ΣΕΝ ΟΜΠΕΝ, Γαλλία. Την πειραματική συσκευή synchrotron τρίτης γενιάς με κωδική ονομασία «Soleil» (Ηλιος), στο Σεν Ομπέν της επαρχίας της Εσόν, εγκαινίασε χθες ο Γάλλος πρόεδρος Σιράκ.
Η συσκευή αποτελεί πηγή ακτίνων Χ πολύ υψηλής ενέργειας, που θα επιτρέψουν στον επιστημονικό κόσμο να αναλύσει τη δομή της ύλης, με πρωτόγνωρη ακρίβεια. Τα χθεσινά εγκαίνια έδωσαν τέλος σε προσπάθειες 20 ετών, που βρέθηκαν αντιμέτωπες με κυβερνητική απραξία, παρά τις πιέσεις των επιστημόνων, που χαρακτήρισαν το σχέδιο πρωταρχικής σημασίας. Το πρόγραμμα κινδύνευσε μάλιστα με ακύρωση το 1999, όταν ο τότε υπουργός Ερευνας, Κλοντ Αλέγκρ, είχε επιλέξει τη διακοπή του, ώστε η Γαλλία να ενισχύσει το αντίστοιχο βρετανικό πρόγραμμα, το «Diamond».
Η Γαλλία χρειάσθηκε να περιμένει έως την άνοιξη του 2003 για να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής στο οροπέδιο του Σακλέ του νομού της Εσόν. Οι εγκαταστάσεις του «Ηλίου» αποτελούνται από γιγάντιο τσιμεντένιο δακτύλιο, περιμέτρου 354 μέτρων, μέσα στον οποίο τα ηλεκτρόνια (των οποίων η ταχύτητα πλησιάζει εκείνη του φωτός) εκπέμπουν πολύ έντονη ακτινοβολία, που με τη σειρά της διοχετεύεται προς τις λεγόμενες «γραμμές φωτός». Οι «γραμμές φωτός» αυτές είναι πραγματικά κέντρα ανάλυσης δειγμάτων.
Οι πέντε πρώτες δέσμες αναμένεται να λειτουργήσουν μέχρι την άνοιξη του 2007. Εξι ακόμη γραμμές θα έχουν κατασκευασθεί μέχρι το καλοκαίρι, ενώ το σχέδιο «Ηλιος» προβλέπει την κατασκευή 24 δεσμών μέχρι το 2009. Πάνω από 2.000 ερευνητές και τεχνικοί, το ένα τρίτο από αυτούς ξένοι, θα δραστηριοποιηθούν στο κέντρο «Ηλιος», που αναμένεται να κοστίσει γύρω στα 454 εκατ. ευρώ.
Αντίθετα με τους επιταχυντές στοιχείων, οι οποίοι προκαλούν επιτάχυνση στοιχειωδών σωματιδίων, όπως πρωτόνια, ιόντα, ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια, για να τα εξαπολύσουν εναντίον «στόχων». Οι παρεπόμενες συγκρούσεις επιτρέπουν την πρωτογενή έρευνα. Αντίθετα, τα synchrotron αποτελούν επιταχυντές ηλεκτρονίων, που στοχεύουν στη δημιουργία ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Η ακτινοβολία αυτή διοχετεύεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προσκρούσει στο αντικείμενο που θέλουμε να εξετάσουμε. Η μέθοδος μπορεί να αξιοποιηθεί στην ιατρική και τη φαρμακευτική για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, αλλά και για την «εξημέρωση» περίπλοκων πρωτεϊνών. Στη Χημεία, η τεχνολογία των synchrotron μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό βλαβερών ουσιών για το περιβάλλον, αλλά και στη βελτιστοποίηση της απόδοσης των εξατμίσεων αυτοκινήτων που κινούνται με αμόλυβδα καύσιμα.
Στο μεταξύ, περισσότερο φιλόδοξο αποδεικνύεται το βρετανικό πρόγραμμα «Diamond», καθώς η περίμετρος των εγκαταστάσεων φθάνει τα 561 μέτρα και η ενεργειακή απόδοση του βρετανικού synchrotron στα 3 Γκιγκαελεκτρονβόλτ, ξεπερνά εκείνη του γαλλικού στα 2,75.