«Σήμερα, για να βρούμε νερό, αναγκαζόμαστε να κάνουμε γεωτρήσεις όλο και πιο βαθιά. Σε ορισμένες περιοχές της Μεσογείου οι γεωτρήσεις γίνονται πλέον σε πολύ μεγάλα βάθη, όταν παλαιότερα αντλούσαν το νερό σχεδόν από την επιφάνεια του εδάφους. Το πρόβλημα που παρατηρούμε στην πεδιάδα της Θεσσαλίας, όπου το νερό αντλείται πια από γεωτρήσεις δεκάδων και εκατοντάδων μέτρων, δεν οφείλεται μόνο στην υπεράντληση για τις ανάγκες της εντατικής γεωργίας, αλλά και στη διαταραχή του υδρολογικού κύκλου», λέει στην «Κ» ο κ. Χρ. Ζερεφός. Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες φέρνει ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σε μια όαση, στη χερσόνησο του Σινά, υπάρχει ένα παλιό ελληνικό μοναστήρι. Οι καλόγριες πλέον αντλούν το νερό από μεγάλο βάθος, ενώ παλιά ανάβλυζε μέσα στην όαση…
«Η διαταραχή του υδρολογικού κύκλου είναι η πιο βασική συνέπεια του φαινομένου του θερμοκηπίου», τονίζει ο διακεκριμένος Ελληνας επιστήμονας, «η οποία δεν επιδέχεται πια καμιά αμφισβήτηση, καθώς πλέον συναντάται από τη Χιλή και τις ΗΠΑ, μέχρι τη λεκάνη της Μεσογείου».
Ο κ. Ζερεφός κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. «Ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται η θερμοκρασία και διαταράσσεται ο υδρολογικός κύκλος είναι πολύ υψηλότερος απ’ όσο περιμέναμε», υπογραμμίζει. Το αποτέλεσμα είναι η μέση στάθμη των υπογείων υδάτων να πέφτει.
Η δημοσίευση της βαρυσήμαντης Εκθεσης Στερν, που είχε παραγγελθεί από τη βρετανική κυβέρνηση για τις οικονομικές συνέπειες των κλιματικών αλλαγών, εκτίμησε το κόστος (εφόσον δεν ληφθούν μέτρα) σε δύο τρισεκατομμύρια ευρώ, υπογραμμίζοντας ότι για κάθε ευρώ που θα δαπανηθεί έγκαιρα, γλιτώνουμε πέντε στο μέλλον!
Ο κ. Ζερεφός κατέγραψε τις επιπτώσεις που θα έχουν (και έχουν ήδη) οι κλιματικές αλλαγές στην Ελλάδα και τις παρουσίασε στην ελληνική Βουλή και τη βρετανική πρεσβεία. «Η πρώτη κατηγορία επιπτώσεων αφορά τη γεωργία, η οποία θα πληγεί ιδιαίτερα», τονίζει στην «Κ». «Πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, μείωση της υγρασίας, συχνότεροι καύσωνες και καταιγίδες, βροχές την περίοδο της σποράς και καύσωνες την περίοδο της ανθοφορίας, μείωση της περιόδου ανάπτυξης των σπαρτών, θα κάνουν τη γεωργία να υποφέρει». Οι συχνότερες πυρκαγιές είναι ακόμη μια συνέπεια του «θερμοκηπίου». «Περισσότερες ξηρές και ζεστές μέρες, συχνότεροι καύσωνες, έντονοι άνεμοι, όλα αυτά προκαλούν εκρηκτική τάση αυξήσεως των δασικών πυρκαγιών», τονίζει ο ακαδημαϊκός.
Μεγαλύτερες ενεργειακές απαιτήσεις είναι η τρίτη κατηγορία συνεπειών. «Μερικοί νομίζουν ότι επειδή οι χειμώνες είναι πιο ήπιοι, θα καταναλώνουμε λιγότερη ενέργεια και θα έρθουμε σε κάποια ισορροπία. Το καλοκαίρι όμως χρειαζόμαστε ολοένα περισσότερη ενέργεια για κλιματισμό. Η ανώτερη ζήτηση καταγράφεται πια τον Ιούλιο. Δυστυχώς, εάν δεν παρθούν μέτρα το καλοκαίρι θα είναι αφόρητο. Πρόσφατες μελέτες από το πανεπιστήμιο του Ιστ Ανγκλια και το Κέμπριτζ δείχνουν ότι ο καύσωνας του 2003 (από τον οποίο πέθαναν 15.000 άνθρωποι σε Γαλλία και Ιταλία) θα είναι φυσιολογικός, ίσως και δροσερός καιρός το 2050! Οι διακυμάνσεις θα γίνονται σε ανώτερα επίπεδα, όπου θερμοκρασία 40 βαθμών στο Παρίσι θα θεωρείται… φυσιολογική».
