Πυρηνικό πρόγραμμα, υποστήριξη στη σιιτική οργάνωση του Λιβάνου «Χεζμπολάχ», προσπάθεια δημιουργίας ενός ελεγχόμενου από την Τεχεράνη, σιιτικού κράτους εν κράτει στο Ιράκ: Ιδού οι τρεις «κεφαλές» της ιρανικής απειλής, στα μάτια της Ουάσιγκτον. Από χθες, ήρθε να προστεθεί μια τέταρτη, περισσότερο βραδυφλεγής αλλά όχι κατ’ ανάγκην λιγότερο επικίνδυνη: Η επίθεση της Τεχεράνης εναντίον του δολαρίου.
Μόνο υπόθεση ρουτίνας δεν ήταν η καθιερωμένη, εβδομαδιαία ενημέρωση Τύπου από τον Ιρανό κυβερνητικό εκπρόσωπο. Οπως ανακοίνωσε ο Γκολαμχοσεΐν Ελάμ, η ιρανική κυβέρνηση αποφάσισε να αντικαταστήσει το δολάριο με το ευρώ στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές της καθώς και στις καταθέσεις της στο εξωτερικό. Επιπλέον, τα συναλλαγματικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού θα υπολογίζονται εφεξής με βάση το ευρώ. Το ίδιο θα συμβεί με τα πετρελαϊκά έσοδα της χώρας, που αντιστοιχούν στο 80% των συνολικών, συναλλαγματικών εσόδων του Ιράν.
Δύσκολα η ιρανική ηγεσία θα μπορούσε να επιλέξει πιο κατάλληλη στιγμή για να ανακοινώσει τη στροφή της. Δεν έχουν περάσει παρά δύο εβδομάδες από την ημέρα που ο «Εκόνομιστ» κυκλοφορούσε με αφιέρωμα στην ανησυχητική αστάθεια του αμερικανικού νομίσματος. Στη διάρκεια του 2006, το δολάριο έχασε περίπου το ένα δέκατο της αξίας του έναντι του ευρώ, ενώ η ανησυχία ενισχύθηκε προ εβδομάδος, όταν ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Αλαν Γκρίνσπαν, αποκάλυψε ότι χώρες – μέλη του ΟΠΕΚ μετατρέπουν αθόρυβα δολάρια σε άλλα νομίσματα.
Οικονομικοί αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες κατά πόσον είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί άμεσα και καθολικά η απόφαση της ιρανικής ηγεσίας για στροφή στο ευρώ, επιμένοντας ιδιαίτερα στην ισχυρή πόλωση της πετρελαϊκής αγοράς προς το δολάριο. Πιθανότατα έχουν δίκιο. Το γεγονός αυτό δεν μειώνει, ωστόσο, τη σημασία της απόφασης, που υπαγορεύθηκε, πιθανότατα, περισσότερο από πολιτικά παρά από οικονομικά κίνητρα. Κατά γενική ομολογία, η στρατιωτική ισχύς και η κυριαρχία του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος (η οποία επιτρέπει στις ΗΠΑ να ξεφεύγουν από τους κανόνες που ισχύουν για οποιαδήποτε άλλη οικονομία, τυπώνοντας το πράσινο χαρτί) αποτελούν τους δύο κυριότερους πυλώνες της αμερικανικής ηγεμονίας. Τι θα συμβεί, όμως, αν η «εποχή του δολαρίου» φτάσει στο τέλος της;
Ο κίνδυνος δεν είναι θεωρητικός. Λίγο πριν από τον πόλεμο στο Ιράκ, ο Σαντάμ και ο σεΐχης Γιαμπανί από τη Σαουδική Αραβία, είχαν δηλώσει ότι σκέφτονταν να προτείνουν τη στροφή από το δολάριο στο ευρώ, αναφορικά με τις πωλήσεις πετρελαίου. Πρόσφατα, Κίνα και Βενεζουέλα ανακοίνωσαν τη μετατροπή μέρους των συναλλαγματικών τους αποθεμάτων από δολάρια σε ευρώ. Σ’ αυτό το φόντο, η επιλογή της Τεχεράνης μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο.
Αλλά με τι στόχο; Σε πρώτη ματιά, φαίνεται ωσάν το ιρανικό καθεστώς να ρίχνει γέφυρες προνομιακής συνεργασίας στην Ευρώπη, ελπίζοντας, ενδεχομένως, να βάλει σφήνες στο ενιαίο μέτωπο της Δύσης στο θέμα των κυρώσεων για το πυρηνικό της πρόγραμμα. Δεν αποκλείεται, όμως, να πρόκειται για μια διαπραγματευτική κίνηση με στόχο τον τελικό συμβιβασμό με την… Ουάσιγκτον, όπου το ενδεχόμενο απευθείας διαπραγματεύσεων με την Τεχεράνη έχει ήδη τεθεί στην ημερήσια διάταξη, μετά την έκθεση Μπέικερ για το Ιράκ.
Σε κάθε περίπτωση, η νέα θεαματική κίνηση της Τεχεράνης επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται σ’ αυτή τη συγκυρία το Ιράν περισσότερο από ό,τι το Ιράν χρειάζεται τις ΗΠΑ. Αλλά η περιφερειακή ισχύς συχνά αποδεικνύεται δίκοπο μαχαίρι ξυπνώντας φόβους και προκαλώντας αντισυσπειρώσεις. Οι συνεχείς καταγγελίες του Ισραήλ κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και το φραστικό «ολίσθημα» (;) του Ισραηλινού πρωθυπουργού Εχούντ Ολμέρτ, που αναγνώρισε την κατοχή πυρηνικών όπλων, μάλλον δεν θα έπρεπε να περάσουν αψήφιστα στην Τεχεράνη.