Μήπως ο αντιαμερικανισμός των Ευρωπαίων βρίσκεται σε ύφεση, αναρωτιέται ο Στράικερ ΜακΓκουάιρ στο τελευταίο τεύχος του «Νιούζγουικ». Το Ιράκ χώρισε την Ευρώπη σε «παλαιά» και «νέα» σύμφωνα με τον Ντόναλντ Ράμσφελντ. Εκατομμύρια διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους και πολλές κυβερνήσεις (Βρετανία, Ισπανία, Ιταλία) είτε έπεσαν είτε αποδυναμώθηκαν σημαντικά εξαιτίας της στενής τους σχέσης με τον Λευκό Οίκο.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, επισημαίνει το «Νιούζγουικ». Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν και πάλι να χτίσουν τις γέφυρες επάνω από τον Ατλαντικό. Το αξιοπερίεργο, λέει ο ΜακΓκουάιρ, είναι ότι η πολιτική ελίτ αγκαλιάζει την Αμερική, ενώ οι ψηφοφόροι εξακολουθούν να είναι αντιαμερικανοί όπως και τον καιρό της εισβολής στο Ιράκ. Ο Γάλλος πρόεδρος κ. Νικολά Σαρκοζί και η Γερμανίδα καγκελάριος κ. Αγκελα Μέρκελ ηγούνται της προσπάθειας προσέγγισης και ενεργούν σαν Σρέντερ και Σιράκ να ανήκουν σε άλλη εποχή, κατά τον ΜακΓκουάιρ. Ομοίως, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης επιδεικνύουν τέτοιο απροκάλυπτο φιλοαμερικανισμό, ώστε η Μόσχα έχει αρχίσει να αντιδρά.
Ευδιάκριτες αιτίες
Οι αιτίες πίσω από την παρατηρούμενη πτώση του αντιαμερικανισμού είναι ευδιάκριτες, λέει ο ΜακΓκουάιρ. Πρώτον, ο Τζόρτζ Μπους, ο πλέον μισητός Αμερικανός πρόεδρος για τους Ευρωπαίους, ετοιμάζεται να εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο. Δεύτερον, το ζήτημα του Ιράκ αρχίζει να ξεθωριάζει, όχι ως πρόβλημα, αλλά ως ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών ηγετών. Υπάρχει, όμως, και η επιθυμία για οικονομική συνεργασία εξαιτίας της ανόδου της Κίνας και της Ινδίας, όπως και η απειλή της Αλ Κάιντα που αρχίζει να φοβίζει όλο και περισσότερο τους Ευρωπαίους. Ρόλο παίζει και η αναβίωση της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς, όπως και η επικράτηση του πραγματισμού επί της ιδεολογίας. Οσο, δε, η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν επιδεικνύει την ισχύ της τόσο οι χώρες του παλιού σοβιετικού μπλοκ επιζητούν την προστασία των ΗΠΑ. Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον έχει προχωρήσει τελευταία σε μικρά, αλλά σημαντικά, βήματα συνεργασίας -τα πυρηνικά του Ιράν, η Μέση Ανατολή- που βελτιώνουν τις σχέσεις με τους Ευρωπαίους. Την αμερικανική υπόθεση βοηθάει και η (ορισμένες φορές επιθετική) στάση της Μόσχας. Η Ουάσιγκτον εκμεταλλεύθηκε πλήρως την καλή διάθεση των ευρωπαϊκών χωρών προσπαθώντας να εγκαταστήσει αντιβαλλιστικό πυραυλικό σύστημα σε Πολωνία και Τσεχία. Η ενόχληση της Μόσχας δεν εμπόδισε καθόλου τους πρώην συμμάχους της να συναινέσουν στα αμερικανικά αιτήματα. Αν όμως στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη τα ζητήματα ασφαλείας βρίσκονται στην καρδιά του νέου Ατλαντισμού, δεν συμβαίνει το ίδιο και στη Δυτική Ευρώπη. Αυτό που τραβάει τη Δυτική Ευρώπη προς την Αμερική είναι η έλξη της ιστορίας, της κουλτούρας, της οικονομίας και του εμπορίου.
Κοινή γνώμη και Βρετανία
Η Δυτική Ευρώπη ξεχωρίζει και γιατί ένα σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης εξακολουθεί να είναι αντίθετο με την Αμερική. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Pew, η γνώμη των Ευρωπαίων για τις ΗΠΑ -πολύ ευνοϊκή αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου- μεταστράφηκε κατά την εισβολή στο Ιράκ και έκτοτε μόλις που βελτιώθηκε. Με αυτό το δεδομένο, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να έχουν καλύτερους «συνηγόρους» από τους Μέρκελ και Σαρκοζί, ιδίως μετά την αποχώρηση του Τόνι Μπλερ. Η κ. Μέρκελ όταν μιλάει για τη «δύναμη της ελευθερίας», σίγουρα θυμίζει τον Κένεντι. Οσο για τον κ. Σαρκοζί, αυτός ποτέ δεν έκρυψε τον θαυμασμό του για τις ΗΠΑ. Το ίδιο θα μπορούσε να υποθέσει κανείς και για τον Γκόρντον Μπράουν. Ομως η Βρετανία, επί μακρόν στο πλευρό των ΗΠΑ, αποτελεί σήμερα ένα είδος εξαίρεσης. Ο Μπράουν προσπαθεί τόσο πολύ να μη θυμίζει τον Μπλερ, ώστε στέλνει μπερδεμένα σήματα στην Ουάσιγκτον. Κανείς δεν θα τον κατηγορήσει για αντιαμερικανισμό. Το γεγονός όμως ότι τον ξεπερνούν σε φιλοαμερικανισμό η Γερμανίδα και ο Γάλλος ομόλογός του κάτι λέει: η ηπειρωτική Ευρώπη πράγματι στρέφεται προς τις ΗΠΑ.