Σοβαρές εκτιμά τις αρνητικές συνέπειες στον εγχώριο τουρισμό, τόσο τον θερινό όσο και τον χειμερινό, ο κ. Ζερεφός. «Οσο πληθαίνουν οι καύσωνες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα τόσο θα γίνονται λιγότερο ελκυστικές οι διακοπές στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, καθώς η θερμοκρασία θα ανεβαίνει και στη Μεσόγειο και βορειότερα μπορεί ένα ποσοστό των Ευρωπαίων τουριστών να αποφασίσει να παραμείνει στη χώρα του».
Τέλος, ο κ. Ζερεφός υπογραμμίζει τις σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι καύσωνες πλήττουν άμεσα ή έμμεσα την υγεία των πολιτών. «Εάν δεν πάρουμε μέτρα η ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων αναμένεται να επεκταθεί», σημειώνει ο καθηγητής. «Σ’ ένα διαταρασσόμενο υδρολογικό κύκλο η ποιότητα των υδάτων χειροτερεύει. Καθώς είναι λιγότερο το διαθέσιμο ύδωρ, η συγκέντρωση των ρύπων μεγαλώνει. Το έδαφος υποβαθμίζεται, καθώς δεν μπορεί να αντέξει έναν καύσωνα, δεν είναι φτιαγμένο για κάτι τέτοιο…». Ακόμα και μεταφερόμενα (μέσω αεροπλάνων) μικρόβια από τους τροπικούς, που σήμερα πεθαίνουν μόλις βρεθούν στο διαφορετικό περιβάλλον της Ελλάδας, ενδέχεται να επιβιώσουν εάν βρεθούν σε πιο ζεστό κλίμα. Στην περίπτωση αυτή η ελονοσία και άλλες ασθένειες μπορεί να επεκταθούν…
Το ερώτημα είναι «τι κάνουμε;». «Η Ελλάδα έχει αξιόλογο ενεργειακό πλούτο, τον ήλιο, τον αέρα, τη γεωθερμία. Αυτόν τον πλούτο οι αρχαίοι Ελληνες τον είχαν καταλάβει, τον μετέτρεψαν σε θεούς και ημίθεους και τον ανέβασαν στον Ολυμπο. Εμείς 2.500 χρόνια μετά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη σημασία τους. Είναι απίστευτο, όλοι μας λένε «μπράβο” όταν μιλάμε για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά κανείς δεν πάει να ακουμπήσει τον… θεό που είναι δίπλα του! Γι’ αυτό και παίρνουμε μόλις το 3% της ενέργειας από τις ΑΠΕ. Γι’ αυτό και έχουμε ήδη υπερβεί τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που είχαμε δικαίωμα (στο πλαίσιο του Κιότο) και τώρα τρέχουμε να αγοράζουμε «δικαιώματα ρύπων”, στα χρηματιστήρια ρύπανσης»!
Ο κ. Ζερεφός τονίζει ότι χρειάζεται ενημέρωση των πολιτών, να μάθει ότι μπορεί να κερδίσει χρήματα, βοηθώντας ταυτόχρονα και την οικονομία της χώρας και το περιβάλλον. «Αλλά πρέπει να μπει μπροστά η Πολιτεία. Να υπάρχει, για παράδειγμα, αποτελεσματικό δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς, ώστε να αφήσει ο κόσμος το Ι.Χ. Να ενθαρρυνθεί η εφαρμογή τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα δεν υπάρχει καμιά ενίσχυση για τα ηλιακά θερμικά συστήματα. Στο σπίτι μου παίρνουμε το 1/3 της θέρμανσης με απλούς – παθητικούς συλλέκτες, σαν κι αυτούς των ηλιακών θερμοσιφώνων».
Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να στραφεί η κυβερνητική πολιτική και όχι στο να πληρώνει δικαιώματα ρύπων, υπογραμμίζει ο κ. Ζερεφός. «Το εμπόριο ρύπων είναι μια κοροϊδία, ένα τέχνασμα, που δίνει παράταση ζωής στην πετρελαϊκή οικονομία. Αντί για χρηματιστήρια ρύπων καλό είναι τα λεφτά αυτά να επενδυθούν σε νέες τεχνολογίες ή σε εφαρμογή τεχνολογιών που υπάρχουν (όπως το υδρογόνο) ώστε να απεξαρτηθούμε από το πετρέλαιο».