Των Dr Wolfgang Schultheiss, πρέσβη της Γερμανίας – Bruno Delaye, πρέσβη της Γαλλίας
Στις 22 Ιανουαρίου Γαλλία και Γερμανία θα γιορτάσουν την 44η επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης των Ηλυσίων, η οποία έθεσε τα θεμέλια μιας ιδιαίτερης σχέσης και φιλίας μεταξύ των δύο χωρών. Η Συνθήκη των Ηλυσίων είναι κάτι περισσότερο από ένα τυπικό έγγραφο που συμφωνήθηκε μεταξύ δύο κυβερνήσεων. Κατάφερε να μπει στην καρδιά και το μυαλό των πολιτών στις δύο αυτές χώρες, πράγμα καθόλου εύκολο αν αναλογιστεί κανείς το γαλλογερμανικό παρελθόν.
Στις σχέσεις των δύο κρατών, οι συνεχείς συγκρούσεις επισκίαζαν τις περιόδους ειρηνικής συνύπαρξης. Πόλεμος, προσαρτήσεις, καταστροφές, δυστυχία και κατοχή. Αυτές ήταν οι μνήμες που μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά. Αποκορύφωμα όλων αυτών ήταν να εδραιωθεί, ακόμα και στην πολιτική ηγεσία, η πεποίθηση μιας σχεδόν φυσικής «προαιώνιας εχθρότητας», με αποτέλεσμα να είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα σχεδόν αδύνατο οι δύο χώρες να απαλλαγούν από τις μοιραίες συνέπειες αυτής της αγκύλωσης.
Χρειάστηκαν δύο καταστροφές για να ξεπεράσουν Γερμανοί και Γάλλοι τις προκαταλήψεις τους. Στα πρόσωπα των Σαρλ Ντε Γκωλ (Charles de Gaulle) και Κόνραντ Αντενάουερ (Konrad Adenauer) βρέθηκαν τελικά οι ηγέτες που είχαν τη διορατικότητα και το θάρρος να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον «μιλώντας τη γλώσσα της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας» και να υπογράψουν τη Συνθήκη των Ηλυσίων. Στη βάση αυτή, οι πολίτες της Γαλλίας και της Γερμανίας κατόρθωσαν να ανακτήσουν την μεταξύ τους εμπιστοσύνη.
Το σημαντικότερο θεμέλιο τέθηκε όμως από 5.000 αδελφοποιήσεις σχολείων και από την Οργάνωση Γαλλογερμανικής Νεολαίας, η οποία έδωσε σε μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων τη δυνατότητα να ζήσουν για ένα χρονικό διάστημα στην άλλη χώρα. Εκτός απ’ αυτό υπήρξαν και χιλιάδες άλλες αδελφοποιήσεις – μεταξύ πόλεων, επαρχιών, μουσικών συνόλων, πυροσβεστικών ομάδων εθελοντών, προσκόπων, αθλητικών και εκκλησιαστικών συλλόγων και συνδικαλιστικών φορέων. Καθένας που ήταν ή είναι ακόμα μέλος τους, έφερνε και φέρνει ένα κομμάτι της Γερμανίας στη Γαλλία και το αντίστροφο.
Από την εντατική και δυναμική αυτή ανταλλαγή προέκυψε και το πρώτο κοινό γαλλογερμανικό βιβλίο ιστορίας. Το έναυσμα δόθηκε από τη γαλλογερμανική Βουλή των Νέων, η οποία συνεδρίαζε με την ευκαιρία της 40ής επετείου από την υπογραφή της Συνθήκης των Ηλυσίων.
Γειτονικές χώρες που βρίσκονται ή βρίσκονταν σε διαμάχη, παρουσιάζουν συνήθως στα σχολικά τους βιβλία τη δική τους αντίληψη των πραγμάτων και δημιουργούν με τον τρόπο αυτό προκαταλήψεις και ιστορικές αγκυλώσεις. Βασική όμως προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός κοινού μέλλοντος χωρίς προκαταλήψεις από τη νέα γενιά, είναι να υπάρξει συμφωνία τόσο για τα πραγματικά αίτια μιας δύσκολης σχέσης γειτνίασης, όσο και για τα αίτια των διενέξεων που έχουν προηγηθεί. Κι αυτό ακριβώς γίνεται μ’ αυτό το βιβλίο. Ταυτόχρονα τονίζονται οι κοινές αξίες και οι κοινοί στόχοι. Ετσι υπογραμμίζονται τα κοινά στοιχεία μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, λαμβάνοντας όμως υπόψη τις εκάστοτε εθνικές ιδιαιτερότητες. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι οι Γερμανοί μαθητές διδάσκονται το θέμα της αποικιοκρατίας, το οποίο είναι σημαντικό για τη γαλλική ιστορία, ενώ Γάλλοι μαθητές διδάσκονται για τη διχοτόμηση και την επανένωση της Γερμανίας. Φυσικά και στις δύο πλευρές του Ρήνου οι μαθητές πρέπει να ασχοληθούν με τον Κάρολο τον Μέγα, ο οποίος έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία και για τις δύο χώρες. Αυτό δείχνει και πόσο στενά συνδεδεμένες είναι ιστορικά η Γερμανία και η Γαλλία.
Το κοινό σχολικό βιβλίο ιστορίας Γαλλίας και Γερμανίας προάγει μια κοινή αντίληψη για την ιστορία, έχοντας συγχρόνως το βλέμμα στραμμένο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Εφόσον η καταγραφή της ιστορίας παίζει ως γνωστόν έναν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και κατ’ επέκταση της εθνικής πολιτικής, το κοινό σχολικό βιβλίο ιστορίας προάγει τη συνεννόηση των λαών και την πολιτική συνεργασία μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, καθώς και το ρόλο τους ως κινητήριας δύναμης για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Με το εγχείρημα αυτό ίσως μάλιστα δοθεί ένα έναυσμα και σε άλλους πάλαι ποτέ «προαιώνιους εχθρούς» να επιχειρήσουν κάτι παρόμοιο στοχεύοντας στη νέα γενιά.
Η γαλλογερμανική φιλία έχει γίνει πλέον μέρος της εθνικής και της ευρωπαϊκής μας συνείδησης κι αυτό φαίνεται από τις προσπάθειες που καταβάλλουμε ώστε να είμαστε μαζί η κινητήρια δύναμη της Ενωμένης Ευρώπης. Δεν βλέπουμε όμως μόνο εμείς τους εαυτούς μας έτσι: και οι εταίροι μας γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η συμπόρευση της Γαλλίας και της Γερμανίας για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης.
Η γαλλογερμανική φιλία αποτέλεσε το πρότυπο και για άλλες περιπτώσεις, όπου έγιναν προσπάθειες να υπερνικηθούν οι φόβοι του παρελθόντος και να αντικατασταθεί η ιστορικά εδραιωμένη δυσπιστία από μια ζωντανή φιλία. Αποτέλεσε μάλιστα την έμπνευση και για τη συμφιλίωση μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις διενέξεων σ’ αυτό τον κόσμο, για τις οποίες θα ευχόταν κανείς μια παρόμοια εξέλιξη. Το γαλλογερμανικό παράδειγμα δείχνει ότι δεν πρέπει να χάνουμε την ελπίδα μας. Τα κοινά σχολικά βιβλία είναι μια απαιτητική μεν, ταυτόχρονα όμως και σημαντική αρχή για μια συμφιλίωση.