανός πρόεδρος Σαλί Μπερίσα. «Πριν από το τέλος του χρόνου το Κόσοβο θα ακολουθήσει το Μαυροβούνιο ως νέο κράτος», ισχυρίστηκε ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Αγκίμ Τσέκου.
«Εκείνοι που επιθυμούν την οικοδόμηση μιας Μεγάλης Αλβανίας αισθάνονται τώρα ενισχυμένοι», υποστηρίζουν με δηλώσεις τους στην «Ελ Παΐς» κάτοικοι του Μαυροβουνίου, προφανώς οπαδοί της διατήρησης της χαλαρής ένωσης με το Βελιγράδι.
Ενθουσιασμένοι με το αποτέλεσμα ήταν και οι Σερβοβόσνιοι, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της απόσχισης της δημοκρατίας τους από τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη και της ενσωμάτωσής τους στη Σερβία.
Ανάλογο κλίμα επικρατεί και στους Αλβανούς της ΠΓΔΜ, οι οποίοι είχαν πάρει τα όπλα το 2001 εναντίον των Σλάβων της χώρας, αλλά ο αγώνας τους προσωρινά δεν ευοδώθηκε, ιδίως λόγως του κλίματος που επικράτησε εναντίον των μουσουλμάνων μετά την 11 Σεπτεμβρίου 2001 και έτσι οδηγήθηκαν στην ειρηνευτική συμφωνία της Οχρίδας.
Τώρα ελπίζουν και αυτοί ότι θα πάρουν ρεβάνς, ίσως μέσω δημοψηφίσματος στις περιοχές τους.
Προβληματισμοί
Προβληματισμένοι με όλα αυτά δείχνουν οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης». Αν και αναφέρουν ότι «το Μαυροβούνιο είναι καλύτερα μόνο του», στο ίδιο κύριο άρθρο τους επισημαίνουν ορισμένα αντιφατικά στοιχεία των εξελίξεων, γράφοντας μεταξύ άλλων:
«Η διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας άρχισε λιγότερο από εσωτερικές διαμάχες και περισσότερο από πιέσεις εκ μέρους της Αυστρίας, του Βατικανού και της Γερμανίας που είχαν τα δικά τους ύποπτα συμφέροντα για να κατακερματίσουν τα Βαλκάνια. Και όμως, σήμερα εμείς πανηγυρίζουμε τη βαλκανιοποίηση, έναν όρο που πάντοτε εμπεριείχε την έννοια των ανυπέρβλητων φυλετικών και γεωγραφικών εχθροτήτων, και την προετοιμασία του αμφιλεγόμενου φινάλε της, ενός ανεξάρτητου Κοσόβου… Οπως φαίνεται, όσο περισσότερο «παγκοσμιοποιείται» ο κόσμος τόσο περισσότερο οι λαοί θεωρούν πολύτιμες τις παραδόσεις, τις γλώσσες και τις διαφορές τους» υπογραμμίζει η σοβαρή αμερικανική εφημερίδα.
Το Βερολίνο, αντιθέτως, με δυσκολία κρύβει την ικανοποίησή του. H γερμανική πολιτική υπέρ της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, η οποία ήδη από το 1991 είχε συμπεριλάβει θεαματική διπλωματική και μυστική στρατιωτική υποστήριξη στην ανεξαρτησία της Σλοβενίας και της Κροατίας, έχει στεφθεί από πλήρη επιτυχία.
Η άλλοτε κραταιά Γιουγκοσλαβία έχει πλέον εκφυλισθεί σε μια αξιοθρήνητη, ακρωτηριασμένη Σερβία και σε τρία κράτη υπό γερμανική επιρροή (Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία). Μαζί τους αφ’ ενός η θνησιγενής ΠΓΔΜ και αφετέρου το «ορμητήριο των λαθρεμπόρων» Μαυροβούνιο. Ακόμη και ο πρόεδρος της χώρας Μίλο Τζουκάνοβιτς κατηγορείται διεθνώς ως συνεργάτης της… ιταλικής Μαφίας στο λαθρεμπόριο τσιγάρων, τουλάχιστον!
«Στους ευρωπαϊκούς θεσμούς μπορούσε κανείς τη Δευτέρα να ακούσει παντού έναν πολυφωνικό αναστεναγμό ανακούφισης. H σαφής έκβαση του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου χαιρετίστηκε παντού», έγραφε χαρακτηριστικά η σοβαρή γερμανική εφημερίδα «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε».
Ενθουσιασμός αυτονομιστών σε όλη την Ευρώπη
Απροσδόκητη «παράπλευρη απώλεια» του δημοψηφίσματος του Μαυροβουνίου υπήρξε η αναπτέρωση των ελπίδων όλων των αυτονομιστικών κινημάτων όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ευρώπης, σε βαθμό που προκάλεσε κατάπληξη -και σε κάποιες περιπτώσεις πανικό- στους πολιτικούς ηγέτες.
Ενθουσιασμένοι οι Κορσικανοί αυτονομιστές, το ίδιο και οι υποστηρικτές της απόσχισης του Μπολτσάνο (Νότιου Τιρόλου, κατά τους αυτονομιστές) από την Ιταλία και της ένωσής του με την Αυστρία. Αναβρασμός και στους Ούγγρους της Τρανσιλβανίας (της Ρουμανίας), όπως και στους Ούγγρους της Σλοβακίας.
Μείζον πολιτικό θέμα προέκυψε και στην Ισπανία. Βροχή δηλώσεων από Βάσκους και Καταλανούς αυτονομιστές. «Το δημοψήφισμα του Μαυροβουνίου μετατρέπεται σε σημείο αναφοράς για τις φιλοδοξίες των Βάσκων και των Καταλανών εθνικιστών», ήταν π.χ. ο τίτλος ολοσέλιδου ρεπορτάζ της «Ελ Παΐς».
Πανικόβλητες δηλώσεις έκανε ο Χαβιέ Σολάνα. «Οποιαδήποτε σύγκριση ανάμεσα στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου και την εδαφική συζήτηση στην Ισπανία εγγίζει τα όρια του τρομώδους παραληρήματος (delirium tremens)», δήλωσε χωρίς να πείσει κανέναν – και πρωτίστως τους Βάσκους και Καταλανούς συμπατριώτες του.
Σχετικές δηλώσεις υποχρεώθηκε να κάνει και ο γ.γ. του NATO Γιάαπ ντε Χόοπ Σχέφερ, αρνούμενος διασύνδεση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του Μαυροβουνίου με τις αυτονομιστικές βλέψεις κινημάτων σε ευρωπαϊκές ΝΑΤΟϊκές χώρες.
Χαμένος κόπος. Οι συζητήσεις φούντωσαν από τη Σκοτία ώς τις παράνομα αποσχισμένες περιοχές της Αμπχαζίας στη Γεωργία και της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία.
«Κερασάκι» στην αυτονομιστική «τούρτα»: όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά ακόμη και στη Ρωσία -και μάλιστα από βουλευτή- έγινε λόγος για το ενδεχόμενο διεκδίκησης ανεξαρτησίας μέσω τοπικού δημοψηφίσματος και εκ μέρους του υπό τουρκική κατοχή κομματιού της Κύπρου, κατά το πρότυπο του Μαυροβουνίου…