ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Αλμπουμ φωτογραφιών με 116 σπάνιες εικόνες ανώτερων αξιωματικών των Ες Ες και του ναζιστικού κόμματος στο στρατόπεδο εξόντωσης του Αουσβιτς, παρουσιάσθηκαν χθες στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν μεταξύ Μαΐου και Δεκεμβρίου 1944 και απεικονίζουν φρουρούς και αξιωματούχους να απολαμβάνουν στιγμές ανάπαυσης σε γιορτές όπως χριστουγεννιάτικα γεύματα και ρεσιτάλ τραγουδιού. Την ίδια ώρα, οι θάλαμοι αερίων και τα κρεματόρια του Αουσβιτς λειτουργούσαν «υπερωριακά» για να αφανίσουν τους 400.000 Εβραίους της Ουγγαρίας, που μόλις είχαν σταλεί στο στρατόπεδο, αλλά και τους Εβραίους όλης της Ευρώπης, καθώς ο πόλεμος πλησίαζε στο τέλος του. Το στρατόπεδο του Αουσβιτς απελευθερώθηκε από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου 1945.
«Δεν υπάρχουν φωτογραφίες της φρίκης. Δεν υπάρχει ούτε ένας κρατούμενος σε αυτές. Αυτό ακριβώς είναι που κάνει τις εικόνες αυτές τόσο αποτρόπαιες», λέει η Τζούντιθ Κοέν, διευθύντρια της φωτογραφικής συλλογής του μουσείου.
Παρών ο Μένγκελε
Οι φωτογραφίες κοσμούσαν το άλμπουμ του υποδιοικητή του στρατοπέδου, Καρλ Χόκερ. Σε μία από τις φωτογραφίες, βλέπουμε περίπου 70 αξιωματικούς των Ες Ες να ψυχαγωγούνται από ακορντεονίστα. Μεταξύ τους, διακρίνεται ο Γιόζεφ Μένγκελε, ο διαβόητος ιατρός του Αουσβιτς, γνωστός για τα παράξενα και σαδιστικά του πειράματα σε κρατούμενους. Δίπλα στον Μένγκελε κάθονται άλλοι δύο περιβόητοι αξιωματικοί του στρατοπέδου: ο Γιόζεφ Κράμερ και ο Ρούντολφ Χος. Οι οκτώ φωτογραφίες του Μένγκελε είναι οι πρώτες που επιβεβαιώνουν την παρουσία του στο Αουσβιτς, καθώς δεν υπάρχει καμία άλλη απτή απόδειξη -εκτός από μαρτυρίες επιζώντων- για τη δράση του στο στρατόπεδο.
Μεταξύ των άλλων φωτογραφιών διακρίνονται εικόνες φρουρών Ες Ες και αξιωματούχων του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος σε πολυάριθμες κυνηγετικές εκδρομές, φωτογραφία ομάδας ανδρών και γυναικών που τραγουδούν συνοδεία ακορντεόν, του υποδιοικητή Χόκερ να ανάβει το χριστουγεννιάτικο δέντρο του στρατοπέδου και γυναίκες στελέχη των Ες Ες να τρώνε βατόμουρα και σε άλλη φωτογραφία να παριστάνουν τις θλιμμένες, κρατώντας τα άδεια πιάτα μπροστά στο φακό.
«Είναι πολύ δύσκολο να φαντασθεί κανείς τι είδους άνθρωποι ήταν αυτοί που διοικούσαν τα στρατόπεδα εξόντωσης. Για το λόγο αυτό πάντα πασχίζουμε να καταλάβουμε ποιοι ήταν αυτοί οι Ες Ες και πώς έβλεπαν τους εαυτούς τους. Αυτές οι μοναδικές φωτογραφίες δείχνουν τον ευτυχισμένο κόσμο, στον οποίο ζούσαν οι Ναζί, ενώ διοικούσαν έναν άλλο κόσμο, γεμάτο απίστευτο πόνο. Οι εικόνες αυτές μας δίνουν σπάνια εικόνα του ψυχισμού των δραστών μιας γενοκτονίας», αναφέρει σε γραπτή δήλωσή της η διευθύντρια του μουσείου, Σάρα Μπλούμφιλντ.
Το μουσείο απέκτησε τις φωτογραφίες νωρίτερα φέτος από απόστρατο αξιωματικό της αμερικανικής αντικατασκοπείας στρατού, που ανακάλυψε το σπάνιο άλμπουμ σε διαμέρισμα, ενώ υπηρετούσε στη Γερμανία το 1946. Ο ευεργέτης, που πέθανε φέτος, είχε ζητήσει να τηρηθεί η ανωνυμία του. Το άλμπουμ δημιουργεί πολύ ενδιαφέρουσα αντίθεση με τη μοναδική άλλη συλλογή φωτογραφιών από το Αουσβιτς. Το λεγόμενο και «Αλμπουμ του Αουσβιτς» είναι συλλογή φωτογραφιών, τις οποίες τράβηξαν φρουροί του στρατοπέδου και βρέθηκε στα συντρίμμια άλλου στρατοπέδου συγκέντρωσης στην Πολωνία. Δείχνει την άφιξη στο Αουσβιτς των Εβραίων της Ουγγαρίας, τους πρώτους μήνες του 1944. Οι 400.000 Ούγγροι Εβραίοι ήταν η τελευταία σημαντική εβραϊκή κοινότητα που οδηγήθηκε στους φούρνους, μετά τη σύμφωνη γνώμη του δικτάτορα της Ουγγαρίας ναυάρχου Χόρθι για την εξόντωσή τους.
Φωτογραφίες από την καύση των εκατοντάδων χιλιάδων πτωμάτων των Ούγγρων, που δεν χωρούσαν πια στα κρεματόρια και έγινε σε ανοικτές τάφρους, εξασφάλισαν και κρατούμενοι με αυτοσχέδιες φωτογραφικές συσκευές και κατ’ εντολήν του κομμουνιστικού αντάρτικου της Πολωνίας.
Αν και η διεύθυνση του μουσείου δεν σχεδιάζει ακόμη τη διοργάνωση έκθεσης με τις νέες εικόνες, η κ. Κοέν τονίζει την ιστορική τους σημασία, λέγοντας: «Εχουμε πλέον φωτογραφικά ντοκουμέντα για ανθρώπους των οποίων η δραστηριότητα ήταν πασίγνωστη και τα πρόσωπα άγνωστα. Η ανακάλυψη αυτή μας δείχνει ότι πάντα υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που προσθέτουν στη γνώση μας».