Για δεκαετίες, οι αγγλόφωνοι και οι εκπατρισμένοι Ασιάτες που διψούν για νέα από την Ασία βασίζονταν στα περιοδικά Fae Eastern Economic Review (FEER) και Asiaweek, προκειμένου να μάθουν τα παρασκηνιακά νέα της περιοχής.
Το FEER ολοκλήρωσε τον κύκλο του ως εβδομαδιαίο ειδησεογραφικό περιοδικό τον Οκτώβριο του 2004, το Asiaweek ξεψύχησε τον Δεκέμβριο του 2001. Και τα δύο ήταν ιλουστρασιόν περιοδικά, τα οποία διέθεταν ένα ιδιαίτερα αξιοσέβαστο και σοβαρό δίκτυο ανταποκριτών σε ολόκληρη την Ασία.
Τα τελευταία χρόνια ένα πλήθος επιχειρήσεων ΜΜΕ ξεπήδησαν ξαφνικά σε ολόκληρη την Ασία για να καλύψουν το κενό. Ωστόσο, σύμφωνα με τους αναλυτές καμία από τις νέες εκδόσεις, από τις πολιτικές ιστοσελίδες του Διαδικτύου, που εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε συγκεκριμένες χώρες, μέχρι τα τοπικά περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας, δεν έχει βρει τη συνταγή της επιτυχίας. Με αποτέλεσμα, η αγορά των ανθρώπων ανώτατης παιδείας σε ολόκληρη την Ασία να εξυπηρετείται ανεπαρκώς.
Οι διεθνείς εφημερίδες
Σήμερα, οι διεθνείς ημερήσιες εφημερίδες, όπως η International Herald Tribune, οι Financial Times και η The Asian Wall Street Journal, εξυπηρετούν την περιοχή, όπως και ένας αριθμός τοπικών αγγλόφωνων εκδόσεων. Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες υποστηρίζουν ότι δεν ενημερώνονται για τις παρασκηνιακές εξελίξεις στην πολιτική και επιχειρηματική ζωή της Ασίας, που αποτελούσαν το ψωμοτύρι του FEER και του Asiaweek. Ορισμένες από τις εμβριθείς αναλύσεις αυτού του είδους μπορεί να τις βρει κανείς σε εξειδικευμένες ιστοσελίδες του Διαδικτύου, οι οποίες καλύπτουν θέματα που κυμαίνονται από τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Μιανμάρ έως τα ΜΜΕ στην Ινδονησία. ΄Η σε λίγα έντυπα, που προσπαθούν να καλύψουν ολόκληρη την ασιατική περιοχή.
Μια από τις εγκυρότερες τοπικές εκδόσεις είναι η Asia Times Online, η διαδικτυακή εκδοχή της ομώνυμης εφημερίδας, η οποία έκλεισε μετά την ασιατική οικονομική κρίση του 1997-1998. Η Asia Times ανήκει στον Σόντι Λιμτονγκούλ, εκδότη της ThaiDay, της αγγλόφωνης εφημερίδας που διανέμεται μαζί με την ταϊλανδέζικη έκδοση της Herald Τribune.
«Ενισχύουμε την κάλυψη της Ανατολικής Ασίας και προσπαθούμε να καλύψουμε το κενό που άφησε το κλείσιμο ορισμένων παραδοσιακών εντύπων στην περιοχή. Αισθανόμαστε ότι είμαστε πιο βιώσιμοι, διότι δεν έχουμε έξοδα διανομής ούτε έξοδα γραφείου, και επεκτεινόμαστε», τόνισε ο εκδότης της Asia Times στη Νοτιοανατολική Ασία, Σον Κρίσπιν.
Αλλη πρόσφατη είσοδος είναι εκείνη της ιστοσελίδας Asian News Network, το οποίο συνοδεύεται από μια εβδομαδιαία εφημερίδα. Σύμφωνα με τους αναλυτές, καμία από αυτές τις νέες εκδόσεις -που κυκλοφορούν δωρεάν- δεν μοιάζει να είναι κερδοφόρα. Ορισμένες στηρίζονται στην ενίσχυση μη κυβερνητικών οργανώσεων, ενώ άλλες, όπως η Asia Times, προσπαθούν να αυξήσουν τα έσοδά τους μέσω των διαφημίσεων.
Ομως, παρ’ όλες τις προσπάθειες, οι περισσότεροι αναγνώστες παραμένουν αδιάφοροι.
«Πολλές από τις σημερινές εκδόσεις είναι άθλιες, διότι κανένας δεν προτίθεται να επενδύσει στο ρεπορτάζ, να αφήσει δηλαδή ένα δημοσιογράφο να ερευνήσει σε βάθος ένα θέμα για ένα μήνα ή όσο διάστημα χρειαστεί», υποστηρίζει το ανώτατο στέλεχος της Εμπορικής Τράπεζας του Σιάμ, με έδρα την Μπανγκόκ, Μαρκ Ντέκερ. «Δεν έχω τον χρόνο να ψάξω σε όλα τα έντυπα για να βρω το περιστασιακό άρθρο για την Ταϊλάνδη που θα με ενδιαφέρει», συμπληρώνει ο κ. Ντέκερ.
