Ακυρη και παράνομη χαρακτήρισε χθες το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τη συμφωνία Ευρώπης – ΗΠΑ για την παράδοση στις αμερικανικές αρχές δεκάδων προσωπικών δεδομένων των επιβατών των υπερατλαντικών πτήσεων, αν και όλοι οι εμπλεκόμενοι διαβεβαιώνουν ότι θα εργασθούν για τη συνέχιση της «ομαλής» ροής της πληροφόρησης μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού.
Η συμφωνία, που είχε επιτευχθεί τον Μάιο του 2004, προβλέπει τη διαβίβαση, εντός 15 λεπτών από την απογείωση, 34 στοιχείων για κάθε επιβάτη κάθε πτήσης, κατά βάσιν στοιχεία όπως ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, ή τα στοιχεία πληρωμής που οι επιβάτες παραδίδουν για την ίδια την έκδοση του εισιτηρίου. Αντιθέτως, είχαν απαλειφθεί ορισμένες από τις αμερικανικές απαιτήσεις όπως το είδος γεύματος που έχει τυχόν επιλέξει ο επιβάτης (για να εντοπίζονται όσοι έχουν επιλέξει γεύματα «ισλαμικού» τύπου). Βάση για την απόφαση των κυβερνήσεων ήταν γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η συμφωνία με τη Ουάσιγκτον διασφαλίζει πλήρως την προστασία των προαναφερθέντων προσωπικών δεδομένων των επιβατών από χρήσεις που δεν άπτονται της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και του «σοβαρού εγκλήματος».
Πλην όμως, με τη χθεσινή απόφασή του, που ελήφθη κατόπιν προσφυγής του Ευρωκοινοβουλίου, το Δικαστήριο έκρινε ότι η μεν Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είχε καμία αρμοδιότητα να συντάξει τέτοιου είδους κείμενο, το δε συμβούλιο υπουργών της Ενωσης δεν είχε αρμοδιότητα να υιοθετήσει τη συμφωνία, καθώς εκ της ευρωπαϊκής νομοθεσίας τέτοια θέματα δεν εμπίπτουν στις αποφάσεις που λαμβάνονται σε συλλογικό, κοινοτικό επίπεδο.
Από την άλλη πλευρά, έχοντας ήδη κρίνει παράνομη για τους προαναφερθέντες λόγους τη συμφωνία, το Δικαστήριο δεν προχώρησε σε περαιτέρω κρίσεις για τη γενικότερη νομιμότητα της συμφωνίας από την άποψη της υπεράσπισης των ατομικών ελευθεριών των Ευρωπαίων, όπως επίσης ζητούσε το Κοινοβούλιο. Επίσης, παρέχει στις κυβερνήσεις διάστημα μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου να ικανοποιήσουν καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο τις ΗΠΑ ώστε να συνεχισθεί η ροή των πληροφοριών προς τις αμερικανικές υπηρεσίες.
Αν και η Επιτροπή επιχείρησε να υποβαθμίσει την απόφαση ως ζήτημα περίπου τεχνικού χαρακτήρα, στην πράξη αποτελεί σημαντική παρέμβαση του Ευρωδικαστηρίου, στο πλέγμα της ολοένα και διευρυνόμενης νομοθεσίας περί εσωτερικής ασφάλειας στην Ενωση.
Είναι δε χαρακτηριστική η χθεσινή δήλωση του εκπροσώπου της Επιτροπής, Γιοχάνες Λαϊτενμπέργκερ, πως η απόφαση του Δικαστηρίου δίνει ένα επιπλέον έναυσμα στην Ευρώπη να αλλάξει συνολικά τον νομικό χειρισμό των θεμάτων που εντάσσονται στη σφαίρα της εσωτερικής ασφάλειας και να τα εντάξει σαφώς στα θέματα αμιγώς ευρωπαϊκού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα, μεταξύ πολλών άλλων, την κατάργηση του εθνικού βέτο στη λήψη των σχετικών αποφάσεων.