Επί δεκαετίες ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ζούσαν με μικρές ελπίδες ότι η κατάστασή τους θα μπορούσε να βελτιωθεί. Οι γιατροί δεν σταματούσαν να τους εξηγούν ότι οι άνθρωποι γερνούν, ότι τα ισχία τους -οι γοφοί τους- και τα γόνατά τους αναπόφευκτα φθείρονται!
Πρόοδοι όμως την τελευταία δεκαετία, ιδιαιτέρως στη γενετική, έχουν οδηγήσει σε επανεξέταση των βασικών προβλημάτων και αιτίων της οστεοαρθρίτιδας. «Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα είναι κυρίως ο τρόπος με τον οποίο σκεπτόμαστε και ερευνούμε την οστεοαρθρίτιδα. Δεν είμαστε πια αρνητικοί, μηδενιστές», είπε ο δρ Stevens Abramson, διευθυντής Ρευματολογίας στο νοσοκομείο για τις ασθένειες των αρθρώσεων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Είναι νόσος στην οποία μπορούμε να παρέμβουμε».
Και υπάρχει πράγματι μεγάλη ανάγκη για περισσότερη παρέμβαση. Η οστεοαρθρίτιδα είναι ανίατη και οι συνηθισμένες θεραπευτικές αγωγές είναι ανεπαρκείς. Σήμερα, 21 εκατομμύρια Αμερικανών υποφέρουν από την ασθένεια, και αυτή είναι η κύρια αιτία αναπηρίας σε άτομα ηλικίας 65 ετών ή μεγαλύτερα.
Οι περισσότεροι ασθενείς στηρίζονται σε παυσίπονα, τα οποία παίρνουν από το στόμα και τα οποία προσφέρουν μόνο προσωρινή και μερική ανακούφιση ή εξαρτώνται από χειρουργική επέμβαση για την αντικατάσταση δύσκαμπτων και φθαρμένων αρθρώσεων.
Φθορές στις αρθρώσεις
Νέες θεραπευτικές αγωγές έρχονται με αργούς ρυθμούς, μερικώς επειδή η οστεοαρθρίτιδα θεωρείται αποτέλεσμα μηχανικής φθοράς των αρθρώσεων. «Αυτά που μάθαμε τα τελευταία 5 ή 10 χρόνια δεν είναι πλήρως αληθή», είπε ο δρ Abramson. «Υπάρχουν χημικές ουσίες και μόρια που παράγονται από τις αρθρώσεις και οι οποίες υποχρεώνουν την άρθρωση να αυτοκαταστρέφεται.
Η φθορά της άρθρωσης που συμβαίνει στην οστεοαρθρίτιδα είναι παρόμοια με αυτή στη ρευματοειδή αρθρίτιδα: Η μεγαλύτερη φθορά προέρχεται από την εσφαλμένης κατεύθυνσης επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά των κυττάρων του οργανισμού. Η εξέταση των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα για γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες συμβάλλουν στη διεργασία, έχει οδηγήσει σε αποτελεσματικά φάρμακα, τα οποία προσφέρουν ανακούφιση από παρεμποδιστικές φλεγμονώδεις πρωτεΐνες, όπως ο παράγοντας νέκρωσης νεοπλασίας και η ιντερλευκίνη -1.
Οι ερευνητές της οστεοαρθρίτιδας μιλούν διαρκώς για τις νέες θεραπευτικές αγωγές που έρχονται. «Αυτά τα φάρμακα έχουν φέρει επανάσταση στη θεραπεία της ασθένειας», είπε ο δρ Abramson. «Υπάρχουν μόρια στην οστεοαρθρίτιδα, τα οποία είναι επιδεκτικά σε θεραπευτική αγωγή με φάρμακα».
Στο νοσοκομείο Brigham στη Βοστώνη, ο δρ Chri-stopher Evans, διευθυντής του Κέντρου για Μοριακή Ορθοπεδική, εκχύει θεραπευτικό γονίδιο απευθείας σε αρθριτικά γόνατα. Κύτταρα στο γόνατο απορροφούν το γονίδιο και το ενσωματώνουν στα δικά τους DNA και κατόπιν αρχίζουν να το αντιγράφουν τοπικά απελευθερώνοντας πρωτεΐνες, οι οποίες παρεμποδίζουν τη δράση της ιντερλευκίνης-1 και άλλων ουσιών από την αποδόμηση χόνδρων. «Η μέθοδος αυτή, που είναι ακόμη άκρως πειραματική, στην ουσία μετατρέπει την άρθρωση, όπως σημειώνει ο δρ Evans, σε εργοστάσιο, το οποίο παρασκευάζει το δικό του φάρμακο».
Γενετικές μελέτες προσφέρουν μερικά άλλα «κλειδιά» για νέες θεραπευτικές αγωγές. Προσφάτως, βρετανική ερευνητική ομάδα εξέτασε με μαγνητική τομογραφία τις αρθρώσεις 115 αδελφών από 48 οικογένειες με ιστορικό οστεοαρθρίτιδας και ανακάλυψε ότι μερικές χαρακτηριστικές κακώσεις είχαν πιθανότητα 99% να έχουν κληρονομηθεί – δηλαδή να προέρχονται μάλλον από ελαττωματικό γονίδιο, παρά από φθορά στην άρθρωση. Οταν βρεθεί το γονίδιο, οι επιστήμονες θα μπορούν να εμποδίζουν τη δράση των βλαβερών πρωτεϊνών, τους κωδικούς των οποίων φέρει το γονίδιο.
Το 2006, επιστήμονες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Brown και στο Νοσοκομείο Rhode Island βρήκαν ότι η απώλεια ενός μόνου γονιδίου, που ονομάζεται matrilin-3 αύξησε κατά πολύ τις συχνότητες οστεοαρθρίτιδας σε γηράσκοντα πειραματόζωα ποντίκια. Μεταξύ άλλων λειτουργιών το γονίδιο ελέγχει την πυκνότητα της οστικής ανόργανης μάζας σε ενήλικες.
Αυτά είναι μόνο τα πρώτα ευρήματα, όμως σημειώνουν μια νέα αρχή. Καθώς οι ερευνητές ψάχνουν βαθύτερα στην οστεοαρθρίτιδα βρίσκουν κάτι εντελώς απροσδόκητο: την ελπίδα.