Οι ιδιοκτήτες της FEER και του Asiaweek -Dow Jonew και Time Warner, αντίστοιχα- αποδίδουν την ευθύνη της κατάργησης των περιοδικών στην κατακόρυφη μείωση των διαφημίσεων. Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες αισθάνονται ότι τα περιοδικά, τα οποία είχαν για μεγάλο διάστημα την έδρα τους στο Χονγκ Κονγκ, έχασαν τη ζωτικότητά τους μετά την εξαγορά τους από αμερικανικές εταιρείες ΜΜΕ.
Το FEER υπάρχει ακόμα ως έκδοση του Dow Jones, αλλά έχει μεταμορφωθεί σε μηνιαία έκδοση, ακολουθώντας το παράδειγμα του διμηνιαίου περιοδικού Foreign Αffairs.
«Το AsianWeek ήταν ένα περιοδικό που κάλυπτε πολύ καλά τα τοπικά θέματα της Ασίας. Το ίδιο ίσχυε και για το FEER. Στη συνέχεια όμως «παγκοσμιοποιήθηκαν», έγιναν ομοιόμορφα, απέκτησαν μια φωνή που δεν ήταν πια η δική μας», υποστηρίζει ο εκδότης του φιλιππινέζικου περιοδικού Newsbreak, Μαρίτες Βιτούγκ.
Το δίκτυο Asia News, το οποίο συνδυάζει άρθρα από 14 ασιατικές εφημερίδες, ισχυρίζεται ότι εκφράζει τη φωνή της Ασίας. Ενας κορμός εναλλασσόμενων εκδοτών ποικίλων ασιατικών εφημερίδων, με έδρα την Μπανγκόκ, συντηρεί την ιστοσελίδα, κυκλοφορεί ένα ημερήσιο newsletter και εκδίδει ένα εβδομαδιαίο περιοδικό, το Asia news, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε στις 10 Φεβρουαρίου.
«Στόχος μας είναι να μεταδώσουμε την ποικιλία που χαρακτηρίζει την Ασία, να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας σε ορισμένα πανασιατικά θέματα, έτσι ώστε το περιοδικό να μπορέσει να αναδείξει τα κοινά συμφέροντα των κατοίκων της Ασίας», τόνισε ο γενικός διευθυντής του Asia news Network και πρόεδρος της εφημερίδας της Μπανγκόκ, The Nation, Πάνα Γιανβιροζ. «Τα μέλη δίνουν κάθε μέρα το προσωπικό τους σχόλιο στα πράγματα, γεγονός το οποίο έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Εάν κάποιος θέλει να εντρυφήσει, η είδηση είναι εκεί», συμπληρώνει ο κ. Γιανβιρόζ.
Η σύλληψη της συγκέντρωσης και της αντιπαράθεσης άρθρων πολλών τοπικών εφημερίδων δεν λύνει το πρόβλημα, τονίζουν οι ειδικοί, καθώς πολλά από αυτά απευθύνονται στο τοπικό κοινό κάθε περιοχής. «Η συγκέντρωση όλων αυτών των άρθρων δεν ικανοποιεί την ανάγκη της ένταξης των τοπικών θεμάτων σε μια ευρύτερη προοπτική. Στο παλιό περιοδικό είχαμε συνειδητά επιλέξει να πραγματευόμαστε θέματα που θα ενδιέφεραν ένα ευρύτερο κοινό, που υπερβαίνει τα όρια της χώρας στην οποία εδρεύαμε. Με συνέπεια, ένα θέμα που αφορά τη Μανίλα να μπορεί να διαβαστεί εξίσου από αναγνώστες της Νότιας Κορέας», υποστηρίζει ο πρώην επικεφαλής των απεσταλμένων της FEER, Ρόντνεϊ Τάσκερ.
Αδέσμευτη δημοσιογραφία
Αλλο κρίσιμο ζήτημα είναι εκείνο της ελευθερίας. Πίσω από τη λεγόμενη «ασιατική» ματιά, μια έννοια που χρησιμοποιήθηκε για να αντικρούσει τους υπέρμαχους της πιο αδέσμευτης δυτικής δημοσιογραφίας και την ύπαρξη ποικίλων εφημερίδων, που εκπροσωπούν διαφορετικά τοπικά συμφέροντα, κρύβεται το ζήτημα του ελέγχου των ελεγχόμενων και λογοκρινόμενων από το κράτος δημοσιογράφων, από τα μέλη του ασιατικού δικτύου. Οι ξένες εκδόσεις αξιολογούνταν από τη σχετική ικανότητα των δημοσιογράφων τους, οι οποίοι μπορούσαν να μεταβούν σε μέρη όπου οι ντόπιοι δεν είχαν πρόσβαση. Το FEER εξακολουθεί να αποτελεί πρότυπο για όλα τα πολιτικά έντυπα της Ασίας.