Μια νέα μορφή κατάχρησης ουσιών στις ΗΠΑ και σε πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, σπανίως συζητείται δημοσίως αλλά και ιδιωτικώς. Αφορά την υπερκατανάλωση νομίμως πωλούμενων διατροφικών – διαιτητικών συμπληρωμάτων, βιταμινών, ανόργανων συστατικών, βοτάνων και ομοιοπαθητικών φαρμάκων, που όλα μπορούν να πωλούνται χωρίς συνταγή γιατρού, χωρίς όμως να έχει προηγηθεί έγκριση για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους. Αν και υπήρξε ευρεία δημοσιότητα για τους κινδύνους της εφεδρίνης -αυτής της ευρέως χρησιμοποιηθείσας και επικίνδυνης ουσίας – πολλά άλλα διαιτητικά συμπληρώματα μπορούν να προκαλέσουν βλάβες, ιδίως όταν λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις, σε συνδυασμούς μεταξύ τους ή ακόμα και ως φάρμακα χορηγούμενα με συνταγή γιατρού.
Επιπλοκές μπορεί να προκληθούν όταν αυτά τα συμπληρώματα, που δεν ελέγχονται επαρκώς, λαμβάνονται από άτομα με γνωστά ή «κρυφά» προβλήματα υγείας ή όταν οι ασθενείς δεν ενημερώνουν τους γιατρούς τους. Για παράδειγμα, ο Richard Natham χειρουργός οδοντίατρος στο San Francisco αναφέρθηκε σε μια ασθενή του, η οποία χρειάσθηκε να βγάλει ένα δόντι και να κάνει μια δευτερευούσης σημασίας περιοδοντική επέμβαση. Η ασθενής αυτή είπε στον Natham ότι ελάμβανε δύο φάρμακα: για χοληστερόλη και για την πίεση του αίματος, κανένα όμως από τα οποία δεν εγκυμονούσε κίνδυνο, έτσι ο δρ Natham προβληματίστηκε όταν η ασθενής επέστρεψε πέντε ημέρες αργότερα χωρίς να έχουν επουλωθεί τα τραύματα, με μεγάλη αιμορραγία αλλά και μόλυνση.
«Με βάση την 30χρονη εμπειρία μου, φαινόταν σαν η ασθενής να ήταν διαβητική εκτός ελέγχου, ή σαν να είχε προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα. Δεν ίσχυε όμως τίποτε απ’ αυτά. Οταν η ασθενής ρωτήθηκε και πάλι ποια φάρμακα ελάμβανε, ομολόγησε ότι έπαιρνε 18(!) για την ακρίβεια συμπληρώματα, χωρίς συνταγή γιατρού, και συνολικώς 43 χάπια και κάψουλες ημερησίως».
«Εξι από αυτά, το πράσινο τσάι, το γκρέιπσιντ, το γκίνγκο μπιλόμπα, το τουρμέρικ, το έλαιο σολομού και η βιταμίνη Ε, είναι γνωστό ότι αυξάνουν την αιμορραγία, αφού παρεμποδίζουν τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων». Εντός μιας εβδομάδας, αφού διακόπηκαν όλα τα συμπληρώματα, το στόμα της ασθενούς άρχισε να επουλώνεται κανονικά.
Μπορεί αυτή η περίπτωση να είναι ακραία, δεν είναι όμως μοναδική, καθώς ουδείς γνωρίζει πόσα δυσμενή συμβάντα εκδηλώνονται σε χρήστες συμπληρωμάτων. Ενας νέος νόμος των ΗΠΑ απαιτεί από τους παρασκευαστές συμπληρωμάτων να ανακοινώνουν πιθανές δυσμενείς επιδράσεις στην Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), αλλά κατόπιν εξαρτάται από τους καταναλωτές να δηλώνουν τις παρενέργειες, κάτι δύσκολο στην πράξη. Στην περίπτωση του Michael Alexander από το San Francisco, ένα συμπλήρωμα βιταμίνης προκάλεσε κράμπες στα πόδια που τελικά διαγνώστηκαν ως νευροπάθεια που προκλήθηκε από τη βιταμίνη Β6. Το συμπλήρωμα περιείχε 100 mg της Β6 ή 50 φορές παραπάνω δόση από αυτήν που συνιστάται ημερησίως.
Η λήψη συμπληρωμάτων έχει αυξηθεί γιατί υπάρχει η πεποίθηση ότι βοηθούν τα άτομα να αισθανθούν καλύτερα, ότι τους δίνουν περισσότερη ενέργεια, βελτιώνουν την υγεία τους, προλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν τις νόσους. Αν και μερικά συμπληρώματα είναι ωφέλιμα, άλλα μπορεί να μην είναι. Αλλα μπορεί να είναι απολύτως επικίνδυνα.
Επικίνδυνα κοκτέιλ φαρμάκων
Οι βιταμίνες Α, Β6, Β12, C, Ε, η νιασίνη, το φυλλικό οξύ, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος μπορεί να είναι επικίνδυνα, όταν συνδυάζονται με διάφορα φάρμακα που χορηγούνται με ή χωρίς συνταγή γιατρού. Ωστόσο, οι ασθενείς συχνά δεν αναφέρουν στους γιατρούς ότι χρησιμοποιούν τέτοια φάρμακα και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα.
Τα φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού όπως το ibuprofen, τα αναπνευστικά βοηθήματα και άλλα πρέπει να αποδειχθούν στην πράξη ως ασφαλή και αποτελεσματικά πριν η FDA επιτρέψει να πωληθούν. Αλλά σύμφωνα με νόμο του 1994 ούτε τα διαιτητικά συμπληρώματα ούτε τα ομοιοπαθητικά φάρμακα απαιτείται να συνοδεύονται από αποδεικτικά στοιχεία ασφάλειας και αποτελεσματικότητας πριν από την προώθησή τους στη λαϊκή κατανάλωση, άρα κατ’ επέκτασιν εγκυμονούν κινδύνους για τους χρήστες τους.